تمرکزگرایی بر رقابت تجارتی

راه امروز: بررسی کارنامه تجارت خارجی کشور در 11 ماه منتهی به بهمن سال 95 از دو تغییر عمده در روند واردات و صادرات خبر می‌دهد. از یکسو، مجموع عملکرد تجاری کشور نشان از رقابت نزدیک واردات با صادرات دارد؛ به‌گونه‌ای که فاصله ارزش دلاری واردات و صادرات در مقایسه با گزارش ماه پیش گمرک، کاهش یافته است. از سوی دیگر، بررسی‌ها نشان می‌دهد اگرچه از نظر وزنی واردات کشور نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته، اما از نظر ارزشی رشد بیش از 3 درصد را تجربه کرده است.

 

این آمارها حاکی از این است که واردات کالاها برای کشور گران‌تر تمام شده و این موضوع را می‌توان ناشی از افزایش تورم جهانی یا نوسانات اخیر قیمت ارز در بازار داخلی تعبیر کرد. مطابق آمارها، ارزش دلاری تجارت خارجی ایران در 11 ماه منتهی به بهمن، 76 میلیارد و 907 میلیون دلار ثبت شده که در مقایسه با سال گذشته، نشان از رشد بیش از 8/ 1درصدی دارد. مجموع ارزش تجارت خارجی ایران در مدت مشابه سال گذشته، 75 میلیارد و 536 میلیون دلار ثبت شده بود. بر همین اساس، تجار ایرانی در مدت مذکور، یک میلیارد و 371 میلیون دلار بیشتر از سال قبل، با سایر کشورها، مبادلات تجاری انجام داده‌اند که نشان‌دهنده بزرگ‌تر شدن حجم تجارت خارجی ایران است.

از سوی دیگر، مطابق آمارها، 5 مقصد عمده صادراتی ایران «چین، امارات‌متحده عربی، عراق، ترکیه و کره‌جنوبی» به شمار می‌روند که میزان صادرات ایران به 3 کشور «امارات متحده عربی، عراق و ترکیه» با افت همراه بوده است. در مقابل کشورهای عمده وارد‌کننده کالا به ایران، به‌ترتیب «چین، امارات‌متحده‌عربی، کره‌جنوبی، ترکیه و آلمان» عنوان شده که تحلیل آمارها نشان می‌دهد، واردات ایران از 3 کشور «امارات‌متحده‌عربی، کره‌جنوبی و ترکیه» با افت مواجه شده، اما در مقابل حجم واردات ایران از تنها شریک تجاری اروپایی خود یعنی آلمان همچنان با رشد روبه‌رو بوده است. اطلس تجاری کشور در مدت مذکور، حکایت از عقب ماندن برنامه صادراتی کشور دارد.

 

ریز نمرات تجاری

کارنامه عملکرد تجارت خارجی کشور در 11 ماه منتهی به بهمن 95، حاکی از این است که صادرات غیرنفتی ایران از نظر وزنی به 111میلیون و 812 هزار تن به ارزش 38 میلیارد و 492 میلیون دلار رسیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، به لحاظ وزنی با رشد بیش از 32 درصد و از نظر ارزشی با رشد 21 صدم درصدی مواجه بوده است. در مقابل‌تجار ایرانی در مدت یاد شده، 30میلیون و 5 هزارتن کالا به ارزش 38میلیارد و 415میلیون دلار وارد کشور کردند که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، به لحاظ وزنی با افت نزدیک به 4 درصدی مواجه بوده، اما از نظر ارزشی، رشد 5/ 3 درصدی را تجربه کرده است. انتشار این آمارها نشان می‌دهد که ارزش واردات فاصله خود را با صادرات پر کرده و رقابت این دو روند تجاری کشور برابر شده است.

مطابق آمار گمرک، در 11 ماه منتهی به بهمن 95، «محصولات پتروشیمی» از نظر وزنی 25 میلیون و 971 هزارتن به ارزش 11 میلیارد و 863 میلیون دلار، سهم نزدیک به 31 درصد از نظر ارزشی را از حجم کل صادرات به خود اختصاص داده‌اند که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته به لحاظ وزنی با رشد روبه‌رو بوده اما از نظر ارزشی با افت نزدیک به 15 درصد مواجه بوده است. «میعانات گازی» که پس از محصولات پتروشیمی سهم بالایی در سبد صادراتی کشور دارند، حجم صادرات آن از نظر وزنی 16 میلیون و 740 هزارتن به ارزش 6 میلیارد و 571 میلیون دلار ثبت شده است. سهم میعانات گازی از کل حجم صادرات کشور از نظر ارزشی 17 درصد است. درصد تغییر صادراتی این محصول در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، هم به لحاظ وزنی و هم ارزشی با رشد روبه‌رو بوده است.

از سوی دیگر، میزان صادرات «گاز طبیعی» در مدت مذکور، به لحاظ وزنی 8 میلیون و 832 هزارتن و از نظر ارزشی یک میلیارد و 952 میلیون دلار گزارش شده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، اگرچه به لحاظ وزنی با رشد بیش از 51 درصدی را تجربه کرده، اما از نظر ارزشی با افت بیش از 8 درصد مواجه بوده است. براساس آمارها، سهم صادرات گاز طبیعی از حجم کل صادرات کشور، 07/ 5 درصد از نظر ارزشی گزارش شده است. مطابق آمارها، حجم صادرات سایر کالاها به لحاظ وزنی 60 میلیون و 268 هزارتن و از نظر ارزشی معادل 18 میلیارد و 106 میلیون دلار ثبت شده که سهم آن از حجم صادراتی کشور در مدت یاد شده، از نظر ارزشی 47 درصد است. صادرات سایر کالاها نسبت به مدت مشابه سال گذشته، از نظر ارزشی با افت روبه‌رو بوده است.

 

بازارهای هدف

از سوی دیگر، مطابق آمارگمرک، در 11 ماه منتهی به بهمن امسال، «چین، امارات‌متحده عربی، عراق، ترکیه و کره‌جنوبی»، 5 مقصد عمده صادراتی ایران به شمار می‌روند؛ به‌گونه‌ای که تجار ایرانی توانسته‌اند، معادل 32 میلیون و 819 هزارتن کالا به ارزش 7 میلیارد و 298 میلیون دلار کالا به «چین» صادر کنند که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، از نظر ارزشی و وزنی رشد را تجربه کرده است. همچنین در مدت مذکور، معادل 15 میلیون و 11 هزارتن کالا به ارزش 6 میلیارد و 141 میلیون دلار، صادرات به «امارات‌متحده عربی» صورت گرفته که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، از نظر وزنی با رشد اما از نظر ارزشی با افت بیش از 58/ 7 درصدی مواجه بوده است.

«عراق» سومین مقصد صادراتی ایران است که در 11 ماه منتهی به بهمن سال جاری، از نظر وزنی معادل 13 میلیون و 66 هزار تن کالا به ارزش 5 میلیارد و 514 میلیون دلار از ایران وارد کرده است. آمارها نشان می‌دهد میزان صادرات ایران به عراق در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، هم از نظر ارزشی و هم وزنی با افت مواجه بوده است. چهارمین مقصد صادراتی ایران «ترکیه» است که در همین مدت، صادرکنندگان ایرانی توانسته‌اند از نظر وزنی 9 میلیون و 805 هزارتن کالا به ارزش 2 میلیارد و 958میلیون دلار، به این کشور صادرات انجام دهند. اگرچه در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، صادرات ایران به این کشور، از نظر وزنی رشد را تجربه کرده، اما از نظر ارزشی با افت نزدیک به 9 درصد مواجه بوده است. در نهایت «کره‌جنوبی» پنجمین مقصد عمده صادراتی ایران به شمار می‌رود که تجار ایرانی در مدت مذکور، توانسته‌اند معادل 6 میلیون و 202هزارتن کالا به ارزش 2میلیارد و 691 میلیون دلار صادرات انجام دهند که در مقایسه با سال گذشته هم از نظر ارزشی و هم به لحاظ وزنی با رشد مواجه بوده است. آمارهای گمرک همچنین حاکی از این است که حجم صادرات ایران به سایر کشورها در مدت یاد شده، 34میلیون و 908 هزارتن کالا به ارزش 13میلیارد و 890میلیون دلار گزارش شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، به لحاظ وزنی رشد را تجربه کرده، اما از نظر ارزشی با افت بیش از 10 درصد مواجه بوده است. متوسط قیمت هر تن کالای صادراتی 344 دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از 24 درصد کاهش داشته است.

 

مقاصد وارداتی

از سوی دیگر، کشورهای عمده صادر‌کننده کالا به ایران در 11 ماه منتهی به بهمن سال جاری، 5 کشور «چین، امارات‌متحده‌عربی، کره‌جنوبی، ترکیه و آلمان» ذکر شده است. آمارها نشان می‌دهد، واردات ایران از 3 کشور «امارات‌متحده‌عربی، کره‌جنوبی، ترکیه» با افت روبه‌رو بوده، اما در مقابل واردات ایران از تنها کشور اروپایی یعنی آلمان، رشد بیش از 36 درصد را تجربه کرده است.

مطابق آمارها، ایران در مدت مذکور، معادل 9 میلیارد و 373میلیون دلار کالا از «چین» وارد کرده که از نظر وزنی با افت روبه‌رو بوده، اما از نظر ارزشی رشد نه چندان محسوسی را تجربه کرده است. «امارات‌متحده عربی»، دومین کشور وارد‌کننده کالا به ایران است که هم از نظر ارزشی و هم وزنی، میزان واردات این کشور به ایران نسبت به مدت مشابه سال گذشته با افت روبه‌رو بوده است. مطابق آمارها، در مدت مذکور، 4 میلیون و 309هزارتن کالا به ارزش 5 میلیارد و 797 میلیون دلار از این کشور به ایران وارد شده است. سومین کشور واردکننده به ایران، «کره‌جنوبی» است که توانسته در مدت یاد شده، یک میلیون و 302 هزارتن کالا به ارزش 3 میلیارد و 27میلیون دلار به ایران صادرات انجام دهد، که مطابق آمارها، نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر وزنی و ارزشی با افت مواجه بوده است. «ترکیه» به‌عنوان چهارمین کشور وارد‌کننده کالا به ایران ایفای نقش می‌کند. این کشور در مدت یاد شده، توانسته یک میلیون و 424 هزارتن کالا به ارزش 2 میلیارد و 389 میلیون دلار به ایران صادر کند که مطابق آمارها، میزان واردات ایران از ترکیه نسبت به مدت مشابه سال گذشته، هم به لحاظ وزنی و هم ارزشی با افت مواجه بوده است. «آلمان» پنجمین شریک عمده تجاری ایران است که توانسته به نسبت شرکای آسیایی ایران، جای پای خود را در بازار ایران مستحکم کند؛ به‌طوری که در 11 ماه منتهی به بهمن 95، قادر بوده معادل 866 هزارتن کالا به ارزش 2 میلیارد و 170میلیون دلار صادرات به ایران انجام دهد. صادرات این کشور اروپایی در این مدت نسبت به مدت مشابه سال قبل، هم از نظر ارزشی و هم وزنی رشد قابل‌توجهی را تجربه کرده است. در نهایت مطابق آمارها، حجم واردات ایران از سایر کشورها، از نظر وزنی 18میلیون و 212 هزارتن به ارزش 15میلیارد و 658میلیون دلار گزارش شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته هم به لحاظ ارزشی و هم وزنی با رشد همراه بوده است.

 

اقلام عمده وارداتی

اقلام عمده وارداتی طی 11 ماه منتهی به بهمن سال 95، به ترتیب شامل ذرت دامی به ارزش یک میلیارد و 300 میلیون دلار، لوبیای سویا به ارزش 848 میلیون دلار، قطعات منفصله برای تولید اتومبیل سواری به ارزش730 میلیون دلار، وسایل نقلیه موتوری با حجم موتور1500تا 2000سی سی به ارزش 705 میلیون دلار و وسایل نقلیه موتوری با حجم موتور2000تا2500سی سی به ارزش 572 میلیون دلار، گزارش شده است. متوسط قیمت هر تن کالای وارداتی 1280 دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 8درصد در ارزش دلاری افزایش داشته است.

منبع: دنیای اقتصاد