به گزارش
راه مردم، کاربران اینترنت از شب گذشته (25 شهریور 92) اعلام کردند که توانسته‌اند بدون استفاده از فیلترشکن به سایت‌هایی همچون فیس‌بوک، بی.بی.سی یا یوتیوب دسترسی پیدا کنند. اما این دسترسی آزاد شامل مشتریان همه شرکت‌های خدمات اینترنتی نبوده است. کاربران توانسته‌اند آزادانه به شبکه‌های اجتماعی دسترسی یابند اما یک مقام دولتی بروز «مشکلات فنی» را عامل احتمالی آزادی دسترسی به این شبکه‌ها دانست.
این اتفاق توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرد،از جمله خبرگزاری رویترز به نقل از خبرنگاران در تهران و مسئول یک نهاد بین‌المللی نظارت بر آزادی ارتباطات و همچنین روزنامه نیویورک‌تایمز به نقل از مسئول دفتر ایران در این روزنامه، با انتشار خبر دسترسی آزادانه ایرانیان به امکانات اینترنتی، احتمال تغییر در سیاست محدودیت آزادی ارتباطات در ایران را مطرح کردند. این اتفاق بازتاب‌های متفاوتی در سایت‌های داخلی داشت.
سایت «الف» در یادداشتی با عنوان چند پیش‌شرط فرهنگی-اجتماعی برای رفع فیلتر فیس‌بوک؛ بگذارید فرض کنیم که فیس‌بوک اصلا جاسوس نیست، با نوشتن شش پیش‌شرط نوشته: «می‌خواهیم از زاویه فرهنگی و اجتماعی پیش‌شرط‌های لازم را برای بازگشایی این شبکه اجتماعی بررسی کنیم؛ پیش‌شرط‌هایی که اگر عملی نشود، رفع فیلتر فیس‌بوک نه تنها نشانه‌ای از اعتدال و تدبیر ندارد، بلکه چیزی کمتر از یک خیانت ملی به فرهنگ و انگاره‌های اجتماعی یک جامعه نیست. اگر این پیش‌شرط‌ها قبل از رفع فیلتر فیس‌بوک اجرایی نشود، کشور در حوزه فرهنگ عمومی و هنجارهای اجتماعی، دچار دوگانگی جدی و تنشی غیرقابل کنترل خواهد شد؛ تنشی که ممکن است آن‌قدر با سرعت بالا ما را در جاده جهانی‌سازی پیش ببرد که هنگام نیاز، دیگر هیچ ترمزی پاسخگو نباشد.»
خبرگزاری فارس نیز در گزارشی با بیان این‌که عدم فیلتر بودن یعنی چوب حراج فیس‌بوک به سبک زندگی ایرانی-اسلامی نوشته: «شبکه اجتماعی فیس‌بوک اگر برای همه دنیا اجتماعی باشد برای کشور ایران با توجه به «سنت» و «اعتقادات» مردم این سرزمین نه «اجتماعی» است نه «فرهنگی»... . «فیلتر» تنها راه مقابله با این شبکه اجتماعی مخرب نیست اما شاید بهترین راه یا یکی از بهترین راه‌ها در شرایط موجود باشد.» صادق خرازی دیپلمات سابق کشور نیز در یادداشتی در صفحه فیس‌بوک خود نوشت: «به نام خدا/ فیس‌بوک هم ظاهرا رفع فیلتر شد. جهان تکنولوژی و انفورماتیک مرز نمی‌شناسد و نمی‌شود با مقتضیات زندگی انسان انتزاعی برخورد کرد. آغازی مبارک در فرخنده شب میلاد».
با این‌همه، عبدالصمد خرم‌آبادی، دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، در گفت‌وگو با «بهار» بیان کرد که «عدم فیلتر فیس‌بوک در شب گذشته ظاهرا به دلیل مشکلات فنی بوده و کمیته فنی در حال بررسی این موضوع است.» او ادامه داد که این مساله مربوط به آیپیهای جدیدی است که فیس‌بوک استفاده کرده اما باز در حال بررسی بیشتر هستیم. به گفته او اگر مردم می‌دانستند که فیس‌بوک چیست از رفع فیلتر آن خوشحال نمی‌شدند. یک منبع آگاه در شرکت ارتباطات زیرساخت نیز در گفت‌وگو با «بهار» گفت که گزارش این اتفاق به کمیته تعیین مصادیق داده شده؛ البته این مساله به دلیل تغییر آیپیهای فیس‌بوک بوده است.
او ادامه داد: «فیس‌بوک در آن ساعت آی‌پی خود را تغییر داد و در آن زمان هر آی‌اس‌پی که به آی‌پی جدید متصل شده، کاربرانش توانسته‌اند بدون فیلتر وارد شبکه اجتماعی شوند.» او در جواب این پرسش که آیا احتمال هک شدن وجود داشته، افزود: «در این زمینه بحث هک مطرح نیست و همان‌طور که گفتم موضوع به پالایش سایت‌ها براساس آیپیهای خاص آنها بازمی‌گردد.» این مقام مسئول در شرکت زیرساخت درباره چرایی این اتفاق توضیح داده: «سایت‌هایی مانند فیس‌بوک یا گوگل چندین آی‌پی دارند اما گاه ممکن است که به یکباره یک آی‌پی جدید را نیز مورد استفاده قرار دهند که در این صورت تا زمانی که ان‌آی‌پی کار نکند و استفاده نشود، امکان شناسایی آن وجود ندارد و به همین دلیل باید زمان کوتاهی بگذرد تا پس از استفاده از آی‌پی جدید امکان شناسایی آن ایجاد شود و آی‌پی جدید فیلتر شود.»
اما این مقام مسئول اظهارنظرهای مطرح شده مبنی بر این‌که آزادی شبانه فیس‌بوک برای سنجش افکار عمومی در قبال آزادی فیس‌بوک بوده را رد کرد و گفت: «فکر نمی‌کنم این موضوع ربطی به مساله داشته باشد اما به هر صورت ما در شرکت ارتباطات زیرساخت مباحث فنی را بررسی می‌کنیم. در حال حاضر مشکل برطرف شده و دیگر امکان مراجعه به این سایت‌ها بدون فیلترشکن وجود ندارد.» بعد از شروع فعالیت دولت جدید، صفحه‌هایی منسوب به اعضای هیات دولت از جمله وزیر امور خارجه در فیس‌بوک به فعالیت پرداختند.
البته همان‌طور که گفته شد ایجاد صفحاتی با نام فعالان سیاسی از گذشته هم وجود داشته اما این‌بار این‌که این صفحه به‌طور مستقیم توسط شخص وزیر مدیریت می‌شود و وی روزنوشت‌هایی را در صفحه شخصی خود منتشر می‌کند، بازتاب گسترده‌ای در مطبوعات داخل و حتی خارج از کشور داشته است. این مساله موجب شد کاربران تصور کنند حضور مسئولان در فیس‌بوک و همچنین اظهارنظرهای مقامات ارشد نظام _ آیت‌الله هاشمی حضور فیس‌بوک را اقدامی مبارک دانسته بود_ شرایط را برای دسترسی آزاد به این شبکه اجتماعی فراهم می‌آورد.
روی‌آوردن دولتی‌ها به فیس‌بوک و توییتر البته بدون حاشیه و هشدار نبوده است. از جمله اسماعیل احمدی‌مقدم، فرمانده نیروی انتظامی گفته است: «متاسفانه بعضی از دستگاه‌ها از فیس‌بوک به عنوان ارتباط با مخاطب بیرونی استفاده می‌کنند که این تنها یک توجیه است و مجوز قانونی در این‌باره وجود ندارد... ما از بعضی وزرا و مقامات انتظار داریم همانند مردم رفتار کنند.» محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز از تشکیل کمیته‌ای برای بررسی حضور مسئولان در فیس‌بوک خبر داده بود. پیش از این مهدی اخوان بهابادی، دبیر شورای‌عالی فضای مجازی هم در ارتباط با عضویت و فعالیت در فیس‌بوک گفته بود: «به عنوان یک شبکه اجتماعی که در خارج از کشور فعالیت دارد، فرقی بین این شبکه با سایر شبکه‌های اجتماعی قائل نیستیم و پیش از این هم اعلام کرده‌ایم که عضویت در این شبکه‌ها به‌طور طبیعی جرم نیست اما دور زدن سامانه فیلترینگ کشور طبق قانون جرم محسوب می‌شود.» با این حال تا زمان نوشتن این گزارش هنوز گزارش نهایی و تکمیلی ارائه نشده و دبیر کارگروه تعیین مصادیق گفته که همچنان در حال بررسی هستیم که ببینیم ایراد از کجا بوده است.
منبع: بهار
