چرا لاریجانی و نه عارف؟

راه امروز- روح اله سوری: مجلس دهم در حالی به روزهای آغازین خود نزدیک می شود که تعیین تکلیف ریاست آن به بحثی داغ در میان اصلاح طلبان تبدیل شده و بیشتر طیف ها و جریان های سیاسی در این مورد به  اظهار نظر وگمانه زنی مختلفی در این زمینه پرداخته اند.   اما آنچه در این بین مهم و قابل تامل است حمایت  بخشی از اصلاح طلبان برای تقدیم صندلی ریاست به فردی اصولگرا به جای منتخب اول تهران است.  اما اگر بگاهیم واقع بینانه و با نگاهی به سبد  آرا گزینه های احتمالی ریاست مجلس، این بحث را مورد تحلیل قرار دهیم،  قطعا تنها گزینه به حق برای تصاحب کرسی ریاست کسی نیست جز محمد رضا عارف. اما چنانچه کمی به عقب تر بر گردیم صف آرایی  جناح های  سیاسی حول توافق یا مخالفت با برجام می تواند جنبه های دیگری از این مساله را پیش روی ما بگشاید.

در این بین آنچه که غیر قابل کتمان است اینکه توافق هسته ای  و پیش تر از آن انتخاب شدن روحانی به ریاست جمهوری یازدهم در خود این پتانسیل را داشت که حول محور برجام و عکس العمل های بعدی آن در سیاست داخلی و روابط خارجی ایران، کسانی را کنار هم قرار دهد  که در تقسیم بندی های سیاسی قبل از سال 92، عملا در دو قطب بندی مقابل هم تعریف

 می شدند. بر همین اساس با وجود تغییراتی که در فضای سیاست داخلی رخ داده ، اصلاح طلبان باید به سمت بازتعریف فعالیت سیاسی و تجدید نظر در روش ها و استراتژی های اتخاذ شده خود در دوران اصلاحات و سال های پس از 88  حرکت کنند. این بازتعریف باید حول محور «اجماع معتدلین» برای استفاده بهینه از شرایط پس از برجام و فرصت های ایجاد شده در سیاست خارجی ایران تحت تاثیر برجام باشد. 

به عبارتی دیگر آنچه در مسیر آینده اصلاحات باید نقش محوری ایفا کند جایگزین شدن دسته بندی مخالف - موافق در موضوع برجام به جای دوقطبی اصولگرا - اصلاح طلب است. تقسیم بندی که در آن  شاهد حضور اصلاح طلبان، معتدلین طرفدار دولت و مهمتر از آن اصولگرایان معتدل خواهیم بود. به واقع یکی از مهمترین دستاوردهای دولت روحانی پیرو توافق هسته ای، صف بندی طیفی از نیروهای سیاسی حول مرکزیتی تحت عنوان حمایت از برجام است که از این منظر؛ نگاه اصلاح طلبان به ترکیب راه یافته به مجلس دهم و ریاست و هیات رییسه آن نیز باید از این زاویه انجام شود. بر این اساس هر تصمیمی که در این رابطه اتخاذ شود باید به گونه ای باشد که منجر به تضعیف فضای شکل گرفته قبل از انتخابات مجلس دهم و ایجاد چالش بین اصلاح طلبان و اصولگرایان معتدل نشود.

چرا که این یک واقعیت سیاسی انکار ناپذیر پیش روی اصلاح طلبان است  که نادیده گرفتن آن در معادلات سیاسی آینده  غیر ممکن است.  حتی اگر بخواهیم از زاویه منفعت طلبانه به  موضوع نگاه کنیم، باید اذعان کرد اتخاذ رویکرد متاثر از فضای پسابرجام از سوی اصلاح طلبان در رابطه با مجلس دهم قطعا واجد منافعی برای اصلاحات خواهد بود که این فواید را در سه بخش زیر 

می توان مورد بررسی قرار داد؛ 1. کمرنگ شدن فضای دوقطبی. 2.  مشارکت اصولگرایان در مسولیتها نسبت به تصمیمات آتی مجلس و کاهش حساسیت ها نسبت به این تصمیمات 3. تقویت همگرایی آغاز شده میان اصولگرایان معتدل و اصلاح طلبان. 

از این رو باید پذیرفت که در  چنین شرایطی همراهی برخی از اصولگرایان با اصلاح طلبان 

می¬تواند به کاهش چالش در فضای سیاسی ایران و کم رنگ شدن فضای دوقطبی که همواره هزینه های آن را نیروهای اصلاح طلب پرداخته اند، منجر شود. قدر مسلم آنکه پس از انتخابات سال 92 اصلاح طلبان برای پیشبرد اهداف و استراتژی های خود نیازمند ابزارهایی برای چانه زنی بیشتر در فضای سیاسی هستند، که این امر می تواند از طریق توافق و نزدیک شدن اصولگرایان غیرافراطی با اصلاح طلبان تا حدودی تامین شود. از سوی دیگر همراهی بین این دو طیف سیاسی می تواند منجر به مشارکت و مسولیت پذیری اصولگرایان در مورد تصمیمات آتی مجلس بیانجامد. از طرفی این جای تردید نیست که ریاست لاریجانی و حتی حضور برخی چهره های اصولگرا  در ترکیب هیات رییسه آن، منجر به کاهش حساسیتها از سوی مخالفین،  نسبت به برجام و طرح های مصوب مجلس خواهد شد. 

در نهایت باید یادآور شد که برجام تا کنون جبهه واحد اصولگرایان را با مشکلاتی روبرو کرده است به طوری که با ایجاد شکاف در این جبهه، بخشی از اصولگرایان از هم کیشان سیاسی خود فاصله گرفته و به سمت اعتدال و  اصلاحات تمایل پیدا کردند.   بنابراین باید متذکر شد مواجهه غیر متناسب با شرایط موجود، اصلاح طلبان را به سمتی هدایت خواهد کرد که انتخاب ریس و هیات رییسه مجلس  نقطه پایانی بر روند همگرایی آغاز شده پس از سال 92 میان بخش هایی از اصولگرایان معتدل با اصلاح طلبان و حامیان دولت و قوت گرفتن اتحاد دوباره اصولگرایان باشد.