«به نظرم احمدی نژاد هیچ تغییری نکرده و همان افکارو اندیشه های قبل از ریاست جمهوری اش را مطرح می کند. بحث اسلام بدون روحانیت و منهای ولایت می تواند تشییع را به محاق ببرد. به نظر می رسد کسانی که معتقدند احمدی نژاد عوض شده است ایشان را نشناخته اند. ایشان کاملا هدفمند و با برنامه حرکت می کند و حلقه یاران او در مسیر اهداف گذشته اوست اما زمانی او اهدافش را پنهان می کرد اما حالا آن اهداف را آشکار کرده است.»
محمود احمدی نژاد دیگر مدافع سرشناس و شاخصی ندارد، هیچ کسی نمی تواند رفتارهای او را تائید کند. یکی از جدی ترین مدافعان پیشین او نیز اکنون به جمع مخالفانش اضافه شده است. آیت الله مصباح یزدی از روحانیون شاخص حامی رییس جمهور نهم و دهم گفته است: «اعمال و رفتار امروز احمدی نژاد را تائید نمی کنم، چون اکنون یک حالت انحرافی در او می بینم.»
مصباح‌یزدی در گفت و گویی با خبرآنلاین افزود: «ما هرکس را تامادامی که در مسیر اسلام کار می کند، حمایت می کنیم؛ طرفداری اش می کنم؛ هر وقت منحرف شد، ما هم از او جدا می شویم.»
"انحراف" واژه ای است که اصولگرایان در چهار سال دوم ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد برای توصیف افکار اسفندیار رحیم مشایی استفاده می کردند. آنها به حلقه نزدیک به اسفندیار رحیم مشایی "جریان انحرافی" می گویند.
این اولین بار که آیت الله مصباح یزدی پس از پایان دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد، روند حرکتی او را زیر سوال می برد.
او جزو معدود حامیان برجسته محمود احمدی نژاد در انتخابات سال 84 بود. انتخاباتی که در دور دوم با برتری احمدی نژاد نسبت به آیت الله هاشمی رفسنجانی همراه بود. حمایت ویژه آیت الله مصباح از احمدی نژاد باعث شد بخش مهم و پر نفوذ جریان اصولگرا نیز پشت سر او قرار گیرند. آیت الله مصباح در آن زمان نفوذ قابل توجهی در بدنه نیروهای اصولگرا داشت.
سخنان اخیر آیت الله مصباح یزدی نشان می دهد که او معتقد است محمود احمدی نژاد امروز، با دورانی که از او حمایت می کرده است، متفاوت است. اظهار نظر صریح مصباح یزدی درباره انحراف احمدی نژاد به نزدیکی احمدی نژاد با اسفندیار رحیم مشایی باز می گردد.
پس از انتخابات سال 88 و افزایش قدرت اسفندیار رحیم مشایی و اطرافیانش در دولت، انتقادات اصولگرایان از عملکرد احمدی نژاد بالا گرفت. مشایی و حلقه نزدیک به او آشکارا تلاش می کردند رییس جمهور وقت را از جریان اصولگرا جدا کنند و در مسیر تازه ای قرار دهند. در این راستا مشایی با طرح تئوری هایی همچون "مکتب ایرانی" خود را در برابر اصولگرایان قرار داد. جریان اصولگرا تلاش کرد احمدی نژاد را قانع کند که مشایی را کنار بگذارد.
در همین راستا مصباح یزدی نیز پس از سالها حمایت از احمدی نژاد وارد گود شد و از یار غار او یعنی مشایی به تندی انتقاد کرد. آیت الله مصباح گفت: "کسانی که مکتب ایران را به جای مکتب اسلام معرفی می کنند غیر خودی اند."
این اظهار نظر در واکنش به سخنان مشایی در همایش ایرانیان خارج از کشور در مرداد ماه سال 89 مطرح شد. مشایی در آن همایش گفته بود: "از مکتب اسلام دریافت‌های متنوعی وجود دارد، اما دریافت ما از حقیقت ایران و حقیقت اسلام، مکتب ایران است و ما باید از این به بعد مکتب ایران را به دنیا معرفی کنیم."
آیت الله مصباح هم در واکنش تاکید کرد: «ما عهد اخوت با کسی نبسته ایم و اگر کسی از اسلام منحرف شد اول تذکر می دهیم و بعد بر او چوب خواهیم زد.» اما اسفندیار رحیم مشایی در واکنش به این انتقاد و انتقادهای دیگر اظهار کرد که حرف تازه ای نزده بلکه حرف امام را بیان کرده است.
احمدی نژاد هم بعد از آن به حمایت از سخنان رییس دفترش پرداخت. او در اسفند ماه سال 89 عنوان کرد: "این که بر روی ایران تأکید می کنیم، یک نوع ناسیونالیسم خودخواهانه نیست، بلکه یک مسئولیت و مأموریت برآمده از یک تاریخ مقاومت و ایستادگی است." این شاید اولین تقابل جدی آیت الله مصباح یزدی با محمود احمدی نژاد بود.
آیت الله مصباح پیش از آن تعابیر عجیبی درباره احمدی نژاد به کار برده بود از جمله گفته بود: "احمدی‌نژاد ذخیره خداوند برای امروز ماست" یا "وجود مقدس ولی‌عصر(عج) برای احمدی‌نژاد دعا می‌کنند" و... که هر یک در زمان خود سروصدای زیادی به پا کرده بود.
"سحر" احمدی نژاد
انتقاد آیت الله مصباح یزدی از رییس دولت دهم به همین جا ختم نشد. در فروردین سال 90 اتفاقی افتاد که پس از آن ستاره بخت احمدی نژاد کاملا روبه افول نهاد. او در روز 28 فروردین با وجود مخالفت رهبر انقلاب استعفای حیدر مصلی وزیر وقت اطلاعات را پذیرفت و حکم سرپرستی وزارت اطلاعات را برای خود صادر کرد.
این اقدام با انتقادات وسیعی روبه رو شد و رهبر معظم انقلاب نیز با کنار رفتن مصلحی مخالفت کردند، در جریان این ماجرا محمود احمدی نژاد حدود 11 روز به دفتر کار خود نرفت. یازده روزی که از سوی حامیان احمدی نژاد "دورکاری" و از سوی منتقدان او "خانه نشینی" و "قهر" تعبیر شد.
پس از این ماجرا آیت الله مصباح یزدی نیز به شدت از احمدی نژاد انتقاد کرد و گفت: " این که آدم جوری رفتار کند که نزدیک‌ترین دوستان و صمیمی‌ترین همکارانش هم آزرده و با او مخالف شوند و توی روی او بایستند، این رفتار برای یک سیاستمدار در هیچ منطقی پذیرفته نیست."
مصباح یزدی همچنین با اشاره به حمایت همه جانبه احمدی نژاد از اسفندیار رحیم مشائی، این رفتار را "نامعقول" دانست.
آیت الله مصباح یزدی گفت: "بهره هوشی این شخص (احمدی نژاد) به تصدیق دوست و دشمن از حد متعارف بالاتر است، پس چگونه شیفته یک شخص عادی می‌شود؟ آن هم شیفتگی‌ای که چنین حرکات نامعقولی از او سر بزند! یک وقتی به برخی از دوستان نزدیکم گفتم که بیش از ۹۰ درصد معتقدم که او سحر شده است."
او افزود: "این وضعیت ابداً طبیعی نیست. هیچ آدم عاقلی چنین کارهائی نمی‌کند، مگر آن که اختیار از او سلب شده باشد."
مصباح یزدی همچنین درباره رفتار و گفته های رحیم مشائی ابراز نگرانی کرد.
او با "بودار" دانستن سخنان رحیم مشائی گفت: "بنده روز به روز احساس کردم که خطر بسیار عظیمی در این جریان، نهفته است و تلاش زیادی در این راه شده. عقلم نمی‌رسید که آیا هیپنوتیزم است، سحر است، ارتباط با مرتاضین است؟"
آیت الله مصباح یزدی ادامه داد: " بنده این جور چیزها را بلد نیستم، ولی می‌دانستم که در این قضیه، چیزی غیرطبیعی وجود دارد. دیدیم که این شخص مساله‌دار، این آقا را مسخر کرده و او توی مشتش هست. البته قرائن فراوانند و خود شما بیشتر از ما اطلاع دارید که حتی تأثیر نگاه و برخورد و آثار طلسمات و چیزهایی از این قبیل در کار است."
او همچنین در آن مقطع حلقه نزدیک به احمدی نژاد را "فراماسون" خواند.
آیت الله مصباح با وجود همه این انتقادات در تیرماه همان سال باز هم از رییس جمهور وقت حمایت کرد و گفت که حمایت او از محمود احمدی نژاد در گذشته "تأیید شعارها و اصول انقلاب" بوده است.
او اظهار کرد که که عقیده داشته باید از احمدی نژاد در مقابل رقبایش حمایت کرد و افزود: «هنوز هم به احمدی نژاد اعتقاد دارم و از او حمایت می کنم.»
او امروز در توضیح تشبیه نزدیکان احمدی نژاد به فراماسون ها که از او نقل شده بود، گفت: «به اعتقاد من، کارهای آنها در نهایت به تضعیف اسلام و نظام اسلامی می انجامد و این خواسته فراماسون ها و دشمنان اسلام است.»
جدایی از احمدی نژاد و پیوستن به جبهه پایداری
پس از ایجاد شکاف میان آیت الله مصباح و محمود احمدی نژاد، شاگردان او نیز با وجود اینکه همچنان به رییس جمهور دهم ارادت داشتند اما تصمیم گرفتند جریان تازه ای را راه بیاندازند. این اتفاق در تابستان سال 90 رخ داد. در مردادماه آن سال اولین همایش پایداری برگزار شد و آیت الله مصباح به عنوان سخنران اصلی آن در همایش حضور یافت. او گفت: "جبهه پایداری انقلاب اسلامی به دنبال انشعاب و اختلاف نیست."
او بر لزوم وحدت میان "نیروهای ارزشی و انقلابی" تأکید کرد و هشدار داد که "سوءاستفاده" از نام اصولگرایی ضربه سنگینی به اصول حکومت اسلامی ایران وارد خواهد کرد.
مصباح یزدی اعضای جبهه پایداری را گروهی توصیف کرد که همواره بر ارزش های اسلامی تاکید و این ارزش ها را دنبال می کنند.
شکل گیری جبهه پایداری به عنوان یک جریان سیاسی باعث ایجاد شکاف میان اصولگرایان شد، حتی در جریان اصولگرا عده ای بودند که شکل گیری این گروه را در راستای اهداف احمدی نژاد می دانستند. اعضای پایداری نه در آن زمان و نه حتی امروز هیچ وقت از احمدی نژاد اعلام برائت نکردند.
در آن زمان به نظر می رسید با وجود انتقادات آیت الله مصباح به عنوان پدر معنوی پایداری، این گروه همچنان دل در گرو احمدی نژاد داشت. امروز نیز تغییر زیادی در رویه اعضای پایداری ایجاد نشده است. بسیاری از وزرای دولت احمدی نژاد از اعضای جبهه پایداری هستند و درباره رویکرد و رویه رییس سابق خود سکوت کرده اند.
آیت الله مصباح با وجود اینکه از احمدی نژاد انتقاد می کند اما در عمل با حمایت از پایداری سعی کرد جریانی موازی و شبیه به جریان احمدی نژاد را حمایت کند. حتی درسال 92 با حمایت از نامزدی کامران باقری لنکرانی در انتخابات ریاست جمهوری به عقیده برخی ناظران به دنبال معرفی احمدی نژادی دیگر بود، اما صلاحیت کامران باقری لنکرانی که در 4 سال اول دولت احمدی نژاد وزیر بهداشت بود، از سوی شورای نگهبان تائید نشد.
آیت الله مصباح با وجود اینکه تلاش بسیاری کرد که گروه سیاسی موثری ایجاد کند اما او نتوانست به هدف خود نایل شود و در انتخابات مجلس خبرگان در سال 94 شکست سختی خورد، نه حمایت های او از احمدی نژاد و نه تشکیل جبهه پایداری باعث نشد او بتواند رای لازم را از مردم تهران کسب کند. این شکست باعث شد که او کمتر از گذشته درباره مسائل سیاسی اظهار نظر کند.
فراز و فرودهای رابطه احمدی‌نژاد و آیت الله مصباح
واکنش ها به سخنان تازه مصباح یزدی
انتقاد از موضع‌گیری دیر هنگام
اظهار نظر مصباح یزدی در رد احمدی نژاد واکنش های فراوانی را برانگیخته است. بسیاری از ناظران معتقدند او دیر هنگام در این باره موضع گرفته است. عباس سلیمی نمین فعال سیاسی اصولگرا در این باره گفت: «این فرمایش آیت الله مصباح یزدی با تاخیر زیادی بیان شده و این امر هزینه احاطه بر ضعف های مسئولین را زیاد می کند. امروز که در تقابل سیاسی قرار گرفته ما می گوییم احمدی نژاد منحرف است. به همین دلیل برخی از ما این مساله را قبول نمی کنند. ما باید صف بندی خودمان را زمانی که در قدرت بود، شفاف می گفتیم.»
دیروز روزنامه جمهوری اسلامی نیز به تندی درباره موضع مصباح یزدی نوشت: "برای به قدرت نشاندنش، پای همه مقدسات را به میان کشاندند. از همه ارزش‌ها خرج کردند. از زبان فلان فرد اهوازی، ذات مقدس حضرت امام زمان(عج) را به دعاگویی او نشاندند، به قدرت که رسید، اطاعت از او را اطاعت از خدا خواندند و به خورد مردم دادند حالا اما خیلی راحت می‌فرمایند؛ اعمال و رفتار امروز او را تایید نمی‌کنند چون اکنون «یک حالت انحرافی در او» می‌بینند!"
مصباح احمدی نژاد را تئوریزه کرد
اما محمد صادق جوادی حصار فعال سیاسی اصلاح طلب در این باره به فرارو گفت: «ابتدا باید از این رویکرد آقای مصباح یزدی استقبال کنیم. ولی باید از آقای مصباح بپرسیم نسبت به جبران گذشته چه اقدامی انجام می دهند. آیا روشی را بلدند که خساراتی که آقای احمدی نژاد به کشور وارد کرد را جبران کند؟ یا نه معتقدند در آن زمان آقای احمدی نژاد خوب بوده و حمایت از او کار درستی بوده است و او اکنون تغییر کرده است؟»
این تحلیلگر مسائل سیاسی افزود: «اگر ایشان معتقدند که احمدی نژاد در گذشته عملکرد خوب داشته است و الان دچار انحراف شده است، باید گفت که شواهد چیز دیگری نشان می دهد و عملکرد احمدی نژاد در گذشته متاسفانه کشور را در ابعاد مختلف دچار بحران کرد. آقای مصباح اگر کارنامه دیروز احمدی نژاد را قبول دارد امروز باید به افکار عمومی پاسخ دهد، چرا که رفتارهای احمدی نژاد کشور را به بحران اقتصادی، سیاسی و حتی بحران بی اخلاقی و بی هویتی برد.»
جوادی حصار با بیان اینکه "ژست قهرمانانه آقای مصباح دیگر فایده ای ندارد، ایشان باید به کارنامه گذشته خودشان در حمایت از احمدی نژاد پاسخ دهند"، افزود: «اصلی ترین رویکرد حمایت از احمدی نژاد، رویکرد تئوریزه کردن رفتارهای او بود. آقای مصباح یزدی رفتار احمدی نژاد را تئوریزه دینی کرد و حمایت از احمدی نژاد را مایه خشنودی امام زمان(عج) و رونق دین می دانست. آقای مصباح خطای بیشتری از حامیان سیاسی احمدی نژاد انجام داده است و باید پاسخ این رفتار و تئوریزه کردن احمدی نژاد را بدهد.»
جوادی حصار در پاسخ به این سوال که چرا مصباح یزدی اکنون اعلام می کند که احمدی نژاد منحرف شده است، گفت: «این مسئله ناشی از عدم اقبال مردم به حمایت از احمدی نژاد است. از بیزاری مردم از تفکر احمدی نژاد ناشی می شود. آیت الله مصباح می داند که اگر به حمایت از احمدی نژاد ادامه دهد همان اقبال اندک به خود را نیز از دست خواهد داد.»
او در پاسخ به این سوال که آقای مصباح قائل به تغییر احمدی نژاد است، آیا احمدی نژاد تغییر کرده است، گفت: «آقای احمدی نژاد تغییر ماهیتی نداشته است. او در عوامفریبی و استفاده از ابزارهای تهییج توده مردم و رفتارهای پوپولیستی پخته تر شده است. او در بازی با افکار عمومی جسورتر شده است چرا که می بیند تا به حال این بازی برای او هزینه ای نداشته است.»
رد کردن احمدی نژاد کافی نیست
اما حسین کنعانی مقدم تحلیلگر مسائل سیاسی و فعال اصولگرا به فرارو گفت: «آقای مصباح شخصیتی هستند که وقتی حرفی می زنند، پیروان خاصی دارند و خیلی ها سخنان ایشان را حجت شرعی می دانند و بر مبنای این حجت شرعی در مسائل سیاسی وارد می شوند. وقتی فردی با حجت شرعی می گوید به فلان فرد رای دهید و عواقب آن رای را نادیده بگیرد قطعا جای اشکال دارد.»
این فعال سیاسی اصولگرا افزود: «فقط طرد و رد کردن احمدی نژاد کافی نیست، چه کسی می خواهد خساراتی که این حجت شرعی ایجاد کرده است را جبران کند. ایشان باید مسئله را شرعی در نظر گیرد نه سیاسی. آقای مصباح باید پاسخ دهند که آیا اکنون حجت شرعی برای حمایت از احمدی نژاد باقی نیست؟ اگر باقی نیست باید راهکار "توبه کردن" یا "برائت جستن" را در پیش گیرند.»
کنعانی مقدم در پاسخ به این سوال که آیا احمدی نژاد نسبت به سال 84تغییری کرده است، اظهار کرد: «به نظرم احمدی نژاد هیچ تغییری نکرده و همان افکارو اندیشه های قبل از ریاست جمهوری اش را مطرح می کند. بحث اسلام بدون روحانیت و منهای ولایت می تواند تشییع را به محاق ببرد. به نظر می رسد کسانی که معتقدند احمدی نژاد عوض شده است ایشان را نشناخته اند. ایشان کاملا هدفمند و با برنامه حرکت می کند و حلقه یاران او در مسیر اهداف گذشته اوست اما زمانی او اهدافش را پنهان می کرد اما حالا آن اهداف را آشکار کرده است. من نگران تفکر سیاسی او نیستم من نگران مکتبی هستم که ایشان در حال ایجاد کردن است که می تواند در تشیع انحراف ایجاد کند.»
