مجادله چند ساله برای تعطیلات ویکند، به یک رویارویی دیگر دولت با بخش خصوصی منجر شد. فعالان اقتصادی که احتمال می دهند، با بی توجهی سیاستگذار این لایحه در صحن مجلس رای بیاورد، به دنبال رایزنی با نهادهای بالادستی برای تغییر چنین تصمیمی هستند.
فرشته فریادرس در گزارشی نوشت: تغییر روزهای تعطیل هفته، موجی از مخالفت به راه انداخت. پاستور پنجشنبه را انتخاب کرد؛ بهارستان موافقت کرد. مجادله چند ساله برای تعطیلات ویکند، به یک رویارویی دیگر با بخش خصوصی منجر شد. طرح افزایش تعطیلات آخر هفته از سال‌های گذشته در کشور مطرح بوده، اما در نهایت آذر ماه سال گذشته لایحه دولت سیزدهم برای افزایش تعطیلات آخر هفته به 2 روز، به مجلس ارسال و به کمیسیون اجتماعی مجلس ارجاع شد. دولت در لایحه خود بر تعطیلی پنجشنبه تاکید داشت و در مقابل اگرچه اکثر اعضای کمیسیون اجتماعی مجلس همچون کارشناسان بر تعطیلی شنبه به جای پنجشنبه برای افزایش تعطیلات کشور تاکید داشتند، اما در نهایت با مخالفت رسمی دولت و برخی ملاحظات و فشارها از تصمیم خود عقب‌نشینی کردند و تعیین دومین روز تعطیل برعهده دولت گذاشته شد.
دولت، دیماه سال گذشته یکبار دیگر بر پیشنهاد خود که همان تعطیلی پنجشنبه ها تاکید ورزید تا پایانی بر خواسته بسیاری از کارشناسان و فعالان بخش خصوصی برای افزودن تعطیلات و همگام شدن با دنیای امروز باشد. حال، اما مداجله دولت و بخش خصوصی بر سر این تصمیم، وارد کارزار تازه ای شده است. فعالان اقتصادی که احتمال می دهند، با بی توجهی سیاستگذار این لایحه در صحن مجلس رای بیاورد، به دنبال رایزنی با نهادهای بالادستی برای تغییر چنین تصمیمی هستند. آنها می گویند: بیش از 90درصد کشورهای جهان در روزهای شنبه و یکشنبه تعطیل هستند و دیگر کشورها هم تلاش کردهاند خودشان را به این تقویم نزدیک کنند.
حال اما با تایید نهایی این تصمیم و تبدیل به قانون جاری کشور، قطع ارتباط اقتصاد کشور با بازارهای بین‌المللی را به چهار روز در هفته افزایش می‌دهد و روشن است که در شرایط تحریم، محدودیت‌های خارجی و تنگناهای داخلی، تحمیل زیان مضاعفی بر اقتصاد کشور خواهد بود.
دلیلی که خیلی ها را متعجب کرد
موضوع تغییرات احتمالی در تعطیلات آخر هفته در ایران، از اینجا کلید می‌خورد که دولت با هدف ترغیب جذب گردشگران و گسترش مسافرت های داخلی از یک سو و رونق تجارت خارجی از سوی دیگر، به دنبال افزایش تعطیلات آخر هفته است؛ اما اعلام تعطیلی روزهای پنجشنبه و جمعه توسط دولت، خسارت قابل‌توجهی به مبادلات تجاری اقتصادی وارد می‌کند. این درحالی است که به منظور بهره‌‌‌وری بیشتر و ارتباط موثرتر با جهان، بارها پیشنهاد شده که تعطیلات آخر هفته کشور به دو روز جمعه و شنبه تغییر کند. حال، پس از مداجه بسیار طی سالها بر سر کاهش ساعات کاری و اضافه شدن یک روز تعطیل به هفته، سرانجام کمیسیون اجتماعی مجلس دومین روز تعطیل هفته را مشخص کرد. با آنکه بسیاری از کارشناسان، فعالان اقتصادی و مردم بر تعطیلی روز شنبه اتفاق نظر داشتند، کمیسیون اجتماعی روز پنجشنبه را انتخاب کرد و به گفته یکی از اعضای کمیسیون اجتماعی مجلس، دلیل انتخاب پنجشنبه به‌جای شنبه، هماهنگ‌نشدن با تعطیلی یهودیان (روز سبت) بوده است؛ دلیلی که خیلی ها را متعجب کرد. تا جایی که سلاح ورزی رئیس پیشین اتاق بازرگانی ایران، این انتخاب را «مشکوک» و «در نتیجه جریان فشار» می‌داند.
او می‌گوید که تعطیلی روز پنجشنبه به اقتصاد کشور آسیب وارد می‌کند. پدرام سلطانی دیگر فعال اقتصادی نیز در واکنش به اینکه موضوع در صفحه شخصی خود در شکبه اکس نوشت: «روز شنبه در همه کشورهای مسلمان جزو تعطیلات آخر هفته است. بیش از 95 درصد از مسلمانان دنیا روز شنبه تعطیلند. حالا مجلس انقلابی به دلیل اینکه یهودیان شنبه تعطیلند می‌خواهد پنجشنبه را تعطیل کند! ۱/۸ میلیارد مسلمان که شنبه تعطیلند را نمی‌بینند، اما ۱۵ میلیون یهودی را می‌بینند!»
به‌غیر از کشورهایی معدود، اکثر کشورهای جهان روزهای شنبه و یکشنبه تعطیل است. اما کشورهای مسلمان به‌دلیل برگزاری آیین‌های مذهبی روز جمعه، این روز را به‌عنوان یکی از روزهای تعطیلی خود انتخاب کردهاند. در چند کشور آفریقایی علاوه‌بر شنبه و یکشنبه، جمعه سومین روز تعطیل است. اما به‌غیر از ایران، سایر کشورهای خاورمیانه، جمعه و شنبه را تعطیل کردهاند. هدف آنها از این‌کار، هماهنگی حداکثری با سایر کشورها در روزهای کاری و تعطیلات است. با این‌حال در ایران روز پنجشنبه به‌عنوان روز نیمه‌رسمی است و جمعه به‌عنوان تنها تعطیل هفتگی رسمی است. به‌این ترتیب شرکت‌ها، سازمان‌ها و نهادها وافرادی که باید با کشورهای دیگر در ارتباط باشند، چهار روز هفته را از دست می‌دهند. به‌همین دلیل، بسیاری بر این عقیده هستند که برای انتخاب دومین روز تعطیل هفته، باید از کشورهای مسلمان همسایه الگوبرداری کرد و شنبه را برای این کار اختصاص داد. با این حال، حتی نگاه به الگوی کشورهای مسلمان هم نتوانست نمایندگان کمیسیون اجتماعی را قانع کند که شنبه به‌عنوان دومین روز تعطیل انتخاب شود.
پنجشنبه را دولت انتخاب کرد
بعد ازظهر روز یکشنبه همین هفته، «ولی اسماعیلی»، رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس از موافقت اعضای این کمیسیون با تعطیلی پنجشنبهها خبر داد. او به خبرگزاری «خانه ملت» گفت: «در نشست کمیسیون اجتماعی که با حضور اعضای کمیسیون، معاون سازمان امور اداری و استخدامی و نماینده مرکز پژوهش‌های مجلس برگزار شد، که در موضوع اصلاح ماده ۸۷ قانون مدیریت خدمات کشوری -مبنی بر افزایش یک روزه تعطیلی پایان هفته و کاهش ساعات کاری- که از صحن علنی مجلس به کمیسیون بازگشت خورده بود، ما باید دو ابهام در آن، یعنی تعیین میزان ساعات کاری و تعیین روزهای کاری را در کمیسیون رفع می‌کردیم، که در جریان این نشست پس از اعلام نظرات نمایندگان موافق و مخالف و نماینده دولت و در نتیجه این بررسی، روزهای کاری از شنبه تا چهارشنبه تعیین شد.»
اگرچه اسماعیلی اظهارنظری درباره علت انتخاب پنجشنبهها، با وجود درخواست‌ها و مطالبات گسترده برای تعطیلی شنبه‌ها نکرد، اما «خلیل بهروزی‌فر»، دیگر عضو کمیسیون اجتماعی مجلس، علت این انتخاب را «هماهنگ‌نشدن با تعطیلی یهودیان» دانسته و تقصیر چنین انتخابی را هم به‌گردن دولت انداخته است.
بهروزی‌فر در پاسخ به اینکه «اگر بر اساس فشارهایی که بر دولت می‌آید پنجشنبه و جمعه تعطیل شود، ایران چهار روز از دنیا عقب می‌ماند؟» گفته است: «از نظر مناسبات اقتصادی، تجارت، سیاسی و ارتباطات بین‌المللی ایران چهار روز از دنیا عقب می‌افتد در مرحله اول بیشتر بحث تعطیلی روز شنبه را داشتیم. اما به‌دلیل تعطیلی یهودیان، کمیسیون تصمیم‌گیری را به دولت واگذار کرد.»
او در عین حال گفته است: «ما موافق تعطیلی شنبه بودیم. دلیل مربوط به فشارها به مجلس و دولت برای تعطیل‌نشدن روز شنبه، مربوط به مبحث تاریخی یهودیان است.» بر این اساس، به نظر می رسد، مجلس قصد ندارد مسئولیت تعطیلی پنجشنبهها را برعهده بگیرد و توپ را به‌زمین دولت می‌اندازد. چرا که تعطیلی پنجشنبهها، موضوعی است که فعالان اقتصادی آن را به‌ضرر اقتصاد کشور می‌دانند.
پای امام صادقی ها در میان است؟
علی شریعتی، عضو اتاق بازرگانی ایران در مخالفت با این تصمیم به خبرآنلاین گفته است: «کسانی که در بخش خصوصی کار می‌کنند، چه در حوزه صادرات و واردات و چه در مباحث گردشگری و به عبارتی، افرادی که با خارج از کشور کار می‌کنند، به‌خصوص کسانی که در حوزه لجستیک و کشتیرانی هستند، یکی از مشکلات‌شان، وقفه‌ای است که بین تعطیلات دنیا (شنبه و یکشنبه) با پنجشنبه و جمعه می‌افتد. همین الان خیلی از شرکت‌های ما، روزهای پنجشنبه زمان کاری‌شان است، جمعه‌ها نیمه‌وقت و شنبه تعطیل کامل هستند. این اتفاقی است که در خیلی از شرکت‌های لجستیکی می‌افتد و این شرکت‌ها شیفت دارند و آنلاین هستند.»
او اتخاذ چنین تصمیم اشتباهی را متوجه امام‌صادقی‌هایی دانسته و گفته: این افراد عضو سازمان امور استخدامی هستند و طرح را به کمیسیون اجتماعی مجلس برده‌اند که هیچ‌وقت بخش خصوصی نبودند و هیچ‌گاه کار ایجاد نکردند و حقوق و مالیاتی پرداخت نکردند. در واقع آشنا با این مفاهیم نیستند و هیچ‌گاه تجارت خارجی نکردند.
او در ادامه با تاکید بر اینکه ما الان از دنیا عقب افتاده‌ایم، عنوان کرده: اگر این تصمیم نهایی شود، ما تنها کشوری در دنیا خواهیم بود که پنجشنبه تعطیل است. کدام کشور در دنیا پنجشنبهها تعطیل است؟حالا عاقبت این داستان چه می‌شود؟ فاصله ارتباط ما با دنیا ۴ روز می‌شود و از آن طرف هم برخی شرکت‌ها مجبور هستند به ترکیه یا دبی بروند تا بتوانند با دنیا ارتباط داشته باشند. این می‌شود ماحصل کار ناپخته.
کارِ گروه فشار است
«حسین سلاح‌ورزی»، رئیس پیشین اتاق بازرگانی ایران هم یکی دیگر از مخالفان انتخاب پنجشنبه است. او با بیان اینکه موضوع مقاومت در مقابل افزودن شنبه به تعطیلات آخر هفته «مشکوک» و «در نتیجه جریان فشار است» عنوان کرده: «گروه‌های فشاری وجود دارند که هیچ ارتباطی با تجارت و اقتصاد ندارند. این گروه‌ها فشار آورده‌اند که تعطیلات پنجشنبه و جمعه باشد. ولی ذینفعان و حوزه اقتصاد و تجارت با استدلال و عدد و رقم می‌گویند که این تعطیلات باعث زیان به اقتصاد کشور می‌شود.»
او همچنین گفت: «اساساً همه ما می‌دانیم در شرایطی که قرار به تعطیلی پنجشنبه و جمعه در کشور باشد، در حالی‌که بقیه نظام تجارت جهانی شنبه و یکشنبه تعطیل هستند، عملاً ارتباط کشور با سایر شرکای تجاری خارج چهار روز قطع می‌شود.» به گفته سلاح ورزی، «بسیاری از کشورها از جمله کشورهای مسلمان اطراف ما این موضوع را در سال‌های گذشته برطرف کردهاند. در ایران به‌نظر می‌رسد با دو مانع جدی مواجه هستیم. یکی ایدئولوژیک‌کردن همه امور کشور. دوم اینکه تصمیم‌‌‌گیران و تصمیم‌سازان کسانی هستند که هیچ احساسی درباره تجارت و موانع موجود بر سر آن و تحمل هزینه‌های ناشی از محدود شدن ارتباطات با دنیا ندارند.»
رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران گفت: «ما به‌عنوان تشکل‌های اقتصادی نظر خود را منعکس کردیم. اگر تعطیلات جمعه و شنبه نباشد ضرر و زیان آن حتماً گریبان اقتصاد کشور را میگیرد. اقتصادی که با ارزش افزوده و نرخ رشد اقتصادی پایین مواجه است. و به‌خاطر تأثیر از محدودیت‌های تجارت بین‌الملل، صادرات آن کاهش و تراز تجاری آن افزایش پیدا کرده است.»
رایزنی با بالادستی ها/ مراجع قم تعطیلی شنبه‌ها را تایید کردند
در همین حال، رئیس اتاق تهران در نشست روز گذشته هیات نمایندگان در واکنش با موافقت کمیسیون اجتماعی مجلس با تعطیلی پنج شنبه به جای شنبه، عنوان کرد: از زمان طرح این مساله، اتاق تهران برای تبیین خواسته بخش خصوصی فعال شده و نامه‌نگاری‌ها و رایزنی‌ها آغاز شد. چنانکه به 10 تن از مراجع نامه نوشتیم و تحلیل‌های خود را ارائه کردیم. البته رئیس مجلس نیز در جلسه‌ای مشترک اعلام کرد که مکاتباتی هم از ناحیه مجلس با مراجع انجام گرفته است. به گفته او اخیرا محمدباقر قالیباف از 5 تن از مراجع قم در مورد اینکه به لحاظ شرعی روز شنبه تعطیل باشد ایراد دارد یا نه ؛ استفتا گرفته است که آنها نیز اعلام کردند این موضوع مشکل شرعی ندارد.
محمود نجفی عرب متذکر شد: مساله‌ای که وجود دارد این است که آنچه کمیسیون اجتماعی به تصویب رسانده است احتمال بسیار بالایی دارد که در صحن علنی نیز رای بیاورد و این نخستین اقدامی است که می‌تواند در جهت خلاف شعار سال باشد. با وجود این ما پیگیری‌های خود را از طریق شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام و دفتر مقام معظم رهبری ادامه خواهیم داد.
چرا شنبه؛ پنج شنبه نه؟
جدای از نظر فعالان اقتصادی، ایران تقریباً هفته‌ای دو روز را به تعطیلات آخر هفته اختصاص داده؛ هر چند که روز پنجشنبه نیز تقریباً نیمه تعطیل است و اگرچه ادارات دولتی تعطیل هستند؛ اما بانک‌ها و برخی شرکت‌های بخش‌خصوصی تا نیمه روز مشغول به کار بوده و از ظهر به بعد تعطیل می‌شوند و عملاً یک بلاتکلیفی برای روزهای پنجشنبه وجود دارد.
از آنجا که دولت به دنبال رونق گردشگری در روزهای آخر هفته بوده و وزارت میراث فرهنگی و گردشگری در دولت قبل و دولت کنونی نیز، این پیشنهاد را مطرح کرده، اما یکی از مشکلات جدی که طی چند دهه گذشته، تجارت خارجی ایران را در بعد صادرات، واردات، کارکرد بانک‌ها و فعالیت‌های اقتصادی با مشکل مواجه کرده است، عدم همزمانی تعطیلات آخر هفته ایران با اغلب کشورهای دنیا است؛ به این معنا که بالای ۹۰ درصد کشورهای دنیا، شنبه و یکشنبه تعطیل بوده و تنها کشورهای محدودی هستند که روزهای پنجشنبه و جمعه تعطیل هستند و این موضوع سبب شده تا ارتباطات تجاری فعالان اقتصادی، عملاً چهار روز در هفته با دنیا قطع باشد.
حتی کشورهای اسلامی مثل «ترکیه، سوریه و پاکستان» سالها است که تعطیلات پایان هفته خود را به شنبه و یکشنبه منتقل کردهاند و به تازگی امارات متحده عربی نیز این هماهنگی تعطیلات را با دنیا انجام داده و حتی زمزمه‌هایی مبنی بر پیوستن عربستان نیز به این جرگه به گوش می‌رسد که به صورت تغییر روزهای تعطیل خود، این هماهنگی با دنیا را انجام دهد.
اگر مجلس تصمیم بگیرد که روزهای پنجشنبه و جمعه به عنوان تعطیلات پایانی هفته به صورت کامل تعطیل باشند و نیم روز کاری پنجشنبه را در بانک‌ها از دست می رود و مشکلات برای فعالان اقتصادی بیشتر خواهد شد و عملاً تجار ۴ روز تمام را با دنیا قطع ارتباطات کاری و تجاری خواهند داشت. بنابراین انتظار فعالان اقتصادی از مجلس این است که به این موضوع توجه ویژه داشته و حالا که تصمیم‌گیری در مورد این مساله مهم در دستور کار قرار گرفته و قرار است که این موضوع تعیین تکلیف شود، به تبادلات تجاری کشور توجه ویژه‌ای داشته باشند.
اتاق تهران بیانیه داد
اتاق بازرگانی تهران در بیانیه‌ای در مورد افزودن روز پنجشنبه (به جای شنبه) به تعطیلات پایان هفته عنوان کرد که تصمیمی گرفته شده که نشانه عدم باور قلبی و ذهنی به بخش خصوصی است. در بیانیه اتاق تهران آمده است: «اسباب نگرانی است که نمایندگان مردم در کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، در تازه‌ترین تصمیم خود با بی‌توجهی به پیشنهاد منطقی، کارشناسانه و مبتنی بر منافع ملی که توسط فعالان اقتصادی و صاحبان کسب‌وکار در مورد تعیین روز شنبه به عنوان دومین روز تعطیلات پایان هفته ارائه شده بود، در اصلاح لایحه ماده ۸۷ قانون مدیریت خدمات کشوری با کاهش ساعات کاری هفته از ۴۴ به ۴۰ ساعت، روزهای کاری را نیز شنبه تا چهارشنبه و تعطیلات دو روزه پایان هفته را روزهای پنجشنبه و جمعه تعیین کردند.»
در بخش دیگری از این بیاینه آمده است: «تصمیم اخیر کمیسیون اجتماعی مجلس در صورت تایید نهایی و تبدیل به قانون جاری کشور، قطع ارتباط اقتصاد کشور با بازارهای بین‌المللی را به چهار روز در هفته افزایش می‌دهد و روشن است که در شرایط تحریم و محدودیت‌های خارجی و تنگناهای داخلی، ضمن تحمیل زیان مضاعفی بر اقتصاد کشور خصوصاً در شرایط دشوار کنونی، نقض اکید منویات مقام معظم رهبری در دستیافت به اهداف شعار سال خواهد بود.»
در ادامه این بیانیه آمده است: «از موضوع تعطیلی ایام پایان هفته، نمودی از تجمع و یکدستی خواسته‌های فعالان اقتصادی و سایر شقوق اجتماعی کشور است که در همراهی با یکدیگر و با انتشار سیلی از بیانیه، اطلاعیه، مصاحبه و اظهارنظرات، تلاش می‌کنند تا از خواسته و آرزوی سربازان خط مقدم اقتصادی کشور که مجدداً نادیده انگاشته شده را به جهت پیشینه‌سازی منافع ملی محقق کنند.»
کنفدراسیون صادرات ایران هم به عنوان تشکل بالادستی حوزه صادرات غیرنفتی، همراه با دیگر بخش‌های اقتصادی مخالفت خود با محدود شدن فعالیت‌های تجاری را اعلام کرده و از مجلس شورای اسلامی درخواست کرده تا با تجدیدنظر در این تصمیم، زمینه رشد و ارتقای سطح تعاملات اقتصادی کشور با دنیا را فراهم کنند. در بخشی از این نامه آمده است؛ موکول کردن تعطیلات پایان هفته به جمعه و شنبه می‌تواند تعداد روزهای مؤثر برای فعالان اقتصادی در تعاملات تجاری با دنیا را به ۴ روز در هفته افزایش داده و زمینه‌ساز فضای موثرتری در تجارت خارجی و ارزآوری برای کشور شود.
با اینهمه این امیدواری وجود دارد که نظر نهایی سیاستگذاران و قانونگذاران در مجلس، شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام، عدم تایید این تصمیم و استماع نظرات کارشناسی فعالان اقتصادی و بخش خصوصی با هدف بیشینه‌سازی منافع ملی و به کار بستن آن باشد.
