شکی نیست که چینیها منافع فراوانی که در دوران تحریم ایران میبردند و در این دوران یک امتیاز دست بالا داشتند و از این امتیاز نه تنها سوءاستفاده کردند بلکه در روابط اقتصادی خود با ایران نوعی بازی راهانداختند و به نوعی رابطه با ایران را گروگان گرفتند تا از منافع متعددی بهرهمند شوند و در حال حاضر قسمتی از سود ایران و منافع ملی کشور ما در چین متوقف است و امکان استفاده از این منابع برای کشور ما فراهم نیست. طبیعی است که کشوری مثل چین از روابط عادی ایران با کشورهای 1+5 استقبال نمیکند و همین مساله یکی از مشکلات پیچیده شدن حل پرونده هستهای ایران است.
از سویی دیگر میتوان گفت کشورهای همسایه ایران مثل عربستان از یک سو و لابیهای رژیم صیهونیستی از سویی دیگر یکیدیگر از عوامل بازدارنده رابطه توافق میان ایران و 1+5 است که به هر روشی سعی میکنند مذاکرات ایران با این کشورها را به بنبست بکشانند چون منافع خود را در توقف این مذاکرات و حل نشدن مناقشه میان ایران و غرب میدانند.
همه این مشکلات روی مشکل هستهای ایران اضافه شده و این پرونده را پیچیده و حل آن را طولانی ساخته است و به نظر نمیرسد این مشکلات سیاسی و اقتصادی، مساله سادهای باشد که به حل آن در کوتاه مدت امیدوار باشیم. به نظر میرسد در مرحله فعلی بهترین راه مشخص کردن مسیر مذاکرات است و اینکه از طریق حل مرحله به مرحله مذاکرات، سعی کنیم به بعضی توافقات اولیه برسیم و در داخل کشور هم به این مساله تاکید شود که در مذاکرات هستهای ایران تنها با آمریکا طرف نیست بلکه این مساله تابعی با متغیرهای متعدد و تاثیرگذاری کشورهای عضو و غیر عضو 1+5 است و رسیدن به توافق در چنین پروندهای بسیار دشوار خواهد بود.
در هر صورت این امیدواری وجود دارد با توجه به طرحی که ایران در نیویورک به این کشورها ارائه کرد و با توجه به مذاکرات قبلی در ژنو در این مرحله نیز شاهد گامهای مثبت و رو به جلوی طرفین باشیم به خصوص با توجه به اینکه هر دو طرف اعلام کردهاند مایل به پیشرفت در مذاکرات هستند میتوان همچنان نگاه خوشبینانه را نسبت به این مذاکرات داشت و به نتیجه مثبت برای کشورمان امیدوار بود.
* دکتر مهدی محتشمی