محدوديت‌هاي تامين برق صنايع در آغاز تابستان موجب كاهش نزديك به 5 درصدي شاخص توليد و فروش در بنگاه‌هاي توليدي ايران طي تيرماه امسال نسبت به خردادماه شده است.
اين روند در تمام «رشته- فعاليت‌ها» ديده مي‌شود. از توليد خودرو و قطعات آن گرفته تا فولاد و آهن. در بخش خودرو و قطعات، طي يك ماه، شاخص توليد 8.2 درصد و شاخص فروش 5.4 درصد كاهش پيدا كرده. در رشته فعاليت فلزات پايه اثر قطع برق بيشتر بوده و شاخص توليد را در طول يك ماه، 12.5 درصد كاهش داده و شاخص فروش نيز نزديك به 10 درصد افت كرده است.
حتي شركت‌هاي معدني نيز در نخستين ماه تابستان با كاهش 9.6 درصدي در شاخص فروش مواجه شده‌اند. پيش از اين اعلام شد كه شركت توزيع نيروي برق طي ماه‌هاي خرداد تا مرداد امسال برق صنايع بزرگ را براساس سه برنامه پيشنهادي سهميه‌بندي كرده است بر اين اساس برق صنايع بزرگ در بازه زماني 15خرداد تا 15شهريور از ساعت 11 تا 23 محدود مي‌شود و صنايع بسته به بازه زماني با كاهش بار انرژي روبه‌رو شدند.
قطعي برق بخش صنعتي و مولد كشور در حالي است كه در تمام دنيا تامين برق صنايع به دليل ارزش افزوده ايجادشده و تاثيري كه در زنجيره توليد تا مصرف و صنايع پايين دستي دارد، نسبت به ساير بخش‌ها در اولويت قرار دارد.
به گفته كارشناسان، قطعي برق واحدهاي صنعتي تبعاتي همچون توقف يا كاهش توليد صنعتي و افزايش قيمت‌ها را به دنبال خواهد داشت و از آنجا كه صنايعي كه در اولويت قطعي برق قرار گرفته‌اند، كالاهاي پايه و مواد اوليه موردنياز و واسطه‌اي صنايع ديگر را تامين مي‌كنند، اين افزايش قيمت در كل زنجيره توليد و نهايتا براي مصرف‌كننده نهايي رقم مي‌خورد. ظرفيت توليد برق سالانه بايد معادل 5 درصد افزايش مي‌يافت؛ يعني بايد بيش از 4 هزار و 500مگاوات ظرفيت جديد براي پايداري شبكه برق ايجاد مي‌شد اما آمارها بيانگر اين است كه بيش از 10سال است سرمايه‌گذاري در صنعت برق متوقف شده است.
تكرار قطعي برق صنايع در تابستان امسال به اين دليل است كه از يك طرف در سال‌هاي گذشته سرمايه‌گذاري جديدي صورت نگرفته و از طرف ديگر رشد 6.8 درصدي مصرف برق ادامه داشته و همين باعث شده است تا بين توليد و مصرف برق همچنان فاصله وجود داشته باشد. پيش از اين نيز نتايج طرح شامخ اتاق بازرگاني ايران نشان مي‌داد شاخص مديران خريد صنعت در تيرماه امسال 50.09 و در آستانه مرز 50 بدون تغيير باقي مانده است؛ عددي كه كمترين ميزان 6 ماهه اخير را از دي ماه 1401 (البته به جز فروردين ماه امسال) به ثبت رسانده است.
به‌طور كلي، بدتر شدن عملكرد ناشي از كاهش شديد در سفارشات جديد بخش صنعت، كمبود نقدينگي و مشكل تامين مالي، قطعي‌هاي برق شركت‌ها، تصميمات بانك مركزي و تغيير مداوم قوانين و مقررات باعث ركود و عدم امكان برنامه‌ريزي براي فعالان اقتصادي شده است. شاخص توليد، فروش و قيمت صنايع بورسي از اطلاعات ماهيانه 316 شركت بورسي استخراج مي‌شود كه بررسي‌ها نشان مي‌دهد اين شاخص با شاخص توليد صنعتي بانك مركزي و مركز آمار حركتي مناسب دارد و با دقت زيادي مي‌تواند تحولات بخش صنعت و معدن كشور را به صورت ماهيانه رصد كند.
خودرو و قطعات
در بخش خودرو، دو رويه متفاوت شكل گرفته است. فقط شاخص فروش زيربخش خودروي سواري رشد ناچيزي داشته و ساير زيربخش‌ها رشد منفي را ثبت كرده‌اند. اما در بازه يكسال، به جز بخش «خودروي سنگين» ساير بخش‌ها رشد مثبت داشتند.
فلزات پايه
در تيرماه امسال، شاخص توليد رشته فعاليت فلزات پايه بر مبناي شركت‌هاي بورسي، نسبت به ماه قبل 12.5 درصد كاهش پيدا كرده است. شاخص فروش آن نيز با اينكه در بازه يكساله نزديك به 6 درصد رشد كرده اما فقط در يك ماه نزديك به 10 درصد افت پيدا كرده است. نسبت به خرداد ماه امسال، شاخص توليد و فروش زيربخش‌هاي اصلي كاهشي شده است.
فعاليت‌هاي غذايي و آشاميدني
نكته عجيب اينكه در بخش غذايي و آشاميدني (به جز قند و شكر) شاخص‌ها هم در بازه يكساله و هم در بازه يكماهه كاهشي بوده‌اند. به‌طوري كه نسبت به تير پارسال، شاخص توليد در فعاليت‌هاي غذايي و آشاميدني، 16.5 درصد كاهش پيدا كرده. نسبت به خرداد ماه نيز اين شاخص، كاهش 4 درصدي داشته است. ضمن اينكه شاخص فروش اين بخش هم نسبت به تير پارسال، نزديك به 11 درصد افت كرده و حتي فروش اين شركت‌ها نيز نسبت به خردادماه امسال، 1.1 درصد كاهش پيدا كرده است. كاهش شاخص توليد در زيربخش‌هاي «كيك و بيسكوييت»، «روغني» و «ساير» و كاهش شاخص فروش زير بخش‌هاي «كيك و بيسكوييت» و «لبنيات» به كاهش شاخص توليد و فروش در يكماهه خرداد تا تير امسال منجر شده است.
فروش دارو
شاخص فروش شركت‌هاي دارويي حاضر در بورس نسبت به ماه قبل نزديك به 2 درصد كاهش پيدا كرده است. اين در حالي است كه در تيرماه نسبت به خردادماه امسال، توليد اين شركت‌ها تفاوتي نكرده و بدون تغيير مانده است.
توليدات تورمي
بررسي شاخص قيمت رشته فعاليت‌هاي بورسي نشان مي‌دهد كه در تيرماه امسال، فعاليت‌هايي مثل «كاني غيرفلزي» و «سيمان» بالاترين نرخ رشد ماهانه و رشته فعاليت‌هاي «خودرو و قطعات» و «فلزات پايه» بالاترين نرخ رشد نقطه به نقطه (تير امسال نسبت به تير سال گذشته) را داشته‌اند. در بخش دارويي و در تيرماه، نرخ رشد ماهانه قيمت‌ها 1.8 درصد بوده است. با حذف ارز ترجيحي، مواد اوليه رشته فعاليت غذايي و آشاميدني به جز قند و شكر، رشد ماهيانه شاخص قيمت اين رشته فعاليت در ارديبهشت و تير سال 1401 به 45 و 50 درصد رسيد. اما پس از تخليه اثر اين شوك، كاهشي شد. البته در ماه‌هاي اخير اندكي افزايش يافته و همان‌گونه كه گفته شد، تورم اين بخش نزديك به دو درصد شده است.
تاثير بي‌برقي بر معادن
محدوديت‌هاي مربوط به تامين برق بر شركت‌هاي معدني حاضر در بورس هم تاثير خود را گذاشته و شاخص توليد اين شركت‌ها را نيم درصد نسبت به خردادماه كاهش داده است. همين موضوع احتمالا موجب شده كه شاخص فروش اين شركت‌ها تا نزديك 10 درصد نسبت به خردادماه امسال كاهش پيدا كند.
