به گزارش راه مردم، با طلوع آفتاب اعتدال در سپهر سیاسی، تغییر رویکردها و اصلاح خط مشی‌ها در سطوح مختلف به عنوان مطالبه عمومی با عنایت به وعده‌های انتخاباتی رئیس‌جمهوری در راستای کارآمدسازی و عبور از روندهای آسیب‌زا، در دستور کار تصمیم‌سازان عرصه اجرایی کشور قرار گرفت. بی‌گمان مهمترین حلقه این تحولات می‌باید معطوف به خطیر‌ترین گلوگاه می‌بود، آوردگاهی استراتژیک با عنوان عرصه دیپلماسی و یک مولفه راهبردی معطوف به آن یعنی «پرونده هسته‌ای». رئیس‌جمهوری که از سوی مردم شیخ دیپلمات لقب گرفته بود با شعار تعامل سازنده با جهان به عرصه انتخابات آمده بود و با این پرنسیب واجد بسیاری از آرای مردمی شد، او به محض تکیه زدن بر کرسی ریاست‌جمهوری با انتخاب یک وزیر خارجه کارآمد و حرفه‌ای اولین گام در این مسیر را مستحکم و با هوشمندی برداشت، وزیر خارجه دولت تدبیر و امید نیز با بهره‌گیری از تمامی ظرفیت‌های دیپلماسی عمومی طی 3 دور مذاکرات و در فاصله 99 روز توانست پرونده 11 ساله را به یک نقطه ثابت و قابل ارجاع رهنمون کند و توافقنامه هسته‌ای موقت و 6ماهه‌ای را با قدرت‌های خارجی منعقد کند اما این دستاورد بزرگ، آیا نقطه پایان راه است یا تازه اولین گام در یک مسیر پر فراز و نشیب و استراتژیک؟ آیا موفقیت در این مسیر تنها معطوف به عملکردهای وزیر خارجه و تیم همراه وی است یا برای گذار از این مسیر پر پیچ و خم نیازمند بهره‌گیری از تمامی ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های موجود کشور هستیم. اینها سوالاتی است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
یکی در برابر همه
محمدجواد ظریف در گفت‌وگوی تلویزیونی خود پس از مذاکرات ژنو برای تشریح وضعیت موجود و اشاره به مخاطرات آن به این نکته اشاره داشت که ایران یک‌سوی ماجرا قرار دارد و در سوی دیگر 6قدرت جهانی هستند و نکته آنکه اکثریت قریب به اتفاق کشورهای جهان نیز به‌طور معمول به‌رغم آنکه به عنوان مثال در بیانیه‌های جنبش عدم تعهد با ما ابراز همراهی می‌کنند اما در عمل با توجه به ساختار قدرت جهانی مجبور به تبعیت از ساز و کارهای تعیین شده از سوی تحریم‌کنندگان هستند. حال با این اوصاف ما برای پیشبرد گفتمان مد نظر خودمان باید دو راهکار را پی بگیریم. از یک‌سو اتکا به ظرفیت‌های درونی و کانالیزه کردن همه پتانسیل‌ها در راستای هم‌افزایی، تا با این اندوخته منسجم به مصاف رقیب قدرتمند برویم و از سوی دیگر رخنه در افکار عمومی جهانی و همراه‌سازی کشورها و دولت‌هایی که در این میانه قرار دارند و ما می‌توانیم با هوشمندی دیپلماتیک و بهره‌گیری از ظرفیت‌های دیپلماسی عمومی آنان را به سمت و سوی خودمان جلب کرده و برتری گفتمانی در سطح معادلات ژئوپلیتیکی برای خودمان ایجاد کنیم.
سرمایه‌های روزهای سخت
راه تفوق در عرصه دیپلماسی عمومی، بهره‌گیری از اندوخته‌های گرانسنگی است که در طول 35 سال گذشته و به مرور زمان برای کشور و نظام ایجاد شده و در چنین بزنگاه‌هایی است که به کار می‌آیند. سرمایه انسانی چهره‌های مورد وثوق اندیشمندان و نخبگان جهانی و سیاستمداران تاثیر گذار در عرصه معادلات، می‌تواند برگ برنده ما در سیر تحولات آتی باشد و از حسن اتفاق ما از این چهره‌های اثر گذار برخورداریم. آیت‌ا...هاشمی‌رفسنجانی و سید محمد خاتمی دو سیاستمدار برجسته‌ای هستند که با کوله‌باری از تجربیات چند دهه‌ای و حضور در ساخت قدرت در عالی‌ترین سطوح آن، هم به چم و خم چنین بده و بستان‌های دیپلماتیکی آشنایی کامل دارند و هم هر کدامشان در سطوح مختلف و متکثری می‌توانند تاثیر گذار بوده و در راستای منویات دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی از این تجربه و کارآیی خود به نحو احسن استفاده کنند.
دیپلماسی منطقه‌ای فعال و یک چهره مورد وثوق
وزیر امور خارجه کشورمان هم اکنون به چند کشور منطقه سفر کرده تا پس از مذاکرات ژنو ضمن آنکه به رایزنی و گفت‌وگوی دوجانبه درخصوص مسائل مشترک بپردازد، با تشریح مواضع جمهوری اسلامی درخصوص مذاکرات آنان را ترغیب به هم‌افزایی و همپوشانی در این مورد خطیر کند. ظریف پیش از مذاکرات ژنو هم گفته بود که برای ما کشورهای همسایه در اولویت قرار دارند و روابط دوستانه با آنان در راس برنامه دستگاه خارجی ماست. حال یک نکته در این میانه بسیار حائز اهمیت است و آن اینکه اختلافات ریشه دوانده در طول سال‌های اخیر در روابط ما با کشورهای عربی به این سادگی‌ها قابل رفع و رجوع نیست و نکته‌ای زمان‌بر است اما می‌توانیم برای تنش‌زدایی سریع‌تر و سنجیده‌تر از ظرفیت میدان‌داری چهره‌هایی چون آیت‌ا... هاشمی بهره بگیریم. فردی که همگان از روابط حسنه وی با شیوخ عرب مطلع‌اند و می‌دانند که آیت‌ا... با منش و روش خود در طول سال‌های متمادی توانسته اعتماد مقامات عربی را جلب کند. سفر آیت‌ا... به عربستان و استقبال بی‌سابقه از وی که توأم با رفع قرق بقاع متبرکه‌ای بود که سال‌ها از دسترس ایرانیان و شیعیان به دور بود و همچنین نامه چندی پیش ملک عبدا... که در آن آیت‌ا... را با عنوان برادر عزیزم خطاب کرد، نشانه‌های بارز این روابط حسنه است. از سوی دیگر آیت‌ا...هاشمی در تمامی سال‌های دهه‌های 60 و 70 به عنوان نماد سیاست‌ورزی میانه‌روانه انقلابیون در عرصه دیپلماسی شناخته می‌شد و رسانه‌های غربی بارها در این خصوص مطالبی را منتشر کرده بودند و اکنون این ظرفیت نیز در راستای پیشبرد منافع ملی در عرصه دیپلماسی قابل احصاست.
مردی از جنس تعامل و گفت‌وگوی تمدن‌ها
سید محمد خاتمی رئیس‌جمهور اسبق ایران نیز چهره‌ای شناخته شده در عرصه بین‌المللی است. او با طرح ایده گفت‌وگوی تمدن‌ها توانست وجه رحمانی و تساهل‌مدارانه اسلام و سیاست‌های جمهوری اسلامی را در عرصه‌های مختلف متبلور ساخته و سال 2001 نیز با همین عنوان از سوی سازمان ملل متحد نامگذاری شد. خاتمی روابط حسنه‌ای با بسیاری از سیاستمداران تاثیرگذار و صلح‌طلب جهانی دارد و تالیفات و گفتارهایش در طول سالیان متمادی وی را تبدیل به چهره‌ای مورد اقبال از سوی محافل علمی و آکادمیک کشورهای مختلف و البته تاثیرگذار در سطوح قدرت سیاسی کرده است. خاتمی در این برهه خطیر با استفاده از این ظرفیت با حضور در محافل مختلف و دیدار با چهره‌های سیاسی، اجتماعی تاثیرگذار و سخنرانی در مجامع مورد توجه افکار عمومی و انتشار یادداشت‌ها و تحلیل‌ها در رسانه‌های معتبر جهانی می‌تواند کمک شایان توجهی در راستای تنویر افکار عمومی جهانیان برای اعتماد‌زایی و همنوایی آنان با رویکردهای سیاست خارجی کشورمان در پرونده هسته‌ای باشد. البته پرواضح است که برای بهره‌گیری از این پتانسیل‌ها نیازمند گذار از تنگ‌نظری‌ها و مجادلات سیاسی درونی و توجه ویژه دولت به این ظرفیت هستیم که سیاست خارجی ادامه سیاست داخلی است و در این برهه اتحاد و اجماع همه طیف‌ها با هر نگرشی در این زمینه امری حیاتی است.
منبع: آرمان
