ایران و 1+5 در وقت طلایی

به گزارش راه مردم، روز اول مذاکرات معطوف به مقدمات بود. دو طرف نیاز داشتند که به ارزیابی تازه‌‌ای از مواضع یکدیگر پس از آنکه کارشکنی فرانسوی‌ها نگذاشته بود که آن توافق به فرجام برسد، دست یابند. تیم مذاکره کننده هسته‌‌ای جمهوری اسلامی این بار هم با رویکرد تعاملی به میدان آمده و سخنان ظریف و عراقچی؛ رئیس و مذاکره کننده ارشد تیم هسته‌‌ای حاکی از آن بود که ایران این بار نیز با صدای واحد و با تکیه بر توافقات اصولی دور قبلی مذاکرات به میدان آمده و حاضرند اگر طرف مقابل حقوق هسته‌‌ای ایران را پذیرفته و در مسیر اعتمادسازی گام‌به‌گام قدم بردارد به توافق دست یابند. در سوی مقابل نیز این بار 1+5 یک تمهید تازه برای عدم تکرار آن تشتت سابق را در دستور کار قرار داده بود، این بار کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به نمایندگی از شش هیات مذاکره کننده بر سر میز مذاکرات آمده بود تا آن سو نیز مدعی انعکاس صدای واحد باشد. پس از ضیافت ناهار میان اشتون و ظریف ماراتن دور سوم بطور رسمی آغاز شد، اولین جلسه مشترک میان هیات ایرانی و شش قدرت جهانی بیش از 20دقیقه به درازا نینجامید و گویا اشتون موظف شد که پیشبرد مذاکرات را از سوی قدرت‌های جهانی بر عهده بگیرد. چهار دور مذاکرات 3ساعته میان اشتون و ظریف که تا عصر جمعه به وقت ایران و ظهرگاه ژنو به منصه ظهور رسید مهم‌ترین فعل و انفعال اصلی مذاکرات دور سوم بود. مذاکراتی که البته در چند جبهه دیگر نیز پی گرفته می‌شد. دیدار هیات ایرانی با تیم‌های مذاکره کننده کشورهای مقابل که به‌صورت رودرو و دو جانبه به انجام رسید و از طرف دیگر اشتون نیز پس از هر دور مذاکره با طرف ایرانی با اعضای 1+5 جلسه مشترکی برگزار می‌کرد تا نتیجه گفت‌وگوها را به آنان منتقل کرده و با هم‌اندیشی میان یکدیگر برای رسیدن به توافق، نقطه نظرات آنان را جویا شود.

ورود به محتوای مذاکرات و جزئیات مهم

در ساعات اولیه مذاکرات روز چهارشنبه مقامات ایرانی اعلام داشتند اگر در خصوص اصول اولیه و موضوعات مورد بحث دو طرف به توافق برسند، آنگاه وارد جزئیات مذاکرات خواهند شد. پس از آنکه مذاکرات فشرده میان کاترین اشتون و ظریف در شب چهارشنبه سه ساعت به طول انجامید و پس از آن نیز دیدارهای دو جانبه‌‌ای میان هیات ایرانی و هیات‌های آمریکایی، چینی، روسی و تروئیکای اروپایی به انجام رسیده و مذاکرات فشرده‌‌ای نیز میان اعضای 1+5 برگزار شد، روز دوم مذاکرات بازهم با نشست چند ساعته میان ظریف و اشتون شروع شد و عباس عراقچی پس از این دیدار در جمع خبرنگاران اعلام داشت: ما تقریبا سه ساعت دیدار فشرده‌ را با خانم اشتون داشتیم، بسیار بحث مفیدی بود و برای اولین بار از دیروز تا به حال وارد محتوای مذاکرات هم شدیم. وی در ادامه نیز تاکید کرد: ما در چند موضوع که اختلاف داریم هنوز به توافق نزدیک نشده‌ایم ولی در عین حال موارد بسیار زیادی است که از قبل مورد توافق بوده و هنوز هم هست. با توجه به این اظهارات همگان منتظر بودند تا ببینند آیا ورود به متن مذاکرات با رسیدن به تفاهم اولیه بر سر موضوعات مورد اختلاف، محقق خواهد شد. نکته آنکه قرار بود مذاکرات در روز پنجشنبه و طی دو روز باشد و اگر مذاکرات به روز جمعه موکول می‌شد، مشخص بود که توافقاتی انجام پذیرفته باشد.

حواشی روز دوم و روندی که طی شد

وزیر خارجه فرانسه این بار نیز مواضع سرسختانه و غیردوستانه‌‌ای از خود به نمایش گذاشت؛ آنچنان که در گفت‌وگو با خبرنگاران گفت: توافق در خصوص پرونده هسته‌‌ای ایران تنها بر مبنای سختی و محکم بودن به دست خواهد آمد. وی همچنین مدعی شد که در دور دوم مذاکرات نیز این ایران بوده که پیشنهاد شش قدرت جهانی را نپذیرفته است. دیپلمات‌های حاضر در نشست هم جست و گریخته از کارشکنی‌های مجدد فرانسه خبر می‌دادند. نکته جالب آنکه در حاشیه نشست وقتی لوران فابیوس به خبرنگاران گفت غرب باید محکم در برابر ایران بایستد، عباس عراقچی هم که آنجا حضور داشته در جوابی جالب و نغز اظهار کرد: اگر طرف مقابل اختلافات درونی‌اش را حل نکند، ایران مذاکرات را ترک خواهد کرد؛ نکته‌‌ای که نزدیک بود به تنش میان آن دو منجر شود و با میانجیگری دیپلمات‌های حاضر دو طرف محل را ترک کردند. جان کری، وزیر خارجه ایالات متحده نیز پنجشنبه در جمع خبرنگاران، مذاکرات هسته‌‌ای ایران و کشورهای 1+5 را بهترین فرصت طی دهه‌های گذشته برای دستیابی به توافق با ایران دانست. از سوی دیگر نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی که در روسیه به سر می‌برد با اشاره به انتشار گسترده ویدئویی که در آن ظریف خطاب به جهانیان بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌‌ای و تعامل با جهان می‌گوید، آن را نه بازتاب‌دهنده چهره واقعی ایران که شوی تبلیغاتی عنوان داشت. اما با جدی‌تر شدن مذاکرات و مشخص شدن آنکه این روند به روز جمعه منتهی خواهد شد گمانه‌زنی‌ها پیرامون حضور مجدد وزرای خارجه قدرت‌های جهانی در ساعات پایانی شب پنجشنبه بسیار قوت گرفت.

دیپلماسی عمومی ظریف بازهم از میدان فیسبوک

در حالی که مذاکرات سخت و فشرده برای استراحت و ناهار و نماز در ظهر پنجشنبه به وقت محلی متوقف شد ظریف یکبار دیگر با بهره‌گیری از فیسبوک پیامی به هموطنان داخلی مخابره کرد. او با درج شعر: گر هزاران دام باشد در قدم/ چون تو با مایی نباشد هیچ غم، اولین واکنش خود در فضای مجازی را رقم زد. این شعر درج شده وی با بازتاب‌های مختلفی روبرو شد و حتی وی در جواب کاربران که پرسیده بودند چگونه در مذاکرات فشرده دست به این اقدام زده؟ نوشت: بهترین راه تمدید قوا از خدا یاد کردن و در کنار مردم بودن است. حتی خبرنگاران حاضر در نشست عنوان کردند که آلن ایر سخنگوی فارسی‌زبان وزارت خارجه آمریکا این شعر را یادداشت کرده و آن را در میان خبرنگاران خوانده و بارها زیر لب زمزمه می‌کرده است. البته واکنش‌های ظریف به همین نکته نیز محدود نشده و او جمعه نیز در یادداشتی کوتاه در فیسبوکش نوشت: پس از 6ساعت مذاکره فشرده با اشتون و همچنین نشست‌های متعدد با هیات‌های خارجی عضو 1+5 و مذاکرات آنان میان خودشان، مذاکرات خوب پیش می‌رود اما هنوز در برخی موارد اختلاف داریم.

غنی‌سازی، چشم اسفندیارِ توافقات جمعه

روز سوم مذاکرات بازهم با نشست چندساعته میان اشتون و ظریف آغاز شد؛ مذاکراتی که پس از چند ساعت برای رایزنی اشتون و اعضای 1+5 متوقف شد. مایکل مان، سخنگوی کاترین اشتون دور اول مذاکرات روز جمعه را مثبت ارزیابی کرده و عنوان داشت که کشورهای 1+5 در حال گفت‌وگو و رایزنی با یکدیگر هستند. او مذاکرات را بسیار مفید خواند. از سوی دیگر عباس عراقچی نیز در گفت‌وگو با خبرنگاران ضمن آنکه جلسه را مثبت و مفید ارزیابی کرد، گفت: در مذاکرات (دیروز) احساس شد که پیشرفت داشتیم اما برای اینکه ببینیم در پایان به چه چیز می‌رسیم قضاوت زود است. وی با اشاره به رایزنی اشتون با اعضای 1+5 پس از مذاکرات صبح تاکید کرد: بحث غنی‌سازی از مباحث مطرح در مذاکرات است و ما اعلام کردیم که این بحث از خطوط قرمز ماست و انتظار داریم به همین نحو منعکس شود. به گفته خبرنگاران 4نکته که فرانسه آن را در دور دوم نیز مطرح کرده بود از موارد مورد بحث جدی در مذاکرات بود. در واقع می‌توان گفت ایران بر گنجاندن حق غنی‌سازی در متن توافقنامه تاکید دارد و طرف مقابل نیز بر معدوم شدن ذخایر 20درصدی و کارخانه آب سنگین اراک و یکی دو مورد دیگر که ظاهرا این موارد مانع رسیدن به توافق نهایی شده است.

حواشی روز جمعه

در تازه‌ترین نظرسنجی که سی‌ان‌ان از مردم آمریکا به انجام رسانده 56درصد آنان از توافق با ایران مبنی بر لغو برخی‌ تحریم‌های اقتصادی در ازای گرفتن برخی امتیازها از برنامه هسته‌ای ایران حمایت می‌کنند. از طرف دیگر روز جمعه خبر گفت‌وگوی تلفنی اولاند و پوتین نیز در رسانه‌ها انعکاس گسترده‌‌ای یافت، رئیس‌جمهور روسیه در تماس تلفنی با همتای فرانسوی‌اش درباره موضوع هسته‌‌ای ایران و مذاکرات در حال انجام در ژنو به رایزنی پرداخت. رفتن وزیر خارجه روسیه به ژنو نیز نکته‌‌ای بود که انعکاس گسترده‌‌ای داشت. از آنجا که در دور قبلی وزرای خارجه 6قدرت جهانی به ژنو آمدند و این انتظار در این دوره نیز وجود دارد و حضور آنان نشانه‌‌ای برای رسیدن به توافق است این سفر بازتاب گسترده‌‌ای داشت. در ابتدا علت سفر لاوروف دیدار با اخضر ابراهیمی نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه عنوان شد اما وزارت خارجه روسیه طی بیانیه‌‌ای اعلام داشت: سرگئی لاوروف برای شرکت در مذاکرات ایران و گروه 1+5 راهی ژنو شده است. وی در این سفر با الاخضر الابراهیمی، نماینده ویژه سازمان ملل درباره سوریه نیز دیدار می‌کند. نکته آن که محمدجواد ظریف نیز در حاشیه نشست با اعضای 1+5 با اخضر ابراهیمی دیدار و گفت‌وگو خواهد کرد. اما نکته جالب توجه آنکه مذاکرات دو روزه‌‌ای که به جمعه نیز انجامید به نظر می‌رسد حتی تا روز یکشنبه هم ادامه یابد و اگر مذاکرات دور چهارم میان اشتون و ظریف نتایج مثبتی داشته باشد شاهد حضور وزرای خارجه شش قدرت جهانی در ژنو هم خواهیم بود. گفتنی است از منایع غربی و آمریکایی حاضر در محل مذاکرات نیز شنیده شده که ایران و 1+5 بحث خود در خصوص غنی‌سازی را با پذیرش حقوق ایران در متن نهایی به پایان رسانده‌اند و اکنون در حال مذاکره روی رآکتور اراک هستند که باید صحت و سقم آن را در پایان مذاکرات به تماشا نشست.

یکی دو مورد اختلاف باقی مانده

محمدجواد ظریف اما پس از پایان دور سوم مذاکرات با کاترین اشتون و پیش از آنکه مذاکرات دور چهارم آغاز شود در جمع خبرنگاران حاضر شده و توضیحاتی در خصوص روند مذاکرات داد. وی ضمن آنکه هرگونه مذاکره پنهانی میان ایران و آمریکا بخصوص در مورد سوریه و افغانستان و عراق را به شدت رد کرد، عنوان داشت که مذاکرات با آمریکا تنها در خصوص موضوع هسته‌‌ای بوده است. وی با اشاره به دیدار خود با اخضر ابراهیمی تاکید کرد: در این دیدار درباره تحولات سوریه و دیداری که قرار است هفته آینده با وزیر خارجه ترکیه داشته باشم صحبت کردم و قرار شد تماس‌هایمان را با ابراهیمی ادامه دهیم. وی درباره مذاکرات با 1+5 اظهار کرد: وارد کار جدی شده‌ایم و کار دارد پیش می‌رود. اقدامات زیادی انجام شده و موضوعات زیادی نیز نسبتا حل و فصل شده اما یکی دو مورد باقی مانده است که باید ببینیم راه‌حلی برای آن پیدا می‌کنیم یا خیر. رئیس تیم دیپلماسی هسته‌‌ای کشورمان در ادامه تاکید کرد: بالاخره باید معلوم شود در این دور مذاکرات می‌خواهیم به نتیجه برسیم یا به بحث بیشتری نیاز است. ظریف در خصوص میزان توافقات به عمل آمده نیز تصریح کرد: شاید 90درصد کار جلو رفته اما یکی دو موضوع باقی مانده از اهمیت زیادی برخوردار است. وی در پایان نیز اشاره کرد که اگر ببینیم رسیدن به نتیجه امکان‌پذیر است احتمال آمدن وزیران خارجه وجود دارد. با توجه به روند گفت‌وگوها و مثبت خواندن آن از سوی تمامی طرفین به نظر می‌رسد دو موضوع کلیدی پذیرفتن حق غنی‌سازی در متن توافقنامه از سوی طرف غربی و حرکت گام‌به‌گام در راستای زدودن تحریم‌ها و همچنین موضوع اراک و توافق بر سر درصد تعلیق نکاتی است که رسیدن به توافق نهایی در گرو رسیدن به توافقی در مورد آنهاست.

---

 ظریف و لاوروف دیدار کردند

سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه که شامگاه جمعه وارد ژنو شده است، با دکتر محمدجواد ظریف زیر امور خارجه ایران دیدار کرد. این دیدار که از ساعت 18 و 33 دقیقه به وقت محلی در هتل اینترکنتیننتال ژنو آغاز شده است، در حالی صورت می گیرد که مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 همچنان در جریان است. به گفته منابع آگاه، موارد اختلافی میان ایران و 1+5 متشکل از آمریکا، روسیه، انگلیس، فرانسه، چین و آلمان چهار تا پنج مورد است که غنی سازی اورانیوم نیز یکی از آنهاست لیکن سید عباس عراقچی عضو تیم مذاکره کننده هسته ای ایران دیشب در پایان مذاکرات در پاسخ به سوال خبرنگار ایرنا مبنی بر اینکه آیا طرف مقابل حاضر شده که واژه غنی سازی در سند بیان شود و این حق ایران را بپذیرد، گفت: توافقی که در ابتدا و انتها و نیز در عمل و سند در آن غنی سازی نباشد، مورد پذیرش تهران نیست. یک دیپلمات غربی که خواست نامش فاش نشود، از پذیرش حق غنی سازی ایران از سوی 1+5 خبر داد.