مصرف کنندگانی که در حال حاضر تورم بالایی را تجربه می کنند به ویژه در اقتصادهای نوظهور و در حال توسعه، از افزایش قیمت نفت و فرآورده های نفتی آسیب بیشتری خواهند دید. با این حال، بدبینی فعلی بازار، کاملا در تضاد با انتظار برای توازن انقباضی بازار در نیمه دوم سال است که انتظار می رود عرضه تحت تاثیر افزایش تقاضا به میزان ۲ میلیون بشکه در روز قرار گیرد.
به گزارش را ه امروز: در اوایل سال 2022 بانک های مرکزی بزرگ، سیاست های پولی انقباضی خود را برای مقابله با افزایش سطح تورم در بحبوحه تداوم رشد قوی اقتصاد جهانی، تشدید کردند. این اقدامات در ترکیب با وضعیت کووید-19 در چین و تحولات ژئوپلتیکی در اروپای شرقی، به نوسانات بازار نفت در طول سال دامن زد.
بازار نفت در سال 2022 بازاری پرفراز و نشیب با تحولاتی عمیق بود. طی سال مزبور تحولات اثرگذار زیادی در بازار انرژی جهان شکل گرفت که یکی از مهمترین این عوامل مناقشه روسیه و اوکراین است. مجموع این تحولات باعث شده است چشم انداز سال 2023 با تردیدهای فراوانی روبه رو باشد و در پی آن بسیاری از موسسه ها در برآوردهای خود دچار تردید شوند.
گزارش بازار نفت آژانس بین‌المللی انرژی یکی از معتبرترین منابع داده‌ها، پیش‌بینی‌ها و تحلیل‌ها در مورد بازار جهانی نفت در جهان است. این نوشتار با استناد به گزارش مزبور به طور خلاصه به تحولات تقاضا و عرضه جهانی نفت خام طی ماه آوریل 2023 و تاثیرات آن بر چشم انداز ماه های باقی مانده سال ضمن بررسی بهای نفت خام در بازارهای جهانی پرداخته است.
آیا تقاضای جهانی نفت بالا می رود؟
پیش بینی می شود تقاضای جهانی نفت خام در سال ۲۰۲3 با افزایش ۲.۲ میلیون بشکه در روز نسبت به سال قبلل مواجه شود. سهم بالایی از رشد مورد انتظار توسط کشورهای غیر OECD و با احیای فعالیت های اقتصادی چین حاصل می شود.
تقاضای اقتصاد چین برای نفت خام در ماه مارس ۲۰۲3 به رکورد جدید ۱6 میلیون بشکه در روز رسید و همین افزایش موجب شد تا پیش بینی ها در رابطه با میزان تقاضای چین به نفت از انتظارات قبلی فراتر رود.
چین دومین مصرف کننده بزرگ نفت جهان پس از آمریکا است که تقریبا 6۰ درصد از رشد اقتصاد جهان در سال ۲۰۲3 را به خود اختصاص خواهد داد.
انتظار می رود اقتصادهای OECD در فصل دوم ۲۰۲3 به رونق اقتتصادی بازگردند که افزایش تقاضایی برابر با 35۰ هزاربشکه در روز نفت از این محل را موجب خواهد شد و این در حالی است که رقم مشابه برای اقتصادهای غیرOECD به مراتب بالاتر و حدود 9.۱ میلیون بشکه در روز پیش بینی می شود.
تاثیر رکورد تقاضا در چین، هند و خاورمیانه در ابتدای سالجاری به عنوان عامل محرک افزایش تقاضای نفت به مراتب بیش از اثرات فعالیت¬های صنعتی ضلعی و افت مصرف نفت در اقتصادهای OECD به عنوان عوامل تضلعی کننده آن خواهد بود.
گروه اقتصادهای OECD فقط ۱5 درصد از رشد ۲۰۲3 را به خود اختصاص خواهند داد که عامل اصلی رشد این گروه اقتصادها نیز بیشلتر از همه ناشی از افزایش مصرف بخش خصوصی خواهد بود.
به طور کلی، تقاضای جهانی نفت در سال ۲۰۲3 به طور متوسط ۱۰۲ میلیون بشکه در روز پیش بینی شده که 3.۱ میلیلون بشکه در روز بیشتر از سال ۲۰۱9قبل از بروز همه گیری است.
عرضه نفت کاهشی می شود؟
به گزارش راه امروز، قطعی قابل توجه تولید نفت خام در کشورهای «عراق، نیجریه و برزیل» در ماه آوریل ۲۰۲3 تا حدی با افزایش تولید در سایر کشورها از جمله ایران و ونزوئلا جبران شد، به طوریکه عرضه جهانی نفت با ۲3۰ هزار بشکه در روز کاهش به 101.1 میلیلون بشکه در روز در آوریل رسید.
با توقف آتش سوزی در کانادا و اعمال کاهش بیشتر عرضه از سوی برخی تولیدکنندگان اوپک پلاس، ضررهای شدید برای ماه ملی در انتظار است.
پیش بینی می شود از آوریل تا دسامبر سالجاری، عرضه نفت اوپک پلاس 85۰ هزار بشکه در روز کاهش یابد، در حالی که عرضه غیراوپک پلاس 7۱۰ هزار بشکه در روز افزایش خواهد یافت.
برای سال ۲۰۲3 به طور کلی، عرضه جهانی نفت خام به میزان 1.2 میلیون بشکه در روز از طریق رشد تولید در آمریکا و برزیل افزایش خواهد یافت و در نتیجه کل تولید جهانی نفت خام در سال ۲۰۲3 برابلر با 82.3 میلیون بشکه در روز برآورد می شود.
تضعیف عرضه برای مناطق اروپا و امریکا در نیمه دوم سالجاری و در مقابل ظرفیت های جدید و وفور دسترسی به نفت خام روسیه با قیمت های مزیتی، هدایت تمرکز فعالیت از حوزه اقیانوس اطلس به سایر مناطق را تقویت خواهد کرد.
علیرغم ممنوعیت واردات محموله های دریایی نفت روسیه از سوی اتحادیه اروپا و طرح سقف قیمتی، عرضه نفت روسیه همچنان استمرار یافت و صادرات نفت خام و فرآورده های نفتی پالایش شده این کشور در ماه آوریل ۲۰۲3 به 8.3 میلیون بشکه در روز رسید که بالاترین رقم پس از تهاجم به اوکراین است.
علی رغم آمارهای اعلام شده، بر اساس برآوردهای آژانس بین المللی انرژی، مسکو تعهد کاهش عرضه 50 هزار بشکه در روز خود را به طور کامل انجام نداده است. در واقع، روسیه ممکن است در حال افزایش عرضه برای جبران درآمد از دست رفته باشد.
اگرچه درآمد صادرات نفت این کشور در ماه مارس سالجاری با 7.۱ میلیارد دلار افزایش به ۱5 میلیارد دلار رسید، اما ۲7 درصد کمتر از سال قبل بود که به نظر می رسد، دلیل عمده آن سقف قیمتی برای محموله دریایی صادرات نفت این کشور باشد. لازم به توضیح است که درآمدهای مالیاتی از بخش نفت و گاز این کشور نیز نسبت به سال گذشته 6۴ درصد کاهش یافت.
به نظر می رسد روسیه مشکلات کمتری برای یافتن خریداران مشتاق نفت خام و محصولات نفتی خود که اغلب به هزینه سایر اعضای اوپک پلاس در بازار دو سطحی که از زمان وضع تحریم ها پدیدار شده است، داشته باشد. ایجاد ظرفیت های پالایشی جدید باعث می شود که روند پیش بینی شده عرضه و تقاضای نفت خام برای ماه های آتی سالجاری به سمت شرق تغییر کند که به نوعی منعکس کننده تقاضای قوی در این منطقه است.
رکوردهای انجام شده از تولید پالایشگاه ها به علت برخورداری از مزیت خوراک همراه با صادرات پایدار محصولات روسیه و تقاضای ضعیف جهانی به سوخت باعث تضعیف شکاف محصول، حاشیه سود و تفاوت پرمیم قیمت نفت شده است.
با توجه به کاهش بیشتر عرضه جهانی نفت در آوریل به دلیل کاهش های جدید اوپک پلاس، ممکن است ذخایر جهانی نفت دوباره تحت فشار قرار گیرد.
کاهش عرضه اوپک پلاس خطر تشدید کسری عرضه نفت خام مورد انتظار در نیمه دوم سال ۲۰۲3 و افزایش قیمت های جهانی نفت خام را در شرایط عدم اطمینان اقتصادی که فعالیت های صنعتی در بزرگترین اقتصادهای جهان کند شده و رشد تولید خارج از این اتحادیه قوی به نظر می رسد، به همراه دارد. به علت شوک های سال قبل، کسری موجودی نفت به کمتر از 9۰ میلیون بشکه رسیده که در مقایسه با رقم 3۰۰ میلیون بشکه کسری مربوط به میانگین پنج ساله، به مراتب کمتر است.
در چه صورت قیمت نفت کاهش می یابد؟
داده های اولیه برای ماه آوریل ۲۰۲3 نشان دهنده افزایش در میزان ذخایر محصولات است که این موضوع می تواند در صورت عرضه کمتر از افزایش فصلی تقاضای جهانی نفت، به کاهش نوسان قیمت در ماه های آینده کمک کند.
ظرفیت پایدار تولید نفت خام ۱3 کشور عضو اوپک برای سال ۲۰۲3 برابر با 33.75 میلیون بشکه نفت خلام در روز اعلام شده که بالاترین ظرفیت ها به ترتیب متعلق به عربستان سعودی (12.2 میلیون بشکه در روز)، عراق (7.۴ میلیون بشکه در روز)، امارات متحده عربی (4.12میلیون بشکه در روز) و ایران (3.8 میلیون بشکه در روز) است.
در ماه مارس ۲۰۲3 کشورهای عضو اوپک با هدف جلوگیری از افت بهای نفت خام، تعهدات جدیدی را برای تولید اعضا در نظر گرفتند و باستثنای کشورهای ایران، لیبی و ونزوئال، سایر کشورها ملزم به کاهش عرضه میزان نفت خام تا سق متعهد شده در بازارهای جهانی شدند. در ماه آوریل ۲۰۲3 مجموع عرضه نفت خام توسط ۱3 کشور مزبور به 85.۲8 میلیون بشکه در روز رسید که نسبت به ماه قبل 3۱۰ هزار بشکه در روز کاهش یافت.
افت تولید نفت خام در کشورهای عراق و نیجریه عامل اصلی افت عرضه نفت خام اوپک در آوریل بود. با وجود افت تولید در سایر کشورها، تولید نفت خام ایران در ماه مورد بررسی با افزایش 6۰ هزار بشکه در روز همراه بود و به 75.۲ میلیون بشکه در روز رسید.
ذکر این نکته ضروری است که اگرچه ایران پس از عربستان، عراق و امارات متحده عربی بیشترین تولید نفت خام را در ماه آوریل ۲۰۲3 داشته، اما سطح تولید نفت خام ایران به دلیل شرایط تحریمی از رقم ظرفیت تولید پایدار آن کمتر است.
برای کشورهای غیرعضو اوپک (اوپک پلاس) شامل روسیه، مکزیک، قزاقستان، آذربایجان و عمان به همراه 5 کشور دیگر (بحرین، برونئی، مالزی، سودان و سلودان جنوبی) نیز تعهداتی برای کاهش تولید نفت خام در نظر گرفته شده، که با توجه به آمار عرضه آوریل، به نظر می رسد صرفا دو کشور عمان و قزاقستان به تعهدات خلود پایبند بوده و عرضه نفت ماه آوریل سایر اقتصادها با کاهشی بیشتر از سق تعهد شده همراه بوده است.
برای کشور روسیه تعهد پیش بینی شده برابر با ۴8.۱۰ میلیون بشکه در روز است، اما عرضه آن طی دو ماه مارس و آوریل در سطح 9.6میلیلون بشکه در روز گزارش شده است.
کدام کشورها از افزایش قیمت نفت آسیب می بینند؟
به دنبال کاهش غیرمنتظره تولید نفت توسط برخی از اعضای اوپک پلاس، قیمت نفت خام در اواسط آوریل حدود ۱۰ دلار در هر بشکه افزایش یافت و به 88.09 دلار در هر بشکه رسید. مصرف کنندگانی که در حال حاضر تورم بالایی را تجربه می کنند به ویژه در اقتصادهای نوظهور و در حال توسعه، از افزایش قیمت نفت و فرآورده های نفتی آسیب بیشتری خواهند دید.
با این حال، با ظهور مجدد بدبینی نسبت به رشد اقتصاد جهانی، که با تنگنای اعتبارات بانکی و معکوس شدن حمایت های فنی در بازارها تشدید شد، دستاوردهای افزایش قیمت حفظ نشدند و قیمت نفت به زیر 8۰ دلار در هر بشکه هدایت شد.
طی ماه آوریل در سمت عرضه، اخباری مانند بروز خسارات سنگین در منطقه اقلیم کردستان شمالی عراق به دنبال تعطیلی خط لوله صادراتی عراق-ترکیله از پایان مارس، اختلالات ناشی از آتش سوزی در کانادا، اعتراضات کارگران در نیجریه و کاهش تعمیر و نگهداری در برزیل در حوزه عرضه جهانی نفت مطرح شده بودند که تاکنون، آثار اتفاقات مزبور نه باعث افزایش قیمت¬ ها و نه باعث کاهش محسوس موجودی ها شده است.
قیمت نفت در ماه های آوریل و اوایل ماه مه ۲۰۲3 به دلیل تقویت نگرانی ها در مورد سلامت اقتصاد جهانی و چشم انداز تقاضای نفت کاهش یافت.
طی دو هفته، بهای نفت خام در منطقه دریای شمالی نزدیک به ۱6 دلار در هر بشکه افت کرد و حتی انتظارات ناشی از افزایش قیمت پس از اعلام غیرمنتظره برخی از کشورهای اوپک پالس برای کاهش تولید از ماه می را نیز معکوس کرد.
قیمت های نفت تحت فشار کسادی فعالیت های صنعتی و نرخ های بهره بالا قرار گرفتند که در مجموع منجر به افزایش سناریوهای رکود اقتصادی و نگرانی از تغییر رو به پایین در رشد تقاضای نفت شد.
با این حال، بدبینی فعلی بازار، کاملا در تضاد با انتظار برای توازن انقباضی بازار در نیمه دوم سال است که انتظار می رود عرضه تحت تاثیر افزایش تقاضا به میزان ۲ میلیون بشکه در روز قرار گیرد.
