بگذارید سینما برای سینما تصمیم بگیرد

به گزارش راه مردم ، بنا به اعلام قائم مقام بنیاد سینمایی فارابی، قرار است پس از تعیین هیئت 9 نفره انتخاب در نیمه اول شهریور بازبینی فیلم‌هایی که طی یک سال گذشته در ایران به نمایش در آمده است، برای حضور در اسکار آغاز شود.

از مهر ماه سال گذشته تاکنون نزدیک به 60 فیلم سینمایی در کشور اکران شده که از این میان بهترین فیلم برای حضور در اسکار 2014 انتخاب خواهد شد.

با توجه به موفقیت‌های مختلف فیلم "گذشته" در عرصه‌های بین المللی در چند ماه اخیر، دریافت جایزه اسکار توسط فرهادی و داشتن یک پخش‌کننده معتبر و قوی آمریکایی مانند "سونی پیکچرز کلاسیک" و همچنین نبود گزینه ای قوی تر در رقابت با این فیلم، "گذشته" اصغر فرهادی تنها فیلمی است که دارای شانس بالایی در رقابت اسکار خارجی است.

اما از آنجا که فیلم "گذشته" محصول ایتالیا و فرانسه است، کشور فرانسه و ایران هر دو این شانس را دارند که این فیلم را به نمایندگی از کشورشان برای اسکار معرفی کند. همانطور که کشور اتریش با اتکا بر کارگردان و یک تهیه کننده اتریشی و با وجود فرانسوی بودن دیگر عوامل فیلم، پیش دستی کرده و فیلم "عشق" را به عنوان نماینده به اسکار معرفی کرد.

به رغم شانس این فیلم جهت معرفی از طرف کشور فرانسه، اصغر فرهادی مایل است تا "گذشته" از طرف ایران به اسکار معرفی شود.

این در حالی است که بنا بر قوانین آکادمی برای اسکار خارجی، تنها کشور معرفی‌کننده فیلم باید تایید کند که بخش عمده کنترل خلاقانه‌ فیلم توسط هنرمندان و دست اندرکاران تابع کشور مذکور صورت گرفته است و با توجه به ایرانی بودن کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس، بازیگر اصلی، بازیگر فرعی، مدیر فیلمبرداری و صدای آن به راحتی می‌توان بخش عمده خالقان این اثر را ایرانی دانست. به همین جهت از لحاظ مقررات آکادمی اسکار، هیچ منعی برای معرفی فیلم "گذشته" وجود ندارد.

گمانه زنی دولتی

انتخاب افرادی متخصص که شناخت کافی از سلایق سینمای جهانی دارند در برگزیدن نماینده سینمای ایران در اسکار ضروری به نظر می رسد اما تغيير هر ساله اعضاي كميته انتخاب که بر اساس نزدیکی به مراکز قدرت صورت می گیرد یکی از دلايل عدم موفقيت سينماي ايران در اسكار است. این در حالی است که به اعتقاد برخی از کارشناسان، تشکیل دبیرخانه ای دائمی از سوی بخش خصوصی سینما می تواند گام موثری در بهبود وضعیت سینما در مراسم اسکار داشته باشد.

در این میان به نظر می رسد پیش از هر چیزی، باید فیلمی در نظر گرفته شود که دارای کیفیت ساخت مناسب، قصه جذاب و جهان شمول، ظرفیت ارتباط با مخاطب بین‌المللی، موفقیت در عرصه‌های جهانی و پخش کننده معتبر آمریکایی باشند، بنابراین مجموع این فاکتورها می‌تواند معیار انتخاب مناسب‌ترین گزینه برای معرفی به بخش اسکار خارجی زبان باشد و تنها یکی از این ویژگی‌ها و یا حتی صرف نام و یا جنسیت کارگردان نمی‌تواند دلیل انتخاب نماینده ایران به اسکار باشد.

محمد اطبایی، کارشناس بین المللی سینمای ایران در گفت و گویی در پاسخ به اینکه چرا بحث معرفی فیلم به اسکار در ایران، خصوصا در سالهای اخیر دچار حاشیه شده است، گفت: مشکل از آنجا ناشی می‌شود که اساسا، شیوه‌ ارایه‌ فیلم ایرانی به آکادمی اسکار، دچار مشکلاتی است. حضور یک نهاد دولتی در روند معرفی فیلم، شبهاتی را در چند سال اخیر به وجود آورده هر چند مقررات آکادمی بر دولتی و یا غیر دولتی بودن این سازمان، هیات داوری و یا کمیته صراحت ندارد اما با توجه به تجربه‌های ناخوشایند سال‌های اخیر، خانه سینما مناسب ترین نهاد برای معرفی فیلم ایرانی به اسکار است. حتی اگر نیت این دوستان را همواره خیر بدانیم، تجربه نشان داده که یک نهاد دولتی استقلال عمل یک نهاد صنفی را در چنین حوزه‌هایی ندارد.

وی یادآور شد: اگر در مقطعی بنیاد سینمایی فارابی این وظیفه را به ضرورت زمانه به عهده گرفت، دیگر سال‌هاست که این ضرورت موضوعیت خود را از دست داده و داستان مانند فعالیت‌های دیگر بنیاد در حوزه‌هایی است که بخش خصوصی اولویت بیشتری برای کار داشته اما مدیران فارابی در دو دهه اخیر هم‌چنان بر ماموریت‌های دهه شصت فارابی و ادامه‌ آن، اصرار دارند!

فرصت سوزی

این در حالی است که سال گذشته سینمای ایران به علت تحریم از حضور در مراسم اسکار محروم شد.

با توجه به فیلم‌های اکران شده از ابتدای سال گذشته تا شهریور 91، فیلم‌هایی مانند "بغض"، "برف روی کاج‌ها"، "بی‌خود و بی‌جهت"، "پل چوبی"، "پذیرایی ساده"، "یک روز دیگر"، "بوسیدن روی ماه"، "پله آخر"، "ملکه" و "زندگی خصوصی آقا و خانم میم" به دلیل روی پرده نرفتن از گردونه رقابت حذف می‌شدند.

همین مساله سبب شد تا فیلم‌هایی که شانسی برای حضور در لیست هیات انتخاب ایرانی را ندارند، دست به کار شوند و هر چه زودتر اکران محدود خود را آغاز کنند. فیلم‌های "بغض"، "ملکه" و "آینه‌های روبرو" هر کدام به اکران مختصر و مفیدی در جایی به جز سینماهای تهران راضی شدند.

همه چیز آماده معرفی هیات انتخاب فیلم ایرانی بود و این اتفاق باید از سوی فارابی می‌افتاد. سید احمدمیرعلایی مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی این وظیفه را بر عهده امیر اسفندیاری و تیم بین‌الملل فارابی محول کرد و پیشاپیش انتخاب فیلم ایرانی برای معرفی به اسکار 85 را تبریک گفت. وی همچنین از اعلام اسامی هیات انتخاب خبر داد. با همه این‌ها فارابی هیات انتخاب معرفی نماینده ایران به اسکار 85 معرفی نکرد و گمانه زنی‌های رسانه‌ای سبب شد از اسامی چون نیکی کریمی، علی شاه‌حاتمی، ابوالحسن داودی، علی معلم، حسین زندباف و اکبر نبوی به عنوان اعضای هیئت انتخاب فیلم ایرانی برای اسکار 85 نام برده شود.

با توجه به قوانین اسکار، فیلم‌های "یه حبه قند"، "روزهای زندگی"، "سعادت‌آباد"، "اسب حیوان نجیبی است"، "نارنجی‌پوش"، "ضد گلوله"، "قلاده‌های طلا"، "مرگ کسب و کار من است"، "چیزهایی هست که نمی‌دانی"، "آینه‌های روبرو"، "بغض" و "ملکه" گزینه‌های اسمی منتشر شده بودند.

اما فارابی در یک عمل غیرمنتظره فیلم "یه حبه قند" را به عنوان فیلم منتخب هیات انتخابی که حتی اسامی‌شان هم به صورت رسمی اعلام نشده بود، معرفی کرد.

ظاهرا سایت فارابی همان روز یعنی یکشنبه دوم مهر این خبر را در سایت خود قرار داده بود. کمیته انتخاب فیلم ایرانی برای معرفی به آکادمی علوم و هنرهای سینمایی متشکل از خانم‌ها پوران درخشنده و نیکی کریمی و آقایان شهرام اسدی، فریدون جیرانی، حسین زندباف، علی شاه‌حاتمی، حمیدرضا صدر، علی معلم و امیر اسفندیاری به جلسات خود پایان داد و فیلم برگزیده سینمای ایران را به آکادمی معرفی کرد.

اما در پی اعتراض به ساخت فیلمی ضد اسلامی، صبح سه‌شنبه سوم مهر جواد شمقدری رئیس سازمان سینمایی در نامه‌ای انتخاب "یه حبه قند" به عنوان نماینده سینمای ایران برای معرفی به اسکار را به عوامل و سازندگان و سینمای ایران تبریک گفت اما خواستار تحریم اسکار و نفرستادن نماینده به این رقابت سینمایی شد.

وی در بیانیه خود عنوان کرده بود: «پیشنهاد می‌نمایم تا زمانی که دست‌اندرکاران آکادمی اسکار نسبت به سازندگان فیلم موهن به ساحت قدسی و ملکوتی پیامبر عظیم الشأن و پیامبر آخر الزمان حضرت محمد صلی اله علی و آله و سلم، واکشنی در خور شأن نشان نداده‌اند به عنوان همدلی و همراهی با قلوب مجروح و زخم دیده یک ونیم میلیارد مسلمانان جهان و بلکه هفت و نیم میلیارد آزادگان جهان از مشارکت سینمای ایران در این رویداد سینمایی امتناع شود. بدیهی است تحریم اسکار 2013 تا زمانی است که این آکادمی نسبت به این فیلم موهن واکنش مناسبی انجام دهد و خود را از سازندگان آن مبرا سازد.»

شمقدری ایران را دارای شانس زیادی ندانست و گفت: "هنوز اثرات اسکار گرفتن سینمای ایران در فضای رسانه ای دنیا وجود دارد و براین اساس تحریم تاثیر بیشتری دارد تا اینکه بهترین فیلممان را بفرستیم و بعد دنبال تاثیرات آن باشیم."

در پی انتشار این بیانیه، اهالی سینما به خصوص هیات انتخاب معرفی فیلم ایرانی به اسکار، واکنش نشان دادند و عنوان کردند که این بیانیه تنها در حد یک پیشنهاد است و از آن جایی که ساخت فیلم موهن ربطی به هالیوود ندارد، تحریم اسکار کار درستی نیست.

اما سید محمد حسینی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی این تحریم را قطعی دانست و یک بار دیگر یعنی پنجم مهر تاکید کرد که نظرش در مورد اسکار قاطع است و نمی‌داند چرا در رسانه‌ها به خوبی منعکس نشده است.

به این ترتیب ایران از حضور در مراسم اسکار محروم شد، اما مرور پروسه انتخاب و در نهایت تحریم اسکار نشان از حضور و دخالت بخش دولتی و عدم استقلال هیئت انتخاب دارد و به نظر می رسد هیئت انتخاب تنها ویترینی از اسامی افراد سینماگر بود که هیچ نقشی در انتخاب یا تحریم مراسم اسکار نداشت. با بررسی دقیق تر روند طی شده می توان نتیجه گرفت که شاید تحریم اسکار و حذف ایران از این رقابت بین المللی آخرین راه حل در اعتراض به ساخت فیلمی ضعیف و کم اعتنا باشد و اگر بخش خصوصی سینما آنقدر استقلال داشت تا خودش برای سینما تصمیم می گرفت یا مدیران سینمایی آنقدر هوشمندی داشتند، می توانستند به جای فرصت سوزی شیوه دیگری برای اعلام اعتراض خود برگزیدند.

منبع: راه دانشجو