آمار گمرک نشان از انباشت و فساد هزار تن موز در گمرک دارد که همچنان به حجم آن افزوده می‌شود. کارشناسان دلیل این اتفاق را مصوبه سال گذشته ستاد تنظیم بازار و تصمیمات یکشبه بدون توجه به نتایج آن می‌دانند.
به گزارش راه امروز: گمرک ایران چندی پیش اعلام کرد که حدود ۳۰۰۰ تن موز در گمرک دپو شده یا در حال حمل و رسیدن به کشور است و از وزارت جهاد کشاورزی خواست تا فوری تعیین تکلیف کند. به گفته کارشناسان دلیل این اتفاق را مربوط به مصوبه سال گذشته ستاد تنظیم بازار است که بر اساس آن در ازای صادرات سیب به میزان یک سوم باید مجوز ثبت سفارش برای واردات موز صادر شود. همچنین تصمیم یکشبه دولت برای ممنوعیت صادرات سیب در ماه پایانی سال در این اتفاق موثر بوده است. این دلایل موجب شده در حال حاضر با وجود ثبت سفارش و تعیین منشا ارز، صادراتی به ازای سیب انجام نشود و موزها در گمرک انباشت و در حال فساد باشند. چندی پیش معاون فنی گمرک گفته بود چون این کالاها ثبت سفارش شده و منشا ارز آن تایید و از تخفیف استفاده نکرده است، گمرک می‌تواند نسبت به ترخیص کالا به جهت ممانعت از فسادپذیری آن اقدام کند.
کاغذ بازی‌های بی اثر
چندی پیش اتفاقی افتاد این بود که حجم زیادی از موزهای وارداتی زمانی به گمرک اظهار و درخواست ترخیص دارند که برای آنها ثبت سفارش از سوی وزارت صمت و همچنین تایید منشأ ارز از سوی بانک مرکزی انجام شده ولی شرط مصوبه یعنی صادرات سیب را ندارد. بر این اساس، با توجه به اختلافی که وجود داشت گمرک ایران طی مکاتبه ای با وزارت صمت خواست تا تکلیف واردات موز را مشخص کرده و یا اینکه در این رابطه اصلاحی در مصوبه صورت دهد. ولی اعلام قبادی -معاون بازرگانی داخلی وزارت صمت- در پاسخ به درخواست ارونقی معاون فنی گمرک ایران از این حکایت داشت که وزارت صمت مخالف واردات موز بدون شرط صادرات سیب نیست و اشاره شد که مصوبه مربوطه در زمانی بوده که می خواستند هم صادرات سیب افزایش پیدا کند و هم بازار موز متعادل شود ولی اکنون زمان صادرات سیب نیست و از نظر وزارت صمت امکان واردات موز بر اساس مقررات صادرات و واردات بلامانع است. با این وجود قبادی خواسته بود که گمرک از وزارت کشاورزی نیز کسب تکلیف کند.
نامه نگاری سوم از سمت گمرک با وزارت جهاد کشاورزی صورت گرفت و طی آن معاون فنی گمرک به معاون توسعه صنایع تبدیلی و کسب و کارهای کشاورزی وزارت جهاد اعلام کرد که در حال حاضر حجمی حدود ۲۵۰۰ تن موز وارد گمرک شده که ثبت سفارش و کد رهگیری بانک را نیز دارد اما صادرات سیب مقابل آن صورت نگرفته، از این رو از گیلان پور خواسته بود تا تکلیف واردات موز به ویژه آن دسته که بدون صادرات سیب انجام می شود را مشخص کند.
با این حال در مکاتبه چهارم، اعلام نظر معاون وزارت جهاد به رئیس سازمان توسعه تجارت است که طی آن دو مورد را مد نظر قرار داده که در نهایت مشخص کننده تکلیف موزهای وارداتی موجود در گمرک نیست؛ به طوری که در بخشی از این مکاتبه اعلام شده که «به منظور امکان مدیریت واردات موز و همچنین توسعه صادرات سیب یک بند در دستور کار کمیسیون ماده ۱ آئین نامه اجرایی قانون مربوطه قرار گیرد که طی آن شده به ازای صادرات ۱.۵ کیلوگرم سیب درختی درجه ۱ و ۲ یا صادرات یک کیلوگرم کشمش و یا صادرات یک کیلوگرم پرتغال، حقوق ورودی یک کیلوگرم موز پنج درصد ارزش تعیین شود.»
اما در بخشی دیگر این مکاتبه به جریان ثبت سفارش های قبلی بر می گردد که معاون وزارت جهاد گفته که در خصوص تمدید مهلت استفاده از اظهارنامه های صادرات سیب درختی جهت واردات موز و با توجه به غیر فعال شدن ثبت سفارش واردات موز در سامانه جامع تجارت و ایجاد حق مکتسبه برای صادر کنندگان سیب درختی «کلیه اظهارنامه هایی که از تاریخ اول بهمن ۱۳۹۸ و بعد از آن در دوره غیر فعال بودن ثبت سفارش موز صادر و مهر خروج محموله در پشت اظهارنامه باشد از امکان واردات موز با شرایط مندرج در بند ۵ مندرجات یادداشت فرعی فصل ۸ کتاب مقررات صادرات و واردات به مدت شش ماه از زمان فعال شدن مجدد ثبت سفارش موز برخوردار شوند.»
بر این اساس آنچه در این مکاتبه و در مجموع چهار مکاتبه صورت گرفته بین گمرک، وزارت صمت و جهاد صورت گرفته تغییر تازه ای در نحوه واردات موز ایجاد نکرده و همچنان مشخص نیست که گمرک باید در قبال موزهای وارداتی که سیبی در قبال آن صادر شده چگونه عمل کند. این در حالی است که میزان موزهای وارداتی موجود در گمرک حدود ۳۰۰۰ تن برآورد می شود، با این وجود پیش از این معاون فنی گمرک ایران گفته بود که چون مورهای وارد شده ثبت سفارش دارند و منشأ ارزش آن تایید شده و از تخفیف استفاده نکرده اند، گمرک نسبت به ترخیص کالا جهت ممانعت از فسادپذیری کالا اقدام خواهد کرد.
واکنش گمرک به پاسخ وزارت کشاورزی
بعد از آنکه وزارت جهاد کشاورزی در رابطه با تعیین تکلیف واردات موز و ترخیص چند هزار تنی که در گمرک مانده، پاسخ شفافی ارائه نکرد، گمرک ایران در واکنش به آن اعلام کرده است در صورتی که وزارت جهاد کشاورزی پاسخ شفاف و صریحی ارائه نکند و تکلیف را مشخص نکند، برای جلوگیری از فساد این کالا، آنچه را در گمرک موجود است ترخیص خواهد کرد.
پنجمین نامه‌نگاری برای تعیین تکلیف موزهای وارداتی نیز امروز (چهارشنبه) صورت گرفت و گمرک ایران در نامه‌ای به وزارت جهاد کشاورزی ضمن اعلام مبهم بودن مکاتبه صورت گرفته از این وزارتخانه با وزارت صمت، خواستار اعلامی صریح در این رابطه شد.
این در حالی است که آخرین مکاتبه‌ای که اخیرا برای تعیین تکلیف واردت موز صورت گرفت، به اعلام وزارت جهاد به سازمان توسعه تجارت برمی‌گشت که طی آن جریان واردات موز در ثبت سفارش‌های سال ۱۳۹۸ مورد اشاره قرار گرفته یا بحث واردات این کالا در قبال صادرات چند کالای دیگر مطرح شده و عملا وضعیت موزهایی که در حال حاضر در گمرکات وجود دارد را مشخص نمی‌کرد و همچنان حدود سه هزار تن موز به عنوان کالای فسادپذیر را در گمرک بلاتکلیف می‌گذاشت.
اما این جریان در فاصله‌ای کوتاه با واکنش گمرک ایران همراه شده است، به طوری که طی مکاتبه ارونقی - معاون فنی گمرک ایران - با گیلان‌پور - معاون توسعه صنایع تبدیلی و کسب و کارهای کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی - با اشاره به ابهامات موضوع اعلام شده که «با توجه به اینکه این وزارتخانه در مورد اظهارنامه هایی که از اول بهمن ۱۳۹۸ و بعد از آن در دوره غیر فعال بودن ثبت سفارش موز صادر شده و مهر خروج محموله در پشت اظهارنامه است پیشنهاداتی به سازمان توسعه تجارت داشته است، اگر این پیشنهاد همین امروز مورد پذیرش سازمان توسعه تجارت قرار گرفته و همین امروز هم به مراجع ذیربط از جمله بانک مرکزی و گمرک ابلاغ شود عملا ۲۴ روز فرصت برای استفاده از این تسهیلات وجود خواهد داشت که به نظر می رسد با توجه به فرآیند بررسی، پذیرش و ابلاغ مراتب پیشنهادی، عملا بعد از این فرصت تصمیم گرفته شود که هیچ نتیجه ای عاید صادر کنندگان سیب دارای حقوق مکتسبه نخواهد داشت.»
معاون فنی گمرک در ادامه این مکاتبه یادآور شده «آنچه که گمرک به وزارت جهاد اعلام و دارای اهمیت بود این مورد بوده است که اخیرا وارد کنندگان موز بدون اینکه صادرات سیب داشته باشند اقدام به ثبت سفارش معتبر، کد رهگیری بانک عامل و مجوز قرنطینه نباتی کرده و مآخذ حقوق ورودی ۲۰ درصد بدون تخفیف را برای اظهارنامه وارداتی موز در نظر گرفته و اظهار می کنند،به عبارتی دیگر تمامی مجوزهای قانونی و مقرراتی لازم برای ترخیص کالا آماده است.»
گمرک: تکلیف را صراحتا مشخص کنید
بر این اساس خواسته شده که وزارت جهاد صریحا در این خصوص اعلام نظر کرده که گمرکات اجرایی می توانند با توجه به موارد موجود اجازه ترخیص موزهای وارداتی را صادر کنند یا از ترخیص این کالا به نحو اشاره شده جلوگیری شود؟ همچنین معاون فنی گمرک به معاون وزارت جهاد کشاورزی تاکید کرده با توجه به فساد پذیری کالا در شرایط جوی موجود دستور تسریع در اقدام صادر شود و عدم پاسخ صریح به این مورد گمرک را مجاز به ترخیص موزهای وارداتی خواهد کرد.
اما راهکار چیست؟
صدرالدین نیاورانی، رئیس اتحادیه محصولات کشاورزی ایران در گفت‌وگو با «ایلنا» درباره اتفاق پیش آمده برای ترخیص موزهای مانده در گمرک، اظهار کرده که این مشکل به دو دلیل به وجود آمده که یکی مصوبه‌های ضعیف و دیگری تصمیمات یکشبه بدون بررسی کارشناسی نتایج آن است. او با بیان اینکه سال ۹۹ ستاد تنظیم بازار مصوب کرد که فقط واردات موز به شرط صادرات سیب امکان پذیر است، گفت: این مصوبه در راستای تشویق صادرات سیب بود؛ چراکه کشور ما یکی از بزرگ‌ترین تولید کنندگان سیب است که بیش از ظرفیت مصرف داخلی سیب تولید می‌کند به همین دلیل برای حفظ قیمت در بازار داخلی و جلوگیری از زیان باغداران، صادرات آن ضرورت دارد.
به گفته او، ماه منتهی به نوروز بود که دولت یکشبه تصمیم به ممنوعیت صادرات سیب گرفت در حالی که انبارها پر از سیب بود و باغداران مشتری برای تولید خود نداشتند. نیاورانی با بیان اینکه درست در زمان مناسب برای صادرات سیب به ازای ثبت سفارش موز ممنوعیت اجرا شد، افزود: حالا دیگر زمان عرضه داخلی سیب درختی سپری شده و دیگر سیبی برای صادرات وجود ندارد و آنچه در انبارها نیز بوده کیفیت بازار پسندی خود را از دست داده است. وی معتقد است؛ تصمیمات یکشبه و بدون کارشناسی موجب شد اکنون هم شاهد فساد سیب‌های کشور باشیم هم موزهای وارداتی در گمرک!
نیاورانی در پاسخ به پرسش که راهکار حل مشکل چیست، اظهار کرد: لازم است فرآیند تجارت صادرات سیب درختی و واردات موز طبق مقررات جاری صادرات و واردات انجام شود. وی افزود: همچنین ثبت سفارش با بدون انتقال ارز انجام گیرد. نیاورانی ثبت سفارش موز در قبال سایر محصولات کشاورزی را راهکار دیگر عنوان کرد و گفت: ثبت سفارش موز می‌تواند در قبال سایر محصولات کشاورزی که در حال حاضر در فصل تولید آن ها هستیم و ظرفیت صادرات دارند انجام شود. وی از جمله این محصولات را سبزی و صیفی و میوه‌های هسته‌دار نام برد. نائب رئیس اتحادیه محصولات کشاورزی تاکید کرد: این به معنی لغو مصوبه ستاد تنظیم بازار نیست، مصوبه ستاد با توجه به تولید قابل توجه سیب در کشور باید بر قوت خود باقی بماند و تنها در زمان فصل برداشت سیب اجرا شود.
