۵۳۰۰ فقره اظهارنامه باز در گمرک به ارزش بیش از 2 میلیارد دلار وجود دارد، این‌ها ثبت سفارش‌هایی هستند که شخص کالا را دریافت و ثبت سفارش خام را در گمرک اظهار و بدون مشخص کردن منشأ و مراجعه به بانک، ۹۰ درصد کالاها را ترخیص و۱۰ درصد را در گمرک باقی می گذارد.
اختصاصی/
به گزارش راه امروز - نسترن ساکی: با افزایش دپوی کالاهای اساسی در ابتدای سال 1400 که عمدتا به دلیل عدم تمدید مصوبه ترخیص ۹۰ درصدی اتفاق افتاده بود، با بررسی های گمرک و دستور رئیس جمهور در پایان اردیبهشت ماه، بار دیگر جریان ترخیص کالا و تخلیه آن از گمرک نسبت به قبل تسهیل شد؛ به طوریکه در اهم مصوبات، با تمدید مجوز ترخیص درصدی، وارکننده کالای اساسی می‌تواند با اعلام بانک، ۹۰ درصد کالا را بدون صدور کد ساتا ترخیص کرده و ۱۰ درصد باقی مانده بعد از تامین ارز و صدور کد بانک قابل ترخیص است.
در همین راستا، گمرک ایران نیز اخیرا اعلام کرده که طی مصوبه پیشین ستاد تنظیم بازار امکان ترخیص ۹۰ درصد کالاهای اساسی با اعلام بانک وجود دارد، اما ۱۰ درصد باقی مانده بعد از صدور کد ساتا امکان ترخیص دارد. از این رو، با توجه به پیگیری های بعمل آمده چنانچه بانک عامل اعلام کند، ثبت سفارش در صف تخصیص است گمرک نسبت به ترخیص ۱۰ درصد با قیمانده اقدام خواهد کرد. اما به نظر می رسد، این فرایند در اجرا دچار نوسان و تغییر بوده و هماهنگی لازم بین دستگاه‌های ذیربط وجود ندارد.
دو میلیارد دلار اظهارنامه در گمرک باز است!
حال اتفاق خطرناکی که در ارتباط با ترخیص 90 درصدی کالاها در جریان است، اینکه صاحبان اکثر کالاها پولی از طریق بانک جابه جا نکرده اند؛ به عبارتی دیگر، کالا را خریداری و وارد گمرک کردند وسپس با استناد به مصوبه ترخیص 90 درصدی، کالای خود را از گمرک خارج می کنند. حال از آنجایی که به بانک مراجعه نمی کنند و کد ساتا ندارند؛ ترجیح می دهند بی خیال آن 10 درصد از کالایی وارداتی مانده در گمرک شوند و آن را ترخیص نکنند. به عبارتی دیگر، اجازه می دهند کالا متروکه یا فاسد شود.
بنابراین از آنجایی که بانک اصلا از وجود چنین کالایی خبر ندارد؛ صاحبان کالا، محصولاتشان را بدون مشخص کردن منشأ ارز و مراجعه به بانک از گمرک خارج می کنند و کسی هم از این موضوع خبر ندارد. البته صاحبان کالاها حقوق ورودی 100 درصد کالا را پرداخت می کنند و آن 10 درصد باقی مانده هم نسبت به آن 90 درصد مبلغ قابل توجهی نیست.
در واقع صاحبان کالا با این مصوبه گمرک، بانک و وزارت صمت را دور می زنند، موضوعی که به گفته مهرداد جمال ارونقی، موجب شده تا شاهد ۵۳۰۰ فقره اظهارنامه باز در گمرک با بیش از 2 میلیارد دلار باشیم که هنوز تعیین تکلیف نشده اند.
ترخیص 900 میلیون دلار کالا بدون ثبت سفارش!
در همین راستا، معاون وقت گمرک ایران با اشاره به این موضوع و با بیان اینکه واردات بدون انتقال ارز از گمرک انجام می‌شود، در گفت وگو با «راه امروز» به ارائه توضیحاتی پرداخت وگفت: بر اساس بند یک ماده ۳۸ آیین نامه اجرای قانون مقررات صادرات و واردات، کالا‌هایی که بر این اساس ترخیص شده اند، ثبت سفارش نداشته اند.
بنابراعلام مهرداد جمال ارونقی در سال ۹۹ از یکی از گمرکات تهران ۹۰۰ میلیون دلار کالا بدون ثبت سفارش و به عنوان نمونه ترخیص شد.
ادعای نظارتی وزارت صمت قابل رد است
لازم به توضیح است که رهبری رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیک وزارت صمت در این برنامه طی اظهاراتی گفته بود که تلاش کرده ایم ۹۰ درصد کالا‌هایی را که بدون مشخص کردن منشأ ارز و مراجعه به بانک ترخیص می‌شود در سامانه گمرک کنترل کنیم.
رهبری تاکید داشت که نظارت کامل از سوی وزارت صمت بر جریان صدور مجوز واردات کالا وجود دارد گفت که با این حال در برخی از مصادیق قانونی مجوز خاص برای ترخیص بدون انتقال ارز وجود دارد یا در مواردی رئیس کل گمرک می تواند در برخی موارد با اختیارات خود، خارج از تشریفات حکم ترخیص کالا را صادر کند. او همچنین با بیان اینکه نمی توانیم ادعا کنیم که در گمرک یا در برخی فرایندها در وزارت صمت تخلفی رخ نمی دهد و باید آن را به طور موردی بررسی کرد تاکید کرد که به هر صورت در سامانه جامع تجارت هنگام ثبت سفارش به صورت سیستمی رویه ارزی چک می شود یا سامانه گمرک باید هنگام اظهار، ثبت سفارش را چک کند و کنترل دیگر هنگام صدور مجوز خروج صورت می‌گیرد.
این اظهارات درحالی است که گفته های ارونقی حاکی از این است، که وزارت صمت نمی تواند ادعا کند، سامانه جامع تجارت بر همه این کالاها نظارت دارد.
چراکه بنابر اعلام ارونقی، هرچند به استناد مصوبه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت، به گمرک اجازه داده شده، کالاها را تا ۹۰ درصد به تشخیص وزارت صمت از گمرک ترخیص کند، اما بر اساس گزارش سازمان بازرسی کل کشور، ۵۳۰۰ فقره اظهارنامه باز در گمرک وجود دارد که بیش از دو میلیارد دلار است.
معاون وقت گمرک با بیان این مطلب در ادامه توضیح داد: این‌ها ثبت سفارش‌هایی هستند که شخص کالا را دریافت و ثبت سفارش خام را در گمرک اظهار و بدون مشخص کردن منشأ و مراجعه به بانک، ۹۰ درصد کالاها را ترخیص کرده، ۱۰ درصد نیز در گمرک باقی مانده است.
به گفته او، اکنون فقط ثبت سفارش خام به صورت استعلامی و به وسیله گمرک بررسی می‌شود و کالایی که در صف تخصیص و تأمین ارز است به گمرک ارسال نمی‌شود و از این نظر هیچ ارتباطی وجود ندارد.
بانک، تائید منشاء ارز را به گمرک اعلام نمی‌کند!
از سوی دیگر، به گفته ارونقی تشخیص تجاری غیرتجاری بودن کالا بعهده گمرک است، اینکه ادعا می شود، به محض ثبت سفارش، فورا منشا تامین ارز این کالاها در سامانه جامع تجارت از سوی بانک بررسی وتایید می شود وبه گمرک ارائه می شود، نیز ادعای نادرستی است،؛ چراکه این خود صاحب کالا است که باید کد ساتا (کد منشا ارز) را به گمرک ارائه کندو اینکه بیش از 5000 هزار فقره اظهارنامه باز و در چریان به ارزش 2 میلیارد دلار وجود دارد، که هنوز کد منشا ارز آنها به گمرک ارائه نشده، و صاحب کالا مجبور شده، 90 درصد از کالای خودش را از گمرک ترخیص و 10 درصد باقیمانده را متروکه شود، نشان می دهد، ارتباطی با بانک به صورت سیستمی در این زمینه وجود ندارد.
چراکه به گفته ارونقی، اگر این ارتباط وجود داشت، صاحب کالا می توانست به محض اظهار کالا نسبت به تشریفات گمرکی و ترخیص کالای خود، اقدام کند. معاون وقت گمرک معتقد است: اگر ارتباط سیستمی گمرک و بانک به مفهومی که ادعا می شود، وجود داشت، چه نیازی بود که الان ثبت سفارش سفارش کالاهای گروه 26 و 27 را قبل از تایید منشا ارز به گمرک ارسال نکنند و صاحب کالا قادر به اظهار کالاهای خود به گمرک نباشد.
معاون وقت گمرک، در عین حال تاکید کرد که فرایند تجارت خارجی باید ضمن تسهیل و تسریع باید، پویا و یکپارچه و در یک بستر انجام شود تا از معطلی، سرگردانی، اتلاف منابع، تحویل دموراژ و هزینه های دیگر جلوگیری شده و تجار سرگردان نمانند و از سوی دیگر به دلیل این حجم از هزینه و سختی فرایند تجاری ، قاچاق گسترش نیابد.
