توسعه و ازدیاد برداشت از میادین نفتی غرب کارون (آزادگان، یادآوران و یاران جزو میادین بزرگ مرزی و میدانهای بندر کرخه، سهراب، جفیر، اروند، سپهر، امید، سوسنگرد، مشتاق و خرمشهر) از جمله برنامه‌های اولویت دار معاون وزیر نفت، یعنی علی کاردر در شرکت ملی نفت بود.
راه امروز: میدان آزادگان، بزرگترین میدان نفتی ایران و پس از میدان غوار در عربستان سعودی و میدان بورقان در کویت، سومین میدان بزرگ نفتی جهان محسوب می‌شود. اکتشاف میدان آزادگان به سال ۱۳۷۶ باز می‌گردد و در محدوده‌ای به وسعت ۲۰ در ۷۵ کیلومتر، در ۱۰۰ کیلومتری غرب اهواز و در منطقه دشت آزادگان واقع شده است.
ظرفیت اثبات‌شده این میدان ۳۳ میلیارد بشکه تخمین زده شده بود. در سال ۱۳۷۸ لایه جدید نفتی با ظرفیت ۲٫۲ میلیارد بشکه، در این میدان کشف شد. میدان آزادگان دارای دو بخش شمالی و جنوبی است. از سال ۱۳۸۷ تولید نفت از بخش جنوبی با ظرفیت ۲۵ هزار بشکه نفت در روز شروع شده‌است. بخش آزادگان شمالی در مجاورت میدان مجنون عراق قرار دارد.
شرکت مهندسی و توسعه نفت (متن) به نمایندگی از شرکت ملی نفت ایران در سال ۱۳۸۲ قرارداد توسعه میدان مشترک آزادگان را با شرکت ژاپنی اینپکس در قالب قرارداد بیع‌متقابل و به مبلغ پنج میلیارد دلار امضا کرد.
طبق این قرارداد شرکت ژاپنی متعهد شده بود که تولید اولیه از میدان آزادگان را تا شهریور ۱۳۸۶ با ظرفیت روزانه ۵۰ هزار بشکه آغاز شده، در طی یک سال به بیش از ۱۵۰ هزار بشکه در روز برای مدت سه سال برسد و در صورت توافق دو طرف سقف تولید به ۲۶۰ هزار بشکه در روز برای مدت دو سال افزایش پیدا کند.
اما بعد از بدقولی ژاپنی‌ها در اجرای تعهداتشان بخش جنوبی آزادگان در مهرماه سال ١٣٨٨، قرارداد توسعه میدان آزادگان جنوبی به ارزش ۲.۵ میلیارد دلار در قالب بیع متقابل بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت ملی نفت چین امضا شد و در نهایت با توجه به تغییرهای اعمال شده در طرح جامع توسعه (MDP)، عملیات اجرایی این طرح از شهریور سال ١٣٩١ همزمان با تصویب طرح جامع تجدید نظر شده توسعه میدان (RMDP) آغاز شد.
در قالب طرح مشترک ایران چین برای توسعه آزادگان جنوبی دو فاز تعریف شده بود، که در فاز نخست توسعه، تولید٣٢٠ هزار بشکه نفت در روز و ١٩٧ میلیون فوت مکعب گاز پیش بینی شده بود و قرار بود که این میزان تولید با حفر ١٨٥ حلقه چاه، ٥٢ ماه پس از تصویب طرح جامع تجدید نظر شده توسعه میدان محقق شود.همچنین افزایش تولید نفت این میدان به روزانه ٦٠٠ هزار بشکه نیز در فاز دوم توسعه میدان مدنظر قرار داشت.
اما حدود چهار سال بعد و با اجرا نشدن تعهدات از سوی شرکت چینی، نارضایتی‌ها نیز از عملکرد طرف چینی بالا گرفت تا آنجا که مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت از عملکرد شرکت CNPCI در توسعه میدان آزادگان جنوبی، ابراز نارضایی کرده و تاخیر در توسعه غیر قابل قابل پذیرش دانست.
تاخیرهای طرف چینی در اجرای تعهداتش به حدی بود که پس از گذشت حدود چهار سال از انعقاد قرارداد، چینی‌ها از مجموع ١٨٥ حلقه چاهی که باید براساس برنامه در فاز نخست توسعه این میدان به بهره برداری می‌رساندند، تنها هفت حلقه چاه حفاری کرده بودند.
بنابراین به گفته رکن‌الدین جوادی، مدیرعامل وقت شرکت ملی نفت ایران تذکرهای مکرر کتبی و شفاهی و در نهایت اخطاریه‌ای کتبی به پیمانکار چینی شرکت ابلاغ شد، اما این اخطارها تاثیری در عملکرد پیمانکار چینی نداشت و بنابراین حدود یک ماه پس از فرصت ۹۰ روزهای که برای تجدیدنظر در روند پروژه به این شرکت داده شده بود، در نهایت شرکت ملی نفت چین از آزادگان جنوبی خلع ید و اخراج شد و سپس شرکت ملی حفاری ایران برای استقرار ۱۰ دکل جدید حفاری در این میدان مشترک نفتی با عراق اعلام آمادگی کرد.
این در حالی بود که در همان زمان، عراق با برداشت روزانه ۲۱۰ هزار بشکه نفت از میدان آزادگان جنوبی بیش از چهار برابر ایران از این میدان مشترک نفتی برداشت می کرد.
با وجود اینکه وزیر نفت، نیز با درنظر گرفتن مشکلات ایران با پیمانکاران خارجی در بهره‌برداری از آزادگان جنوبی و عقب افتادن ایران از عراق در بهره‌برداری از این میدان، اعلام کرده بود که آزادگان جنوبی از این پس با استفاده از توان داخلی توسعه می یابد.
چندی بعد، عبدالرضا حسین نژاد ،مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت (متن) در اوایل سال جاری با بیان این که تولید آزادگان جنوبی با حفاری سه حلقه چاه تولیدی علاوه بر تولید قبلی ٧٥٠٠ بشکه افزایش یافته است، افزود: تا پایان شهریورماه، ٦٠ هزار بشکه به ظرفیت تولید آزادگان جنوبی علاوه بر ٥٠ هزار بشکه قبلی اضافه خواهد شد.
به گفته وی از ابتدای سال ۱۳۹۵ تولید فاز نخست آزادگان شمالی و یادآوران آغاز شده و مجموع تولید این دو میدان به ٨٠ هزار بشکه رسیده است. ظرفیت تولید ١٦٠ هزار بشکه نفت در غرب کارون ایجاد شده است و تولید میدانهای آزادگان شمالی و یادآوران در فاز نخست به صورت تدریجی افزایش خواهد یافت. در روزهای آینده، نفت آزادگان شمالی و یادآوران برای صادرات به مخازن نفتی منتقل می شود.
حسین نژاد درباره مذاکره به شرکتهای چینی برای توسعه فاز ٢ آزادگان شمالی نیز توضیح داده بود در مورد آزادگان شمالی چینی ها هنوز پیشنهاد مالی خود را ارائه نکرده اند. چنانچه در فاز دوم توسعه میدانهای آزادگان شمالی با چینی ها به توافق نرسیم، توسعه این میدان در قالب قراردادهای جدید به مناقصه خواهد رفت.
وی به قرارداد محرمانگی با شرکت توتال درمورد میدان آزادگان جنوبی اشاره کرده و توضیح داده بود این قرارداد به معنای این است که شرکت توتال اطلاعات اولیه ای را که از شرکت نفت درباره این میدان دریافت می کند در اختیار شرکت دیگری قرار ندهد؛ همچنین قرار شده است تا توتال طی یک ماه اولیه پروپوزال اولیه را درباره آزادگان جنوبی در اختیار شرکت نفت قرار دهد.
مدیرعامل شرکت متن تاکید کرده بود واگذاری توسعه میدانهای غرب کارون در قالب قراردادهای جدید نفتی به این معنا نیست که شرکتهای داخلی توان توسعه این میدانها را ندارند؛ زیرا توسعه این میدانها به منابع مالی فراوانی نیاز دارد که شرکتهای داخلی فاقد این منابع هستند. بر اساس قراردادهای جدید نفتی، شرکتهای خارجی باید برای توسعه میدانها با شرکتهای ایرانی مشارکت کنند که این امر نیز مبتنی بر سیاستهای اقتصاد مقاومتی است.
درحالی که اعلام شد براساس پیش بینی انجام شده تا پایان امسال در کنار افزایش پلکانی برداشت نفت از میدان آزادگان جنوبی به میزان ٦٠ هزار بشکه در روز می‌رسد، مدیرعامل شرکت متن درباره مذاکره با شرکت سی‌ان پی سی آی (CNPCI) برای توسعه فاز دوم میدان آزادگان شمالی گفت هم اکنون مذاکرات نهایی با هر ٢ شرکت در جریان است.
از سوی دیگر قرار است در نخستین مناقصه نقتی با مدل جدید قراردادی میدان آزادگان جنوبی، نخستین میدانی باشد که به مناقصه بین المللی می‌رود و بسیاری از کارشناسان عقیده دارند با توجه به اینکه ایران و توتال فرانسه در زمینه میدان آزادگان جنوبی احتمال اینکه این میدان در مناقصه از آن توتال شود را بسیار بالا دانسته اند.
در نهایت آنچه اهمیت دارد این است که در شرایط فعلی درحالی که تولید روزانه نفت ایران از آزادگان جنوبی به ۶۰ هزار بشکه در روز هم نمی رسد عراقی ها با همکاری و مشارکت شرکت انگلیسی شل روزانه بالغ بر ۲۱۰ هزار بشکه طلای سیاه از این میدان مشترک استخراج و صادرات می‌کنند.
منبع: ایسنا
