چرا بخش خصوصی نداریم؟ نه ما مقصریم نه شما بی تقصیر

به گزارش راه امروز: سیده فاطمه مقیمی امروز در جلسه هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در پاسخ به اظهارات رییس جمهور گفت: چندی پیش آقای رییس جمهور در ضیافت در روز اصناف و در جمع فعالان اقتصادی، ضمن بیاناتی در مورد مشکلات اقتصادی و تجاری ایران در شرایط فعلی، پیکان اشاره را به سمت بازرگانان و تجار گرفتند.

مقیمی در ادامه سخنان رییس جمهور را پخش کرد «روحانی: که من همیشه در ذهنم بود که بخش خصوصی ما ضعیف است، اما در این دو سال اخیر برایم آشکار شد. ما فضا برای صادرات باز کردیم ، فضای بسیار خوبی در روسیه و چند کشور دیگر باز کردیم و دیدیم نمی‌توانیم، صادر کنیم، اصلا تاجر قوی نداریم».

مقیمی در ادامه با بیان اینکه شاید تعجب کنید، ولی من هم با ایشان مواقف هستم. فقط یک جمله به نکات رییس جمهور اضافه می‌کنم : ما بخش خصوص نداریم، چون دولت در ایران نمی خواهد که بخش خصوصی داشته باشیم.

واضح است: مشکل شکاف بین دولت و بخش خصوصی است . دولت هرگز نخواست در تصمیم‌گیری ها از نظر بخش خصوصی استفاده کند .

وی خطاب به روحانی گفت: آقای رییس جمهور، با وجود تاکید صریح قانون، آیا تبخال اتفاق افتاده که حتی یکبار ، و زیران مربوطه یا مدیران ارشد دولت در مورد موضوعات مرتبط با تجارت، ارز و گمرک پیش از صدور بخشنامه یا دستورالعمل ، نظر اتاق بازرگانی یا کمیسیون مربوط به موضوع را به صورت رسمی جویا شده باشند؟ در تمام این جلسات شما پشت تریبون بوده‌اید و تجار شنونده!

چطور در دولت‌های سازندگی و اصلاحات بخش خصوصی داشتیم، ولی حالا آنها غایب شده‌اند؟ ما همان بخش خصوصی سابق هستیم که در دوره سازندگی دوشادوش دولت سازندگی در میدان بودیم، در دوران اصلاحات هم با تمام توان کوشیدیم، اما در دوران هشت سال پس از آن (دولت مهر ورزی)، با ادغام وزارتخانه‌های صنعت و بازرگانی مدیریت در حوزه بازرگانی دستخوش تغییر شد، با تولد شرکت‌های  خصولتی و ایجاد رانت‌های خاص، کسب و کارهای خصوصی، با مشکلات عدیده روبه‌رو شد، دولت وقت نیازی به تعامل اتاق‌های بازرگانی نمی‌دید و با خصولتی‌ها در دور میز برنامه‌ریزی می‌نشست و این موضوع امثال «ب.ز» ها را تولید کرد، انتظار ما این بود که در دولت اعتدال، دوباره فضا برای بخش خصوصی واقعی باز نشود که نشد! چرا بخش خصوصی نداریم؟ 

انحصارهای تجاری، تصمیمات شتاب‌زده و محدودکننده دولتی، عدم توجه به نیازها و مشکلات بخش خصوصی، برنامه‌ریزی و مدیریت غیرمتمرکز و بخشی، سکوت ممتد شورای رقابت، عدم همکاری بانک‌ها با تجار، نبود نظارت صحیح بر کیفیت محصولات غیرنفتی تولیدکنندگان داخلی، نبود استانداردهای بین‌المللی در کشور اجازه رشد به بخش خصوصی نمی‌دهد. 

بسیاری از تجار توانمند، فعالیت را متوقف کرده‌اند و یا در همین چند ماه اخیر، نوع فعالیت اقتصادی خود را تغییر داده‌اند و یا با سرمایه‌هایشان از کشور خارج شده‌اند. 

بهتر است  به جای طرح موضوع «ما در کشور تاجر خوب نداریم!» به دنبال این سؤال بروید که چرا تجار ما دیگر تمایل به فعالیت ندارند؟ چرا دفاتر تجاری خود در داخل ایران را تعطیل نمودند و به نوع دیگری از تجارت که همان «تجارت بدون ایران» است روی آورده‌اند! بخش خصوصی واقعی ایران 13 سال است که تنها شده، رسانه ندارد و حمایت نمی‌شود؛ دولت‌ها تنها زمانی به یاد بخش خصوصی می‌افتند که عنان کار از دست‌شان خارج شده باشد. 

بخش خصوصی برای فعالیت به بستری عاری از رانت و قاچاق نیاز دارد، بخش خصوصی به نظم، امنیت، قانون، حمایت و مهمتر از همه به ثبات نیاز دارد! بخش خصوصی در 13 سال اخیر با بی‌ثباتی در تصمیمات قانونگذاران، بی‌ثباتی اقتصادی و بی‌ثباتی ارزی، خسارات جبران ناپذیری بوده است. 

تجارت یک مهارت است، این مهارت در طول زمان و با زحمت فراوان و شکست‌های بسیار به دست می‌آید.  تقاضا داریم به دقت به آمارها توجه کنید. 

در حال حاضر 33 اتاق بازرگانی استانی در کشور وجود و دارد و یک اتاق بازرگانی مرکزی و 15 اتاق و شورای مشترک بازرگانی با سایر کشورها که در همه این مجموعه‌ها هیأت رئیسه با مکانیزم کاملا دموکراتیک از بین خود اعضا انتخاب می‌شود. 

بزرگترین اتاق بازرگانی استانی در کشور که بیش از یک چهارم کل بازرگانان ایران را در خود جای داده و بیش از 60 درصد تجارت کشور توسط اعضای آن انجام می‌شود، اتاق بازرگانی، صنایع و معادن تهران است. 

اتاق بازرگانی تهران طبق گزارش اداره امور عضویت در تاریخ 20 تیرماه 97 دارای 19 هزار و 426 عضو بود که 16 هزار و 102 نفر آن دارای کارت بازرگانی و حدود 3 هزار و 324 نفر آنان صرفا دارای کارت عضویت اتاق هستند. 

از مجموع بازرگانان حدود 4 هزار کارت مربوط به صنایع، معادن و مجموعه‌های کشت و صنعت و بسته‌بندی محصولات کشاورزی است که عملا فعال در زمینه همه شاخه‌های تجارت نیستند. 

با داده‌آمایی مشخص شده حدود 3 هزار نفر از افراد و مجموعه‌های دارای کارت بازرگانی عملا پروژه‌ای در دست اقدام ندارند، یا توان و تمایلی برای فعالیت برایشان باقی نمانده است. 

پس در مجموع حدود 9 هزار نفر بازرگان در تهران داریم، اگر تعداد کارت‌های صرفا برای انتخابات را هم نادیده بگیریم، کارت‌های اجاره‌ای را همچنین و کل مجموعه فعال در زمینه خدمات بازرگانی و حمل و نقل را که عدد ایشان به نزدیک 3 هزار عضو می‌رسد را هم فعال تجاری محسوب کنیم، در کل حدود 9 هزار نفر بازرگان در استان تهران وجود خواهد داشت. 

این در حالی است که حدود 5 هزار و 200 زمینه بازرگانی در 15 شاخه اصلی فعالیت وجود دارد که به طور میانگین هر بازرگان تنها در 3 شاخه فعالیت حرفه‌ای مستمر و منظم دارد؛ یعنی به ازای هر زمینه تجاری به طور میانگین تنها 6 نفر در تهران فعال هستند و با توجه به اینکه برخی زمینه‌ها جذاب‌ترند، اینکه تعادل به هم می‌خ رود و به این نتیجه می‌رسیم که در بسیاری از شاخه‌های بازرگانی ممکن است، حتی یک نفر هم در تهران مشغول مستمر نباشد. 

نکته بسیار حائز اهمیت این است که میانگین سنی بازرگانان اتاق تهران در حدود بیش از 55 سال است، این بدان معناست که فعالین تجاری امروز اتاق تهران در نزدیکی مرز بازنشستگی و از کارافتادگی هستند؛ یعنی به زبان ساده تا 10 سال دیگر چیزی به نام بازرگان خصوصی در کشور به افسانه‌ها خواهد پیوست و تلخ‌تر اینکه پس از کنار رفتن بازرگانان فعلی،‌ باید منتظر باشیم تجار چینی، پاکستانی،‌ترکیه‌ای و اماراتی بیایند برای تجارت و بازرگانی ایران تصمیم‌گیری کنند و این یعنی ابتدای استثمار تجاری مدرن در ایران! 

به عنوان یک عضو خانواده بازرگانی ایران، پیش از شما، این هشدار را به خودم دادم و با تشکیل اتاق فکر کارآفرینی در اتاق بازرگانی تهران با همراهی سایر اعضای هیأت رئیسه اتاق تهران، تاکنون بیش از 300 جلسه برگزار کردیم و در هر جلسه جمعی از نخبگان کارآفرینی و تجارت را دعوت کرده‌ایم و در هر جلسه به طور متوسط حدود 80 ن فر از جوانان مشتاق در جلسه حاضر شدند، بسیاری از این افراد در جلسات بعد ایده‌هایشان در قالب طرح تنظیم کردند و ارائه دادند و موارد بسیاری منجر به ایجاد کسب و کارهای جدید شده، اما یک دست صدا ندارد! 

بری مقابله با بحران‌های آتی تجاری، همه باید تلاش کنند، اتاق‌های بازرگانی و مراکز آموزشی وابسته به آنها به حمایت بیشتری نیاز دارند! قوانین تجاری و گمرکی به بازنگری اصولی نیاز دارند! تجارت ایران به ثبات برنامه‌ریزی،‌ثبات گمرکی، ثبات ارزی، ثبات قانونگذاری و اتصال به نظام‌های تجاری جهانی، مبارزه جدید با قاچاق، مبارزه بنیادین با رانت و شرکت‌های خصولتی، توسعه بورس‌های کالایی و ارزی تخصصی، توسعه بازارهای تهاتری،‌حرکت به سمت بازار آزاد و عرضه و تقاضا،‌به رسمیت شناخته شدن حقوق مالکانه فکری و تجاری، اصلاح ساختار و عملکرد صندوق توسعه صادرات، حمایت از کارآفرینان،‌اصلاح ساختار و عملکرد شورای رقابت و تلاش برای تربیت نسل کارآموخته و کارآزموده در حوزه کسب و کار، بازرگانی و کارآفرینی دارد. 

اگر بخش خصوصی به ناامیدی مبتلا شده، ناتوان شده و دیگر گره‌گشا نیست، دلیلش را در عملکرد وزارتخانه‌های مربوطه در دولت خودتان و در دولت قبل و در عدم ارتباط و تعامل دوطرفه با اتاق‌های بازرگانی بجوئید، آنقدرها هم که فکر می‌کنید نه ما مقصریم و نه شما بی‌تقصیر.