سه‌شنبه ۰۱ خرداد ۱۴۰۳ - May 21 2024
تصدی وزرات علوم این روزها بسیار خبرساز شده است. درحالی که مجید انصاری، معاون پارلمانی رییس جمهور در مصاحبه ای اعلام کرده بود " اصل بر معرفی سه سرپرست فعلی وزارتخانه‌ها به مجلس است"، اما در نهایت رضا فرجی دانا به عنوان گزینه مورد نظر دولت یازدهم به مجلس معرفی شده است.
به گزارش راه مردم به نقل از سرویس سیاسی «انتخاب» ؛ رضا فرجی دانا ریاست پردیس دانشکده های فنی دانشگاه تهران به مدت بیش از 5 سال (1377تا1381) و ریاست دانشگاه تهران را به مدت 3سال (1381 تا 1384) بر عهده داشته است. او در دولت دوم سید محمد خاتمی به عنوان وزیر پیشنهادی علوم معرفی شد اما در کسب رای اعتماد از مجلس ناکام ماند. گفتنی است روزنامه ایران بعد از جلسه علنی مجلس در گفت وگو با نمایندگان مخالف، دارا نبودن معيارها و استانداردهای سياسی موردنظر جناح اکثريت را به عنوان يکی از عوامل اصلی عدم رای اعتماد وزیر پیشنهادی نام برده است.
در تاریخ 11 شهریور 1382، مجلس ششم در حال بررسی رای اعتماد وزیر پیشنهادی علوم، تحقيقات و فناوري دولت محمد خاتمی بود. در این جلسه، نمایندگان به عنوان مخالف و موافق در دادن رای اعتماد به رضا فرجي دانا صحبت کردند. در پی انتخاب دوباره او به عنوان گزینه پیشنهادی وزارت علوم دولت یازدهم، بخشی از نظرات نمایندگان و صحبتهای فرجی دانا را در جلسه مذکور می خوانیم:
نورالدين پیرموذن: آقای فرجی دانا! آیا شما هم بعد از مدتی احساس خواهید کرد بایستی استعفاء دهید؟
به نقل از مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، نورالدين پیرموذن با ابراز نگرانی از مهاجرت نخبگان به خارج از کشور، اظهار کرد: براساس گزارش سازمان بین‌المللی پول ( IMF ) کشور ما در رابطه با فرار نخبگان علمی و مغزها در دنیا رتبه اول را دارد. آماری که نشان می‌دهد سالیانه قریب به ۱۸۰هزار تحصیلکرده ایرانی پرونده مهاجرت به کشورهای مخصوصاً اروپایی و آمریکای شمالی تشکیل می‌دهند.
نماینده مردم اردبیل افزود: از 125 دانش آموزانی که در سه سال گذشته در المپیادهای مختلف علمی صاحب مقام شده‌اند، 86 نفر در بهترین دانشگاههای آمریکا تحصیل می‌کنند و امید بازگشت به میهن در آنها 3 درصد است یعنی ۹۷درصد نخبگان علمی که جذب دنیا می‌شوند متأسفانه برنمی‌گردند. کلیه ورودیهای با رتبه دو رقمی یعنی از رتبه اول تا ۹۹در سال دوم تحصیل نامه‌ای از بهترین دانشگاههای دنیا مبنی بر ادامه تحصیل پس از دوره لیسانس با ارائه امکانات فوق‌العاده دریافت می‌کنند و ۳۲درصد اعضای هیأت علمی فعلی تمایل به مهاجرت دارند و دنبال چاره‌ای برای جذبشان در دنیا هستند و نیروی انسانی و توسعه علمی که بهترین سرمایه این کشور جوان است براحتی دراختیار کشورهای دیگر گذاشته می‌شود.
او با اشاره به کمبود امکانات لازم برای انجام فعالیتهای علمی و تحقیقاتی، برخوردهای نامناسب مدیریت سیستم، وجود مدیران ضعیف و ناتوان در رأس امور علمی و اجرایی و بی‌توجهی مسئولان به خواسته‌های اعضای هیأت علمی، خطاب به فرجی دانا گفت: شما در برنامه‌ای که اعلام فرمودید اشاره کردید بنده برنامه آقای دکتر معین را ادامه خواهم داد. امیدوارم به مجلس پاسخ دهید که شما چکار خواهید کرد، آیا شما هم بعد از مدتی احساس خواهید کرد بایستی استعفاء دهید؟
نماینده مردم اردبیل در مجلس ششم با بیان اینکه فضای علمی کاملاً راکد و ساکت است و هیچگونه نشاط و تحول و انگیزه‌ای در دانشگاه و دانشگاهیان دیده نمی‌شود، خطاب به فرجی دانا ادامه داد: رهبریت علمی کشور دو لازمه دارد. لازمه اول، توان بدنبال کشیدن جامعه علمی کشور است. شما چگونه خواهید توانست بار علمی این ۱۸ هزار هیأت علمی که توان علمی و تجربه آنها مطمئناً بهتر از حضرت عالی هست را به دنبال خود بکشانید؟ شرط دوم مدیریت علمی کشور، «اثرگذاری و تغییر در آینده علمی کشور» است. شما چگونه قادر خواهید بود اصلاحات و تغییرات را در جامعه علمی کشور انجام دهید در حالیکه به اعتراف خودتان مردی عالمتر و قویتر از شما نتوانست؟
الهه کولایی: فرجی دانا در کسوت دانشجویی لباس رزم پوشید و در آستانه حمله عراق به جبهه رفت
نماینده مردم تهران با تاکید بر تغییرات مثبت رخ داده در ریاست فرجی دانا بر دانشکده فنی دانشگاه تهران، گفت: این تحول به اعتراف همه کسانی که با این دانشکده در ارتباط هستند رخ داده است. در بخشهای اجرایی یعنی آن خلایی که در جامعه ما همواره روند توسعه نیافتگی را تقویت کرده و تعمیق بخشیده، گام بسیار مثبتی در ریاست دکتر فرجی دانا برداشته شده است.
او افزود: در زمانی که آقای دکتر فرجی دانا در کانادا به عنوان بورسیه دولت ایران مشغول تحصیل بودند، وقتی دولت کانادا و دانشگاه واترلو به ایشان بورسیه تحصیلی داد، ایشان در یک رفتار کم سابقه و کم نظیر چک بورسیه تحصیلی خود را به ایران برمی‌گردانند برای اینکه در کشور ما برای امر آموزش مصرف شود.
کولایی ادامه داد: با چنین رویکردی ایشان فردی هستند که در آستانه حمله دولت بعثی عراق به کشور ما در کسوت دانشجویی لباس رزم می‌پوشند، به جبهه‌های جنگ می‌روند و در سالهای ۶۱ ـ ۵۹ به برجسته شدن نقش دانشگاهها در دفاع از انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی کمک می‌کنند.
نماینده مردم تهران در مجلس ششم با اشاره به ویژگی استقلال دادن و تمرکز زدایی در وزیر پیشنهادی، گفت: ویژگی خلاقیت و ابتکار، ویژگی احترام گذاشتن به نظر دیگران، چیزهایی که معمولاً در جامعه ما کمتر یافت می‌شود از ویژگیهای دوران مدیریتی ایشان است.
ناصر قوامي: مواضع سیاسی فرجی دانا برای نمایندگان مشخص نیست
رییس کمیسیون قضائی مجلس ششم در جلسه علنی بررسی رای اعتماد وزیر پیشنهادی علوم، تحقیقات و فن آوری دولت سید محمد خاتمی به عنوان مخالف نظر خود را اعلام کرد. در زیر بخشی از صحبت های او در تاریخ 11 شهریور 1382 در جلسه مذکور آمده است.
حجت الاسلام ناصر قوامی با بیان اینکه معین نتوانست دربرابر نفوذ افراد و نهادهای غیرمسؤول، مقاومت و ازحقوق دانشگاهیان و دانشجویان مظلوم دفاع کند، خطاب به نمایندگان گفت: سؤال اینجاست که آیا جناب آقای دکتر فرجی‌دانا همراه و همفکر آقای دکتر معین بوده و دیدگاههای ایشان را درخصوص مشکلات و معضلات که باعث استعفای آقای دکتر معین شد تأیید می‌کنند؟
او افزود: استنباط من چنین بود،با توجه به اینکه آقای دکتر معی موجب یأس و ناامیدی دانشگاهیان شده است، ایشان چگونه می‌تواند مخالف راهی را که دکتر معین رفته است بپیماید؟
رییس کمیسیون قضائی مجلس ششم مواضع سیاسی فرجی دانا را روشن ندانست و گفت: آقای فرجی دانا باید روشن کنند در مسایل پیش‌آمده در دانشگاهها که منجر به سرکوب دانشجویان مدافع اصلاحات شد، چه مواضع سیاسی را اتخاذ کرده‌اند. مواضع سیاسی ایشان برای نمایندگان محترم روشن نیست و ایشان باید مواضع سیاسی خود را برای نمایندگان محترم روشن کنند.
احمد پورنجاتی: فرجی دانا سابقه روشن سیاسی ندارد
نماینده مردم تهران با بیان اینکه وزارت علوم یکی از مهمترین حوزه‌های مدیریتی دولت است، تصریح کرد: جناب آقای خاتمی از قول رهبری فرمودند که خدا لعنت کند کسی که محیط دانشگاه را غیرسیاسی می‌خواهد، پس بسم‌الله! کسی را انتخاب کنید که خط سابقه سیاسی فعال در طول فعالیتهای تحصیلی و غیرتحصیلی اش داشته باشد.(این سابقه سیاسی) کجاست؟ ما آدم حزبی نمی‌خواهیم، اما آدم پیچیده سیاسی می‌خواهیم.
پورنجاتی خطاب به نمایندگان افزود: با یکی از برادران که در حوزه دیگری در دانشگاه تهران مسؤولیت دارد صحبت می‌کردم. او گفت:" آقا! قرار بر این است که یک شخصیت Neuter (یعنی خنثی) از نظر سیاسی انتخاب شود که مسایل حل شود، کدام مسایل حل شود؟ ما باید مسأله را بشناسیم، برای مسأله راه‌حل پیدا کنیم. آقای دکتر معین بتی نیست که ما پای او سینه بزنیم! اما اگر نمره ۱۵است وزیری انتخاب کنید که ۱۳باشد! نه وزیری که از جهات مدیریتی و سیاسی و تدبیر و پذیرش مقبولیت زیر ۱۰!"
او با اشاره به خالی بودن سوابق سیاسی فرجی دانا اظهار کرد: من در سوابق ایشان ندیدم چیزی نیافتم. سابقه قبل از انقلاب رامی توان گفت، شاید سن ایشان اقتضاء نمی‌کرده است اما بعد از انقلاب، در ریزنامه شان و چیزی که ارائه داده اند.(سابقه سیاسی ندیدم)
پورنجاتی انتخاب فرجی دانا را در تراز دولت جمهوری اسلامی ایران ندانست و گفت: به نظر من دوستان نباید تن به این تصمیم بدهند. انتخاب ایشان به ضرر دولت، به ضرر نظام و به ضرر آموزش عالی کشور است.
سیدمحمدحسن ابوترابی‌فرد: جناب آقای فرجی دانا چهره سیاسی، علمی و متدین فعالی در دانشگاه تهران بوده است
نایب رئیس اول مجلس نهم و نماینده مردم قزوین در مجلس ششم، هفتم و هشتم، با بیان اینکه سوابق علمی، عقلانی، دینی و مدیریتی فرجی دانا در ریاست دانشگاه تهران گواه شایستگی اوست، گفت: دانشکده فنی با حدود ۵۰۰۰ دانشجو، ۲۷۰عضو هیأت علمی از دانشگاههای فنی کشور و با توجه به رشته‌های فنی خودش بزرگتر است. در دوران مدیریت دکتر فرجی دانا در این مجموعه عموم اعضای هیأت علمی، دانشجویان و تشکلها از نحوه مدیریت و برخورد منطقی و عقلانی ایشان کاملاً رضایت داشتند.
او افزود: نباید گفت اینجا مدرسه نیست. کسب معدل ۲۰ در دوره لیسانس دانشگاه بسیار بندرت اتفاق می‌افتد که نشان دهنده جایگاه علمی والای آقای فرجی داناست. ایشان با این قدرت علمی توانستند به عنوان نفر اول رشد کنند و بعد در مراحل عالی تحصیلات خود نیز مدارجی را طی کنند که امروز مقبول چهره‌های عالم و فرهیخته دانشگاه تهران است.
ابوترابی با اشاره به موفقیت فرجی دانا در دوران مدیریت دانشکده فنی و ریاست دانشگاه تهران خطاب به نمایندگان گفت: ما برای کسب مقام وزارت چه ملاکهایی را داریم؟ اگر ملاک علم است، جایگاه علمی ایشان مشخص است، اگر ملاک تدین است، نزدیکان ایشان که در این جلسه حاضرند و سالهاست با این بزرگوار ارتباط نزدیک دارند، از چهره متدین ایشان دفاع کردند. جناب آقای فرجی دانا چهره سیاسی، علمی و متدین فعالی در دانشگاه تهران بوده است.
او با اشاره به اینکه دانشگاه تهران در سالهای ریاست فرجی دانا با دو بحران مهم و کلیدی ۱۸ تیر ۷۸ و ۲۱خرداد 82 به بعد روبرو بوده است، گفت: در دوره اول جناب آقای فرجی دانا رئیس دانشکده فنی، به عنوان نماد دانشگاه تهران و در مرحله دوم رئیس دانشگاه تهران بودند و در هر دو مورد با برخورد منطقی، عقلانی و اخلاقی نقش مؤثری را در کنترل و جلب قلوب دانشجویان ایفاء کردند.
ابوترابی ادامه داد: کدام رئیسی است که حاضر شود در کوی دانشگاه تهران بیاید و با دانشجویان به گفت و گو بنشیند؟ کدام رئیس دانشگاهی است که آماده باشد وقتی یک جمعی از دانشجویان خواستار تأخیر زمان امتحان هستند و در خیابان دانشگاه تهران جمع می‌شوند شخصاً در بین آنها حضور پیدا کند و با آنها گفتمان منطقی داشته باشد و دانشجویان را توجیه کند؟ این قدرت یک شخص عاقل، هوشمند و فهیم است که بتواند اینگونه نقش مؤثری را ایفاء کند.
او در پایان به چند ویژگی فرجی دانا از جمله عقل، دین، منطق و قدرت مدیریت اثبات شده او در دانشگاه تهران شهادت داد.
برنامه های رضا فرجی‌دانا در تصدی وزارت علوم دولت خاتمی چه بود؟
در پایان جلسه بررسی رای اعتماد، وزیر پیشنهادی علوم، تحقیقات و فن آوری، پس از اتمام سخنان نمایندگان موافق و مخالف به تشریح برنامه های خود می پردازد که بخشی از سخنان او در زیر آمده است:
به نقل از مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، رضا فرجی دانا با هشدار نسبت به رشد شگرف تولید علم جهانی به عنوان زنگ خطری برای برنامه‌ریزان کشور، گفت: اگر لحظه‌ای غفلت نماییم و از همراهی قافله جهانی باز مانیم هرگز قادر به جبران فاصله تاریخی خود با مرزهای دانش و فناوری جدید نخواهیم بود.
رییس سابق دانشگاه تهران ادامه داد: ضرورت انکارناپذیر آماده‌سازی کشور برای همراهی با سیر شتابان تولید علم و فناوری در سطح جهان اقتضاء می‌کند که توسعه علمی بصورت دغدغه فراگیر تمامی مسئولین و فصل مشترک مساعی تمامی نیروها، گروهها و جناحها فراتر از رقابتهای سیاسی رایج درآید. از اینرو، اولویت ائتلاف برای توسعه علمی در رأس برنامه‌های اینجانب ارائه شده و انتظار آن دارد که تمامی قوای کشور در تحقق این راهبرد مهم ملی مشارکت فعالانه داشته باشند، راهبردی که باید به استقرار نظام جامع توسعه علمی و فناوری کشور منجر شود.
فرجی دانا افزود: به اعتقاد اینجانب آنچه که از آن در جهان امروز به عنوان سیر بی اهمیت شدن ماده و غلبه نرم افزار و مغزافزار بر سخت افراز یاد می کنند و در رهنمودهای مقام معظم رهبری نیز تحت عنوان «نهضت نرم‌افزاری« مورد تأکید قرار گرفته است از یک پیش نیاز فلسفی محکم برخوردار است که آن بها دادن به انسانهای عالم به عنوان محور تحولات جامعه بشری است. بدون نهادینه کردن فرهنگ تجلیل از علم و عالم در جامعه خود و ادامه برخوردهای سیاسی با این مقوله مهم که به حذف تدریجی نیروهای متفکر جامعه و افزایش روند شوم فرار مغزها منجر خواهد شد امید به دستیابی به نهضت نرم افزاری که محوریت آن را عالمان و دانشمندان یک جامعه تشکیل می دهند امیدی واهی است.
او نهضت نرم‌افزاری و قراردادن آن در متن تلاشهای جدید دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی کشور را از اولویتهای برنامه‌های وزارت علوم عنوان و بیان کرد: توجه به جهانی‌سازی آموزش عالی و تکیه بر فناوریهای جدید بخصوص فناوری اطلاعات IT که چهره آموزش و پژوهش سنتی و مدیریت آموزش عالی را دستخوش تحولات شگرف ساخته است از دیگر اولویتهایی است که در متن برنامه به آن پرداخته شده است.
فرجی دانا دفاع از حرمت نهاد دانشگاه و تلاش برای جلوگیری از مداخله در امور دانشگاهها و صیانت از حقوق اساسی دانشگاهیان و دانشجویان را از محورهای اساسی وزارت اعلام و تصریح کرد: کوشش خواهد شد که فضای فرهنگی، سیاسی و روانی دانشگاهها براساس امید به آینده، اعتماد به نظام و ترویج فرهنگ گفت و گو، نقد و مدارا سامان یابد. اعتقاد به جوانان شایسته این مرز و بوم به عنوان وارثان ایران اسلامی، ایجاب می کند که زمینه‌های القاء یأس و ناامیدی در آنها ریشه‌یابی و با آن برخورد قاطع صورت گیرد.
او با بیان اینکه آزاداندیشی به عنوان بستر تولید علم لازمه پیشرفت و توسعه علمی است، گفت: با وجود آنکه بعضی از تولیدات علم در عرصه های علوم اجتماعی و انسانی ممکن است با باورهای رایج جامعه ای که دانشگاه در آن قرار دارد در تضاد باشد، تحمل این نوآوریها و فراهم آوردن فضای آزاد برای نقد و بررسی آنها به دور از فشارهای سیاسی از لوازم پیشرفت و تولید علم محسوب می گردد. تضمین جوّ آزاداندیشی در دانشگاهها و حمایت از آن که اخیراً در پاسخ نامه جمعی از فضلاء حوزه به مقام معظم رهبری نیز توسط ایشان مورد تأکید قرار گرفته است از اصولی است که باید مصرّانه از جانب مدیران نظام مورد پشتیبانی قرار گیرد.
فرجی دانا افزود: اعتماد به جوانان دانشگاهی برای نقد مواضع سیاسی نظام و استقبال از وجود تحلیلهای سیاسی پیشرو در عرصه های دانشگاهی از مواضع شناخته شده مسئولین عالی رتبه نظام در قبال حرکتهای سیاسی دانشجویی بوده و هست. لزوم احترام به چارچوبهای قانونی فعالیتهای تشکلهای دانشجویی و دانشجویان در داخل دانشگاه و ساماندهی کلیه تعاملات با حرکتهای دانشجویی با استفاده از ضوابط و مقررات تعریف شده در دانشگاه تأکید می شود و اینجانب این موضع را محور اساسی سیاست اجرایی وزارت در این زمینه اعلام می‌نمایم.
فرجی دانا در پاسخ به انتقادات واردشده به او توسط نمایندگان مخالف، اظهار کرد: «مشک آن است که خود ببوید، نه آنکه عطار بگوید» عملکرد اجرایی و سیاسی بنده در مقاطع مختلف که با بحرانهای مختلفی نیز همراه بوده است خود پاسخگویی مناسبی به طرح اشکالات است.
بهزاد نبوی: مخالفت با فرجی دانا فاقد ترکيب خطی و جناحی است
بهزاد نبوی پس از جلسه علنی بررسی رای اعتماد به خبرنگاران گفت: مخالفت با فرجی دانا فاقد ترکيب خطی و جناحی است و در ميان موافقان و مخالفان وزارت آقای فرجی دانا، ترکيب خطی نديدم. نايب رئيس دوم مجلس، رای اعتماد ندادن به «رضا فرجی دانا»را غيرقابل مقايسه با رای اعتماد مجدد مجلس به «مرتضی حاجی» دانست.
نماينده مردم تهران گفت: در آنجا، يک وزير متهم به جرايم و تخلفاتی شد و اکثريت مجلس، اين اتهامات را نپذيرفت. اين کار، با رای اعتماد ندادن به يک وزير برای تصدی يک وزارتخانه متفاوت است.
نبوی اظهار کرد: رئيس جمهوری وزير پيشنهادی خود را دارای صلاحيت برای تصدی وزارت علوم، تحقيقات و فناوری می دانست اما تشخيص مجلس شورای اسلامی چنين نبود. نايب رئيس دوم مجلس افزود: از نظر اکثريت مجلس، آقای فرجی دانا می تواند سالها رئيس دانشگاه بماند ولی صلاحيت تصدی وزارت علوم، تحقيقات و فناوری را نداشت.
غلامعلی حداد عادل: انتخاب فرجی دانا دانشگاه را از سیاست زدگی دور می کرد
در همين حال غلامعلی حداد عادل، در حاشیه جلسه علنی مجلس از رای اعتماد ندادن نمایندگان به وزير پيشنهادی علوم، تحقيقات و فناوری انتقاد کرد و گفت: حداقل انتظار اين بود که مجلس برای تاييد رئيس جمهور، احترام بيشتر قائل می شد.
نماينده مردم تهران گفت: قاعدتا از مجلس انتظار می رفت که با رئيس جمهوری همراهی کند، زيرا آقای خاتمی، مسلما با درنظرگرفتن همه جوانب، وزيرپيشنهادی را معرفی کرده بود.
رئيس فراکسيون اقليت مجلس اظهار کرد: رای منفی امروز، نشانه اين بود که تلقی مجلس با تلقی رئيس جمهور، يکی نيست. رای مجلس، بيش از اينکه آزمونی برای وزير باشد، آزمونی برای مجلس در انظار ملت است و نشان می دهد که معيار انتخاب وزير نزد مجلس، چيست.
حداد عادل در پاسخ به سوالی درباره دلايل رای اعتماد ندادن مجلس به رضا فرجی دانا گفت: از فضای مجلس چنين استنباط می شود که بعضی ها نگرانند دانشگاه به عنوان «ابزار سياسی» از دست برخی گروهها خارج شود.
او افزود: احساس ما اين است که اين نگرانی، عمده بود و در صحبت برخی نمايندگان به وضوح مشاهده می شد، البته به زبانی ديگر.
او در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه با توجه به سابقه رياست فرجی دانا بر دانشکده فنی دانشگاه تهران، آيا به وزارت رسيدن او دانشگاهها را از حالت سياسی خارج نمی کرد؛ گفت: ممکن بود دانشگاهها از حالت سياست زدگی خارج شوند ولی معلوم نبود که از سياست دور گردند.
نماينده مردم تهران خاطرنشان کرد: نظر آقای خاتمی اين بود که دانشگاه بايد سياسی باشد، اما سياسی کاری نکند. او در اين زمينه که آيا فراکسيون اقليت برای رای اعتماد دادن به فرجی دانا تصميم يکپارچه گرفته بود، گفت: اقليت مجلس، تصميم فراکسيونی نگرفته بود. کما اينکه نمايندگانی از اکثريت مجلس هم در موافقت با آقای فرجی دانا صحبت کردند.
حال با گذشت یک دهه از عدم رای اعتماد مجلسی که اکثریت آن را اصلاح طلبان تشکیل می دادند باید دید رضا فرجی دانا، این بار می تواند از مجلسی که اکثریت آن را اصولگرایان تشکیل می دهند رای اعتماد بگیرد یا خیر. گزینه اول وزیر پیشنهادی علوم، تحقیقات و فن آوری دولت یازدهم، جعفر میلی منفرد بود که در گرفتن رای اعتماد از مجلس ناکام ماند. در حال حاضر جعفر توفیقی، وزیر علوم در دولت دوم سیدمحمد خاتمی سرپرستی این وزارتخانه را برعهده دارد.
