به نظر مي‌رسد، مهم‌ترين محور گفت‌وگو و پيام وزير خارجه ونماينده دولت فرانسه در تهران به همتاي خود، مسئله موشکي، مسائل منطقه‌اي و توافق برجام باشد.
به گزارش راه امروز: «ژان لودريان» وزير خارجه فرانسه، امروز میهمان تهران است. آخرين‌بار قرار بود پنجم ژانويه، نيمه اول دي‌ماه، لودريان به تهران بيايد، ولي سفر او به تأخير افتاد. قبل از اين نيز سفر لودريان و سفر «امانوئل مکرون»، رئيس‌جمهوري فرانسه، به تهران به تعويق افتاده بود. وزارت خارجه فرانسه پيش‌تر زمان اين سفر را اواخر ماه نوامبر سال ۲۰۱۶ اعلام کرده بود. بارها در فصل زمستان، آمدن يا نيامدن آنها به تهران مطرح و تکذيب شده است. حالا لودريان، از پاريس به تهران رسيده و به نظر مي‌رسد مهم‌ترين محور گفت‌وگو و پيام نماينده دولت فرانسه در تهران به همتاي خود، مسئله موشکي، مسائل منطقه‌اي و توافق برجام باشد. چند ساعت قبل از حضور او در ايران، (ديروز پنج بعد‌از‌ظهر به وقت ايران) وزارت خارجه فرانسه بيانيه‌اي منتشر کرده و در بخشي از اين بيانيه، برنامه موشکي ايران را يک نگراني بزرگ خوانده است.
به گزارش «ايسنا» به نقل از خبرگزاري «رويترز»، وزارت امور خارجه فرانسه از ايران خواسته براي حل بحران‌هاي کنوني در منطقه به‌شکلي مثبت همکاري کند. همچنين تأكيد شده: «در جريان اين سفر، به‌طور ويژه درباره بحران سوريه و وضعيت انساني کنوني در اين کشور و ديگر مسائل منطقه‌اي که ايران در آنها نقش دارد (يمن، عراق، ليبي) بحث و رايزني خواهد شد».
فرانسه حامي جدي برجام
فرانسه بر حفظ برجام تأكيد می‌کند؛ اين را بارها مقامات رسمي اين کشور اعلام کرده‌اند. اگرچه آخرين‌بار بهمن‌ماه بود که لودريان، در ديدار با «رکس تيلرسون»، وزير خارجه آمريکا، از حفظ توافق برجام گفت: «يک اصل اساسي هست که ما بر آن پافشاري مي‌کنيم، يعني حفظ توافق اتمي تا جايي که رعايت مي‌شود». به گفته لودريان «اگر ايران برجام را محترم بشمارد که براساس گزارش آژانس بين‌المللي انرژي اتمي چنين مي‌کند و ما دليلي براي ترديد در آن نداريم، امضاکنندگان بايد پاي حرفشان بايستند، چون وقتي موافقت‌نامه‌اي امضا شد، همه امضاکنندگان بايد به آن احترام بگذارند و او (رکس تيلرسون) اين را مي‌داند». اشاره لودريان به گزارش آژانس بين‌المللي است که ١٠ بار پايبندي ايران به برجام را تأييد کرده است، اما قبل از آن هم رئيس‌جمهوري فرانسه در دي‌ماه در تماس تلفني با دونالد ترامپ، رئيس‌جمهوري آمريکا زماني که مي‌خواست آخرين نظر خود را درباره پايبندي ايران به توافق برجام اعلام کند، از برجام دفاع کرد. برخي مي‌گويند اين تماس تلفني، ترامپ را عصباني کرد و برخي معتقدند همان تماس باعث شد ترامپ پايبندي ايران به توافق را براي سه ماه ديگر تمديد و شرط و شروطي را براي اروپايي‌ها تعيين كند؛ اما قبل از آن هم مکرون از برجام دفاع کرده بود. او در اولين حضور خود در مجمع عمومي سازمان ملل متحد، در هفتادودومين نشست اين مجمع در حاشيه آن با حسن روحاني ديدار کرد و رفتاري خلاف ترامپ از خود نشان داد.
هر دو آنها تازه در کسوت رياست‌جمهوري بودند، ولي مکرون در اين نشست مي‌خواست نشان دهد که دوران حضور و درخشش جدي فرانسه در ميان کشورهاي اروپايي فرا رسيده است. انگلستان در سوم تير ١٣٩٥ با خروج از اتحاديه اروپا (برگزيت) اين جايگاه محوري را به فرانسه داده است و مکرون سعي مي‌کند نقش برجسته خود را در اين ميان ايفا کند. براي همين مکرون بر حفظ برجام و نقش فرانسه تأكيد کرد؛ اما او حامل پيامي غيرمستقيم از طرف آمريکا هم بود. به گزارش خبرگزاري فرانسه، مکرون در حاشيه مجمع عمومي سازمان ملل گفته است: «ما بايد توافق ۲۰۱۵ را نگه داريم، چون توافق خوبي با نظارت قوي بر شرايط جاري بود و بايد دو يا سه رکن به آن اضافه کنيم». مکرون وقتي اولين‌بار در حاشيه مجمع عمومي سازمان ملل از تدبير براي حفظ برجام گفته بود، به کنترل بهتر فعاليت‌هاي موشکي و بالستيک ايران هم به‌صورت تلويحي اشاره کرد. پيش از مکرون، رئيس‌جمهوري آمريکا سخنراني کرده و به ايران حمله کرده بود.
ترامپ توافق هسته‌اي را «بدترين توافق‌نامه در تاريخ» آمريکا دانست که به گفته او «مايه سرشکستگي» آمريکاست؛ اما همان زمان حسن روحاني، رئيس‌جمهوري ايران، در حاشيه همين مجمع، برجام را تغييرناپذير و غيرقابل‌مذاکره خواند و از آن زمان بارها بر اين نکته تأكيد شده است. روحاني همان زمان اعلام کرد که در صورت خروج آمريکا از برجام، ايران گزينه‌هاي مختلفي دارد و تصميم‌گيري ايران به عکس‌العمل اروپا نيز بستگي دارد. حالا اروپا و در رأس آن فرانسه نيک مي‌دانند که توافق برجام تغييرناپذیر است و بايد اين توافق بين‌المللي به گفته فدريکا موگريني حفظ شود.
سياست فرانسوي و موشک ايراني
فرانسه حامي برجام است، اما درباره مسائل موشکي و سياست منطقه‌اي ايران گفته‌هايي مخالف ايران دارد. نوزدهم آبان بود که مکرون در سفر به امارات عربي متحده گفت: بسيار مهم است که باید با فعاليت‌هاي منطقه‌اي و برنامه‌هاي بالستيکي ايران با قاطعيت برخورد کرد. او در بخشي از سخنان خود گفته ما بيش از هر زمان ديگري به منطقه‌اي باثبات و بازيگران منطقه‌اي مسئول نيازمنديم که براي ثبات خاورميانه کار مي‌کنند. بازکردن جبهه‌اي ديگر، تنها تنش‌ها را افزايش مي‌دهد و اين منطقه را بي‌ثبات‌تر مي‌کند. همچنين شبکه تلويزيوني «الحدث» به نقل از او گفته است: «ممکن است به‌دليل فعاليت‌هاي موشکي ايران، تحريم‌هايي عليه اين کشور اعمال شود». رئيس‌جمهوري فرانسه مدعي شده بود با توجه به شرايط منطقه، به نظر مي‌رسد امضاي توافق‌نامه هسته‌اي با ايران، کافي نبود. او قبل از آن هم در سفر به عربستان سعودي به نقش ايران در حمله موشکي به يمن اشاره کرده بود.
نظر و نگاه ايران مشخص است؛ بهرام قاسمي، سخنگوي وزارت خارجه، در واکنش به سخنان رئيس‌جمهور فرانسه گفته است: «ايران خواستار تحقق و تحکيم صلح و امنيت همسايگان و منطقه حساس و پرالتهاب خاورميانه است و در اين راه و با درنظرداشتن اصول ثابت خود که تقويت ثبات و امنيت براي خود و همه منطقه است، تمامي تلاش و توان خود را در جهت مبارزه با تهديدات امنيتي و بي‌ثبات‌ساز گروه‌هاي تروريستي به کار گرفته است».
قاسمي گفته است: «اظهارات رئيس‌جمهور فرانسه مبتني بر نوعي پيش‌داوري و نگاه غيرواقع‌بينانه به تحولات منطقه است. داشتن چنين رويکرد جانبدارانه‌اي کمکي به بهبود اوضاع نخواهد کرد. ايران با نگاهي منطقي و واقع‌بينانه و با درک شرايط اروپاي امروز و به‌ويژه شرايط فرانسه بعد از ايالات متحده آقاي ترامپ، انتظار دارد اروپا بتواند در مسير هم‌گرايي و استقلال و داشتن درک واقع‌بينانه از تحولات جهاني و اين منطقه حساس گام‌هاي دقيق‌تري در جهت صلح و امنيت جهاني بردارد». به گفته قاسمي توانمندي‌هاي موشکي ايران در چارچوب دکترين نظامي ايران که مبتني بر سياست‌هاي تدافعي و بازدارندگي است، قرار دارد و آنچه خطر واقعي است، رقابت ايالات متحده و برخي کشورهاي اروپايي در فروش سلاح‌هاي پيچيده و پيشرفته به برخي کشورهاي خاص منطقه است که اقدامي تحريک‌کننده به شمار مي‌رود و با اين انباشت تسليحات و تقويت و گسترش زرادخانه‌هاي پرشمار ناامني و بي‌ثباتي منطقه‌اي را افزايش مي‌دهد. همچنين قاسمي گفته است: «فرانسه از موضع محکم ما درخصوص توان دفاعي ايران که قابل مذاکره نيست، مطلع است. ما به مقامات فرانسوي بارها گفته‌ايم که توافق هسته‌اي قابل مذاکره مجدد نيست و مسائل ديگر نبايد به آن اضافه شوند».
وزير خارجه پيشين فرانسه در تهران چه كرد
يازدهم بهمن‌ماه ١٣٩٥ بود که «ژان ماک ايرو»، به تهران سفر کرد، يک‌سال‌ونيم قبل از او «لوران فابيوس»، وزير خارجه وقت فرانسه به ايران سفر کرده بود. سفر ايرو اولين سفر يک مقام اروپايي به ايران بعد از روي‌کارآمدن دونالد ترامپ در واشنگتن بود. بعد از موضع‌گيري ترامپ درباره پاره‌کردن برجام و انتخابش، در بين شرکاي ١+٥ و موضع آنها درباره «برجام» دوگانگي ايجاد شد. شايد همان زمان انگليس به سمت آمريکا و سياست ترامپ متمايل‌تر شد ولي آلمان و فرانسه بر موضع ادامه و پايبندي به برجام تأكيد کردند. اگرچه انگليس نيز در موضع‌گيري و لحن، از تأكيد بر پايبندي به برجام سخن گفت و تا امروز اين وضعيت با مواضع ضد و نقيض نسبت به ايران نيز ادامه دارد. سردسته اين دوگانه‌گفتن‌ها، «ترزا مي»، نخست‌وزير بريتانياست که آن زمان به عنوان اولين ميهمان دونالد ترامپ، بعد از رياست‌جمهوري در سفر به واشنگتن به ديدار ترامپ رفت. اما فرانسه و آلمان از ابتداي انتخاب ترامپ در تلاش بودند به نوعي ترامپ را به ادامه‌دادن برجام متقاعد کنند.
رئيس‌جمهوري فرانسه در اين بين پيشگام بود و از همان ساعات ابتدايي انتخاب ترامپ با او در اين مورد تلفني حرف زد. اگرچه در مذاکرات هسته‌اي به‌ويژه در مذاکرات اوليه که در ژنو در حال انجام بود، فرانسه نقش مخالف را بازي مي‌کرد و حتي يک نوبت دستيابي به توافق را ملغي کرد، اما در ادامه مسير مذاکرات، نقش پاريس مثل ديگر همتايان اروپايي بود. تا اينکه در يازدهم بهمن‌ماه ١٣٩٥ تهران ميزبان «ژان ماک ايرو»، دومين ديپلمات ارشد فرانسوي بود که بعد از توافق وين به ايران سفر کرد. در جريان اين سفر اولين اجلاس کميسيون مشترک اقتصادي دو کشور به رياست وزراي امور خارجه دو کشور برگزار شد؛ اجلاسي که بعد از ۱۷ سال برگزار شد.
وزير امورخارجه فرانسه، هدف از اين سفر را که به همراه هيئتي متشکل از مسئولان بيش از ۶۰ شرکت فرانسوي انجام شده، علاوه بر ملاقات با مقام‌هاي ايراني و حضور در اولين کميته مشترک اقتصادي فرانسه و ايران، امضاي توافق‌نامه‌هايي بين طرفين دانست و از گسترش همکاري‌هاي دوجانبه در حوزه‌هاي آموزش و پژوهش خبر داد. همچنين سايت وزارت امور خارجه فرانسه خاطرنشان کرد ژان مارک ايرو در سفر خود در رابطه با مسائل منطقه به‌ويژه بحران در سوريه، يمن و عراق و نقش ايران در حل آنها از طريق به‌کارگيري ابزار سياسي، همچنين مقابله با تروريسم و برقراري صلح در منطقه گفت‌وگو خواهد کرد.
اشتراک و اختلاف کجاست؟
بعد از توافق وين در تيرماه ۹۴ تهران ميزبان مسافران اروپايي زيادي بود. همان زمان لوران فابيوس، وزير خارجه وقت فرانسه در هفتم مردادماه به تهران سفر کرد. سفر او بعد از ۱۳ سال از سفر آخرين وزير خارجه فرانسه به تهران انجام شد. «دومينيک دوويلپن» وزير خارجه دولت ژاک شيراک، اواخر دوره اصلاحات به ايران سفر کرده بود. از آنجا که اروپايي‌ها در دوران دولت محمود احمدي‌نژاد با تهران تعاملي نداشتند، در سال‌هاي دولت او عمدتا مقام ديپلماتيکي به اروپا نمي‌رفت و از اروپا به تهران هم سفري ديپلماتيک انجام نمي‌شد. لوران فابيوس در مذاکرات هسته‌اي عضو عمدتا مخالف‌خوان اروپايي‌ها بود اما پيش از اينکه پاريس از قافله ديگران عقب بماند، به دعوت محمدجواد ظريف و در رأس يک هيئت بلندپايه سياسي به تهران سفر کرد. بدون شک قراردادهاي ايران با پژو، رنو و شرکت نفتي توتال و قرارداد خريد هواپيما محصول همين آمدوشدهاست.
اگرچه قراردادهاي اقتصادي در اين سفرها تأثيرگذار بود اما فابيوس ابتداي سفرش گفته بود: «سفر من با هدف سياسي انجام مي‌شود البته نتايج تجاري و اقتصادي هم خواهد داشت و اين خيلي براي توسعه روابط خوب تجاري و اقتصادي، مطلوب است. پس اين يک سفر سياسي است که به دنبال آن سفرهاي اقتصادي را هم در پي خواهد داشت». ازهمين‌رو فابيوس در آن سفر دعوت‌نامه اولاند براي سفر حسن روحاني به پاريس را به او تقديم کرد. اما سفر فابيوس حاشيه‌هاي زيادي داشت؛ با آن سفر موجي از مخالفت‌ها از سوي جناح مخالف دولت در ايران به راه افتاده بود و محتواي اعتراض به ماجراي خون‌هاي آلوده در دو دهه گذشته بازمي‌گشت. تاريخ اين ماجرا به اوايل دهه ۷۰ برمي‌گشت و معترضان معتقد بودند فرانسه خون‌هاي آلوده به ايدز را وارد تهران کرده است. آن‌زمان فابيوس نخست‌وزير فرانسه بود و صبح روزي که او وارد تهران مي‌شد، گروهي در فرودگاه مهرآباد پلاکارد‌به‌دست اعتراض خود را اعلام کردند. اما قبل از آن هم وزير خارجه فرانسه به تهران سفر کرده بود.
اواخر دولت اصلاحات که «دومينيک دوويلپن»، وزير خارجه اسبق فرانسه، به تهران آمده بود؛ سفري که در آن او هم شاهد تجمع معترضان به «توافق تهران» بود. آنها که به توافق بر سر برنامه هسته‌اي در سعدآباد معترض بودند، جلوي خودروي وزراي خارجه اعضاي اروپايي مذاکرات (فرانسه، انگليس و آلمان) دراز کشيدند تا مانع از حرکت آنها شوند. در اين دوره هم سفر لودريان به تهران مخالفاني داشت، آنها در رسانه‌هاي خود از موضع‌گيري فرانسه نسبت به سياست منطقه‌اي و موشکي ايران انتقاد کرده بودند؛ البته اين انتقادها با بيانيه وزارت خارجه فرانسه در آستانه سفر لودريان به تهران شايد خيلي‌ها را عصباني کرده باشد.
امروز موضوع برجام بار ديگر در رأس گفت‌وگوها قرار گرفته است؛ وزير خارجه فرانسه در تهران از لزوم پايبندي به برجام خواهد گفت و کاخ سفيد، ميزبان بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسرائيل است. آن دو در مخالفت با برجام و لغو آن تلاش مي‌کنند و ايران و اروپا، در رأس آن فرانسه از لزوم پايبندي به برجام دفاع مي‌کنند. دوئلي که تا به امروز پايان آن، تأييد ١٠باره پايبندي ايران به اين توافق بين‌المللي است.
