واردات، چهار برابر گرانتر از صادرات!

تحلیل آمارها نشان می‌دهد، تراز تجاری کشور منفی ۶میلیارد و ۴۸۹میلیون دلار بوده است، اما این تراز منفی در واقع به دلیل افزایش حجمی واردات نبوده، بلکه حکایت از گران شدن واردات دارد. چراکه بنابر آمارها واردات از نظر وزنی افت نزدیک به 10درصدی داشته اما از نقطه نظر ارزش دلاری ۱۲.۵۷ رشد را در مقایسه با سال 1400 داشته است؛ این بدان معناست که واردکنندگان محصولات وارداتی خود را در سال 1401 نسبت به سال 1400 گران‌تر وارد کردند. به عبارت ديگر، صادرات ايران، از نظر وزني تقريبا يك‌چهارم واردات بوده، اما دلار بيشتري براي واردات هزينه شده است. 

آمارهای اعلامی از سوی گمرک نشان‌دهنده آن است که ارزش صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی کشور ۵۳ میلیارد و ۱۶۶میلیون دلار بوده است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل به لحاظ ارزشی رشدی ۹،۷ درصدی داشته است. اما به لحاظ وزنی هم صادرات کشور در سال گذشته افتی ۰.۱۵ درصدی را ثبت کرد، به‌طوری‌که در این مدت در مجموع ۱۲۲ هزار و ۵۶ تن کالای غیرنفتی از کشور صادر شده است.

اما داده‌های اعلام شده در خصوص میزان واردات کشور در این مدت از کاهشی ۹.۷۶ درصدی در وزن و افزایشی ۱۲.۵۷درصدی در ارزش دلاری در مقایسه با مدت مشابه سال داشته است. در بازه زمانی مورد بررسی ۳۷میلیون و ۱۸۰هزار تن کالا به ارزش ۵۹ میلیارد و ۶۵۵ میلیون دلار وارد کشور شده است. 

سال گذشته مقصد کالای صادراتی ایران به کدام کشورها بوده است؟ براساس آمار اعلام شده طی دوازده ماهه سال ۱۴۰۱ بیشترین میزان صادرات کشور به مقصد کشورهای چین با رقمی بالغ بر ۱۴میلیارد و ۵۸۴ میلیون دلار و سهم ۲۷.۴۳ درصد از کل ارزش صادرات، عراق با ۱۰میلیارد و ۲۳۸میلیون دلار و سهم ۱۹.۲۶درصد، ترکیه با ۷میلیارد و ۴۵۹میلیون دلار و سهم ۱۴.۰۳درصد، امارات متحده عربی با ۵ میلیارد و ۷۶۷ میلیون دلار و سهم ۱۰.۸۵درصد و کشور هند با ۲ میلیارد و ۱۴۶میلیون دلار و سهم ۴.۰۴ درصد از کل ارزش، صورت گرفته است.

از سوی دیگر براساس آمار اعلام شده از سوی گمرک طی ۱۲ماهه سال ۱۴۰۱، کشور امارات متحده عربی با اختصاص رقمی بالغ بر ۱۸میلیارد و ۳۹۵ میلیون دلار و سهمی در حدود ۳۰.۸۳ درصد از کل ارزش واردات، در جایگاه نخست کشورهای طرف معامله قرار گرفته است. همچنین کشورهای چین با ۱۵ میلیارد و ۷۴۴ میلیون دلار و سهم ۲۶.۳۹ درصد، ترکیه با ۶ میلیارد و ۹۹ میلیون دلار و سهم ۱۰.۲۲درصد، هند با ۲میلیارد و ۸۵۰میلیون دلار و سهم ۴.۷۸ درصد و آلمان با ۲میلیارد و ۱۹میلیون دلار و سهم ۳.۳۸ درصد از کل ارزش واردات، عمده کشورهای طرف معامله با ایران بوده‌اند. با توجه به داده‌های اعلام شده می‌توان گفت طی سال گذشته، میزان ترانزیت خارجی کشور در حدود ۱۲میلیون و ۹۱۲هزار تن بوده است که نسبت به رقم ۱۲میلیون و ۶۳۳هزار تن در مدت مشابه سال ماقبل آن، رشد ۲.۲درصدی داشته است.

به ازاي هر تن كالاي وارداتي در سال گذشته تقريبا به‌طور ميانگين 1612 دلار پرداخت شده، اما به ازاي هر تن كالاي صادراتي 433 دلار نصيب ايران شده است. ميانگين قيمت هر تن كالاي وارداتي در سال گذشته تقريبا 1100 دلار بوده و نزديك به 500 دلار فاصله در اين ميان وجود دارد. اما اين فاصله از كجا آمده؟

بخشي از اين افزايش قيمت كالاي وارداتي را بايد به افزايش تورم جهاني به ويژه در حوزه خوراكي‌ها نسبت داد. كارشناسان مي‌گويند با توجه به جهش بهاى نفت و مواد غذايی در سطح بين‌المللى و رشد تورم در شمار زيادی از كشورهای جهان در چند ماه گذشته، بهای كالاهای وارداتی ايران نيز بالا رفته است. اما بيش از آن، بايد توجه داشت كه ميانگين قيمت كالاي وارداتي 4 برابر كالاي صادراتي است و اين اتفاق به منزله تاثير مستقيم تحريم‌ها در تجارت خارجي ايران است.  از سوي ديگر اين آمار روايتگر يك موضوع مهم ديگر است: بخش زيادي از صادرات ايران به خام‌فروشي و صادرات محصولات پتروشيمي اختصاص دارد كه داراي فناوري بالايي نيست . در مقابل واردات ايران كالاهاي عمدتاً سرمايه‌اي يا واسطه‌اي بوده كه براي بخش توليد اهميت زيادي داشته است.