واردات آیفون ۱۴ به کشور با حواشی همراه بوده و در ماه‌های اخیر رجیستر شدن یا نشدن آن در هاله‌ای از ابهام قرار داشت.
واردات آیفون ۱۴ به کشور با حواشی همراه بوده و در ماه‌های اخیر رجیستر شدن یا نشدن آن در هاله‌ای از ابهام قرار داشت. در جدیدترین اقدام هم هفته گذشته سازمان توسعه تجارت طی ابلاغیه‌ای به گمرگ از اول اسفندماه سال جاری، ورود آیفون ۱۴ و مدل‌های بعد از آن به عنوان کالای همراه مسافر یا پستی را ممنوع اعلام کرد. البته هنوز مشخص نیست این تصمیم دایمی است یا خیر. اما همین اقدام وزارت صمت کافی بود تا در بازار این محصول، زلزله قیمتی رخ دهد. به‌طوری‌که اعداد و ارقام موجود در موبایل‌فروشی‌ها و فروشگاه‌های اینترنتی نسبت به آخرین روز‌های بهمن تکان خورده است. به‌طوری‌که هفته قبل، از تیتر آیفون ۱۰۰ میلیون تومانی متعجب بودیم و حالا بعد از چند روز همان مدل را با قیمت ۱۲۰ میلیون تومان باید خریداری کنیم. درهمین حال، برخی از فروشندگان موبایل در بازار در رابطه با دلایل ممنوعیت واردات آیفون ۱۴ «ماجرای استارلینک، ممنوعیت واردات کالاهای لوکس و همچنین بالا رفتن نرخ ارز » را مطرح می‌کنند.
ورود آیفون ممنوع شد
ممنوعیت موبایل‌های لوکس و مشخصا آیفون تاکنون چندین بار، به ویژه در مجلس شورای اسلامی مطرح شده؛ تا جایی که حتی اعضای کمیسیون اصل ۹۰ مجلس اوایل اردیبهشت وعده دادند که تا نیمه اول سال ۱۴۰۱ واردات آیفون ممنوع شود. در آن مقطع علی خضریان در توضیح علت این تصمیم گفته بود: «در شرایطی که درگیر جنگ اقتصادی و کمبود منابع ارزی هستیم و برای تامین ارز مورد نیاز کالاهای اساسی و دارو دچار مشکلاتی هستیم، منطقی نیست که ما برای واردات کالاها و ازجمله گوشی‌های لوکس ارز نیمایی مصرف کنیم.»
پیش از اظهارات نمایندگان مجلس نیز گمرک ایران گزارشی از واردات گوشی موبایل در سال ۱۴۰۰ منتشر کرده بود که نشان می‌داد ۱۷.۷ میلیون دستگاه گوشی به ارزش ۴.۲ میلیارد دلار وارد ایران شده که از این میزان، حدود یک‌سوم ارزش آن برای گوشی‌های بالای ۶۰۰ دلار و دوسوم دیگر برای کمتر از این رقم بود. بنابر آمارها، نسبت واردات موبایل‌های بالای ۶۰۰ دلار در سال ۱۴۰۰، معادل ۲.۵ درصد کل واردات کشور بوده است. اواخر اردیبهشت ماه هم برای مدتی ثبت سفارش برند آیفون متوقف شد، اما در نهایت این مشکل برطرف شد و مدیرکل دفتر مقررات صادرات و واردات وزارت صمت گفت که به‌طور کلی پیرو به‌روزرسانی برخی گروه‌های کالایی و برخی اولویت بندی‌ها برای تامین کالاهای اساسی، به‌طور مقطعی برخی اختلالات پیش می‌آید که امری طبیعی است.
به نظر می‌رسد ماجرا برای آیفون ۱۴ متفاوت است؛ تقریبا از ابتدای پاییز رجیستر شدن یا نشدن این برند در هاله‌ای از ابهام قرار داشت. اما در نهایت مسوولان ابتدا به صراحت اعلام کرده‌اند که واردات تجاری این موبایل ممنوع است و اخیرا هم واردات آیفون ۱۴ و مدل‌های بعد از آن از رویه مسافری ممنوع شد.
سامسونگ آری، آیفون نه!
حال به دنبال تعیین تکلیف واردات گوشی‌های آیفون ۱۴، گمرک اعلام کرد که از ابتدای اسفندماه علاوه بر واردات تجاری، واردات مسافری و پستی این گوشی‌ها نیز ممنوع شود، مساله‌ای که به محل تقابل آرای موافقان و مخالفان اقتصاد آزاد و دستوری قرار گرفته است. مهمترین دلیل مخالفان اعمال ممنوعیت، ایجاد محدودیت برای انتخاب مردم است. آنان معتقدند اجرای این طرح پیامد‌های منفی اقتصادی و اجتماعی فراوانی به دنبال خواهد داشت. اما موافقان ممنوعیت واردات آیفون اعتقاد دارند، در شرایط فشار حداکثری تحریم‌ها و جنگ اقتصادی، مهمترین مساله، حفظ منابع ارزی کشور است. اما در این میان یکی از ابهامات این فرایند، واردات s ۲۳ سامسونگ با ارز نیمایی و ممنوعیت واردات آیفون ۱۴ است.
برخی در انتقاد به این دوگانه نوشتند: باید مجموعه‌های اجرایی به این موضوع پاسخ دهند که چه تفاوتی بین واردات تلفن همراه سامسونگ وجود دارد که جلوی واردات گوشی مدل آیفون ۱۴ به بعد را گرفته‌اند. این انتقاد تا جایی بود که جلال رشیدی کوچی نماینده مجلس، هم در توییتر خود نوشت: «گوشی سامسونگ ۱۲۰۰ دلاری کمتر از ۷۲ ساعت مجوز‌های لازم را دریافت کرد آن هم با ارز نیمایی! آیفون ۱۲۰۰ دلاری بعد چند ماه هنوز منتظر تصمیم برای رجیستر شدن است حتی مسافرتی! چرا با تصمیمات سلیقه‌ای، ابهام‌آفرین و شائبه فسادزا بودن، کم‌ارزش‌ترین مسائل را تبدیل به عوامل نارضایتی می‌کنید.»
سکوت وزارت صمت
البته این ممنوعیت ابهامات دیگری هم دارد. از جمله اینکه هنوز مشخص نیست آیا تصمیم ممنوعیت واردات آیفون ۱۴ و مدل‌های بعد از آن دایمی است یا خیر. همچنین تکلیف کسانی که پیش از خبر قطعی ممنوعیت واردات از رویه مسافری آیفون ۱۴ به همراه خود و برای مصرف شخصی آورده‌اند، چه می‌شود. در جدیدترین اظهارنظرها نیز وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز گفته که موبایل وسیله زندگی مردم است، هرگونه محدودیت ممکن است مشکلاتی برای مردم ایجاد کند. پس حداقل باید اطلاع‌رسانی شود. در این حوزه عدم شفافیت وجود دارد. او همچنین از وزارت صمت خواست که این موضوع را روشن کنند. اما وزارت صمت هنوز واکنشی به این اظهارات نداشته است.
سه سناریوی پیش رو
به‌طور کلی سیاست‌گذار در شرایط فعلی می‌تواند ۳ سناریو برای واردات گوشی تلفن همراه در نظر گیرد که البته انتخاب هر یک از آنها شرایط خاصی را رقم می‌زند؛ در سناریوی اول، واردات گوشی‌های لوکس و معمولی با نرخ نیمایی یا نرخ رقابتی آزاد است و هیچ‌گونه محدودیتی در نظر گرفته نمی‌شود. سناریوی دوم این است که واردات گوشی اعم از لوکس و معمولی آزاد باشد، اما نرخ ارز تخصیصی متفاوت باشد؛ یعنی گوشی‌های لوکس با نرخ رقابتی ارز و گوشی‌های معمولی با نرخ نیمایی وارد شوند، اما بر اساس سناریوی سوم، واردات گوشی‌های معمولی آزاد و واردات گوشی‌های لوکس ممنوع خواهد شد.
در سناریوی اول اگر نرخ واردات آزاد باشد، با توجه به میزان ارزبری واردات تلفن‌همراه در سال‌های گذشته، حدود ۳ میلیارد دلار به گوشی‌های معمولی و ۱.۵ میلیارد دلار به گوشی‌های لوکس (بالای ۶۰۰ دلار) اختصاص پیدا می‌کند.
«حسن حسن‌خانی» کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «مهر» این سناریو را خطرناک توصیف کرده است؛ چراکه به گفته او، ساختار ارزی کشور از سمت منابع بسیار شکننده بوده و در عین حال حجم تقاضا در سمت مصارف به‌خصوص تالار اول (نرخ ارز نیمایی) بسیار بالاست؛ به همین دلیل، بیم از ناتوانی سیاست‌گذار در اجرای آزادسازی واردات وجود خواهد داشت.
اما درباره سناریوی دوم واردات گوشی‌های تلفن همراه به کشور عنوان کرده: اگر واردات با دو نرخ نیمایی و آزاد صورت گیرد باز هم مخاطرات تأمین ارز وجود دارد؛ به‌خصوص گوشی‌های لوکس که حجم تقاضا در تالار دوم (نرخ آزاد دلار) را افزایش خواهد داد و سرریز تقاضای تالار دوم در تالار اول، نرخ ارز در بازار آزاد را افزایش خواهد داد.
در سناریوی سوم نیز یک چالشی تحت عنوان HS کد بین‌المللی وجود دارد. این HSها یکتا هستند و اگر به دودسته لوکس و غیر لوکس تقسیم‌بندی شوند به دلیل عدم امکان راستی‌آزمایی در گمرک ممکن است در اجرا با مشکل مواجه شود، یعنی گوشی‌های لوکس می‌توانند در جعبه گوشی‌های ارزان‌قیمت جاسازی شود.
به گفته این کارشناس اقتصادی، تنها راه موثر مقابله با واردات گوشی‌های لوکس انتخاب سناریوی سوم و رجیستر نکردن IMEI این گوشی‌ها است.
قیمت موبایل تحت‌تاثیر اتفاقات این روز‌های بازار ارز قرار گرفته و اعداد و ارقام موجود در موبایل‌فروشی‌ها و فروشگاه‌های اینترنتی معروف نسبت به آخرین روز‌های بهمن تکان خورده است.
برخی از فروشندگان موبایل در بازار در رابطه با دلایل ممنوعیت واردات آیفون ۱۴ ماجرای استارلینک و ممنوعیت واردات کالاهای لوکس را مطرح می‌کنند. آنها می‌گویند: «ما شنیدیم چون آیفون ۱۴ کالای لوکس امریکایی حساب می‌شود، وارداتش ممنوع شده و بعضی‌ها هم می‌گویند می‌تواند به استارلینک وصل شود، اما هنوز چنین شبکه‌ای در ایران نداریم».
هفته قبل از تیتر آیفون ۱۰۰ میلیونی تعجب کردیم و حالا بعد از چند روز همان مدل را با قیمت ۱۲۰ میلیون تومان پیدا می‌کنیم. برخی از سایت‌ها اعلام کردند که قیمت آیفون 13 پرو مکس نسخه یک ترابایت به عنوان گران‌ترین مدل در بازار موبایل در یک هفته ۲۰ میلیون تومان افزایش پیدا کرد و حالا حدود ۱۲۰ میلیون فروخته می‌شود. قیمت جهانی آیفون 13 پرو مکس نسخه یک ترابایت هزار و ۵۹۹ دلار است که البته خریداران فعلی آن در ایران بابت این مدل نزدیک دو هزار و ۴۰۰ دلار می‌پردازند!
آیفون 13 پرو مکس نسخه ۵۱۲ گیگ حدود ۱۱۰ تا ۱۱۵ میلیون تومان فروخته می‌شود و نسخه‌های ۲۵۶ و ۱۲۸ گیگ را به‌ترتیب ۱۰۰ و ۹۰ میلیون تومان می‌فروشند. خریداران آیفون 13 پرو باید دست‌کم ۷۰ میلیون تومان کنار بگذارند. چون نسخه ۱۲۸ گیگ آیفون 13 پرو با این قیمت فروخته می‌شود و نسخه ۲۵۶ گیگ آن را حو‌ل‌وحوش ۸۰ میلیون تومان می‌فروشند. آیفون 13 نیز دست‌کم ۵۰ میلیون تومان فروخته می‌شود که البته این عدد یک هفته قبل ۴۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بود.
به‌این ترتیب نسخه پایه آیفون 13 ظرف هفت روز حدود هفت میلیون تومان گران شد. قیمت آیفون 13 نسخه ۲۵۶ گیگ هم در این مدت از حدود ۴۹ میلیون تومان به ۵۳ میلیون تومان ارتقا پیدا کرده است. فروشندگان معتقدند افزایش نرخ ارز و ممنوعیت واردات آیفون ۱۴ هر دو بر قیمت سایر مدل‌ها اثر داشته است. تا جایی که طی یکی دو روز گذشته آیفون‌های رجیستر شده پنج تا هفت میلیون تومان افزایش قیمت را تجربه کردند.
