به گزارش تعادل، به هرسو، حالا با ابلاغیه رسمی كه در دولت صادر شده است، ثبت نمایندگی شركت‌های عرضه‌كننده كالاهای امریكایی ممنوع شده و با این حساب، ورود رسمی كالاهای مصرفی امریكایی و توزیع آنها غیرقانونی و «جرم» تلقی می‌شود. البته بحث منع واردات كالاهای امریكایی كه در فرمایشات رهبر معظم انقلاب نیز بر آن تاكید شده است، به كالای «مصرفی» مربوط می‌شود. در علم اقتصاد، كالاها به سه دسته تقسیم می‌شوند؛ كالاهای سرمایه‌یی، واسطه‌یی و مصرفی. در عین حال ممكن است در برخی موارد در كالاهای واسطه‌یی، مواد اولیه نیز وجود داشته باشد كه از این جهت، این قبیل كالاها نیز از اهمیت برخوردار می‌شوند. اما خبر منع واردات كالاهای امریكایی در ایران، ممكن است نگرانی‌هایی برای سرمایه‌گذاران خارجی برای ورود به بازار ایران ایجاد كند. این در حالی است كه واردات كالاهای امریكایی به ایران چه از طریق قاچاق و چه از طریق واسطه در این سال‌ها كم و بیش ادامه داشته است. از سوی دیگر شاید نگرانی‌ها نسبت به واردات كالا از ایالات متحده نیز به دلیل عدم شفافیت در مورد نوع كالاهای وارد شده باشد؛ بطوری كه اگر كالاها و ماشین‌آلات مهمی وارد كشور شود، می‌توان گفت واردات در این حوزه بلامانع است. اما وارداتی كه باعث وابستگی و تخریب تولید ملی شود، قطعا خط قرمز كشور خواهد بود؛ چرا كه به اعتقاد كارشناسان ضربه‌یی كه امروز اقتصاد ایران از آن متضرر می‌شود، خیل عظیم واردات بی‌رویه كالاهایی است كه امكان تولید آن در داخل فراهم است.
واردات از امریكا عمدتا صنعتی است
در این بین منع واردات كالاهای امریكایی سبب واكنش فعالان اقتصادی و صنعتی به این موضوع شد؛ به گونه‌یی كه احمد پورفلاح، مشاور وزیر صنعت، معدن وتجارت درباره تاكید مقام معظم رهبری بر جلوگیری از واردات بی‌رویه به ویژه از كشور امریكا به «تعادل» گفت: مقام معظم رهبری، به نكته ظریفی اشاره كردند و آنهم تاكید بر منع واردات هرگونه مواد مصرفی از امریكا بود. از این منظر واردات كالاهای صنعتی، واسطه‌ای، سرمایه‌یی و تجهیزات را شامل نمی‌شود. البته امیدواریم كه شاهد كاهش واردات از همه كشورها باشیم. مشاور وزیر صنعت، معدن وتجارت در پاسخ به این پرسش كه سهم واردات صنعتی ایران از كشور امریكا چه میزان است، بیان كرد: سهم واردات صنعتی از امریكا بسیار ناچیز است. بطوری كه حتی در سال‌های گذشته و پس از انقلاب اسلامی سهم واردات ما از كشور امریكا بطور كلی همواره پایین بوده است؛ جز در مورادی خاص و واردات صنعتی از امریكا انجام گرفته است؛ بطوری كه واردات كالاهایی از قبیل روغن، گندم بیشتر از كانادا و استرالیا انجام می‌شده است. چرا كه در دوران تحریم، با مشكلات عدیده‌یی از قبیل نقل و انتقال پول مواجه بودیم. به گفته پورفلاح، بیشتر نیازهای صنعتی و صنایع كوچك ما از طریق كشورهایی مثل آلمان و ایتالیا انجام می‌شد. رییس اتاق ایران وایتالیا معتقد است، حتی در این سال‌ها كه ایران تحریم بود، سهم واردات از كشوری مثل ایتالیا كه شریك اول تجاری ما بوده، بسیار نزول كرده و به 1.4 میلیارد یورو رسیده است؛ یعنی گردش مالی ما با ایتالیا به یك درصد كاهش یافته است. این نشان می‌دهد كه سهم امریكا از واردات ایران حتی بسیار كمتر از این مقدار است. مشاور وزیر صنعت، معدن وتجارت بیان كرد: سیاست ما در دوران پساتحریم این است كه با رفع تحریم‌ها و بازشدن فضا و گشایش‌های اقتصادی، برای ورود اجناس خارجی فرش قرمز پهن نكنیم.
شكل‌گیری تعاملات اقتصادی «برد – برد»
پورفلاح با تاكید بر اینكه «واردات كالاهای مصرفی كه به تولید داخل ضربه می‌زند، خط قرمز ماست»، تصریح كرد: از این منظر باید مراقب باشیم، كه با بازشدن فضا، تعاملات اقتصادی بر اساس برد – برد شكل بگیرد. مشاور وزیر صنعت، معدن و تجارت همچنین در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینكه آیا منع واردات كالا از امریكا می‌تواند بازدارنده سرمایه‌گذار خارجی برای ورود به بازار ایران باشد یا خیر، تصریح كرد: منع واردات از امریكا از یك منظر می‌تواند انتقال‌دهنده این پیام باشد كه ایران دیگر بازاری مصرفی برای كالاهای خارجی نیست و ایران بیشتر خواهان سرمایه‌گذاری در بخش‌های مولد كشور است. البته این پیام برای كشورهایی اروپایی، ژاپن و چین بازدارنده نخواهد بود. مشاور وزیر صنعت، معدن و تجارت در واكنش به این مطلب كه حجم تجارت خارجی ایران در هفت ماهه نخست سال جاری به لحاظ ارزش دلاری واردات كالا از امریكا نسبت به 6ماهه نخست سال 36 درصد رشد را نشان می‌دهد، توضیح داد: زمانی كه یخ تحریم‌ها آب شد، تغییری در اقلام وارداتی از قبیل مواد دارویی و تجهیزات پزشكی ایجاد شد و همین امر سبب وارد شدن این اقلام به شكل راحتری به كشور شد. از این رو میزان واردات از امریكا به ایران با افزایش روبرو شد؛ چرا كه در گذشته با وجود مجاز بودن این اقلام، اما برای واردات این نوع اقلام با محدودیت روبرو بودیم. پور فلاح در پایان خاطرنشان كرد: تا زمانی كه سوئیفت بین ایران و سایر كشورها برقرار نشود، روند تعاملات اقتصادی چیزی حدود 3 سال زمان می‌برد كه با حالت عادی خود بر گردد.
الگوی صحیح واردات صنعتی
محمدحسین برخوردار، عضو كمیسیون صنعت اتاق بازرگانی تهران نیز درباره منع واردات كالاهای مصرفی به ایران به «تعادل» گفت: واردات هرگونه كالای مصرفی از ایالات متحده و سایر هم پیمانان آنكه در زمان تحریم به‌شدت كشور ایران را در تنگنا قرار داده بودند، قابل پذیرش نیست و باید در زمینه واردات از این كشورها مراقبت كرد. اما در عین حال وی معتقد است؛ ورود كالاهای سرمایه‌یی، واسطه‌یی، ماشین آلات و تجهیزات صنعتی كه به نفع منافع ملی و اقتصاد ملی است و سبب افزایش توان تولید ملی می‌شود، بلامانع است. رییس سابق مجمع واردات ایران، باید به فكر ارتقای كیفیت محصولات داخلی و جایگزین كردن محصولات داخلی به جای كالاهای وارداتی باشیم، و اتكای ما به تولید دیگر كشورها نباشد. بنابراین باید به سوی آزادسازی اقتصادی حركت كنیم و آزادسازی اقتصادی بخشی از اصول اقتصاد مقاومتی است.
شاخص‌های منع واردات
همچنین محمد لاهوتی، عضو اتاق بازرگانی تهران و رییس كنفدراسیون صادرات ایران نیز در پاسخ به این پرسش كه آیا منع واردات كالا از امریكا، می‌تواند یك پالس منفی به سرمایه‌گذاران خارجی باشد، به «تعادل» گفت: منع واردات كالا از امریكا، مساله اقتصادی مهمی است كه نیازمند بحث و بررسی دقیق و تصمیمات متفكرانه است؛ چرا كه تاكید مقام معظم رهبری بر واردات كالاهای مصرفی است و كالاهای سرمایه‌یی، واسطه‌یی و تجهیزات را شامل نمی‌شود. رییس كنفدراسیون صادرات ایران ادامه داد: بطور مثال ما در بحث دارو و تجهیزات پزشكی، در دوران تحریم از امریكا واردات داشتیم. از این رو به نظر می‌رسد كه ممنوع كردن واردات تمامی كالاها از امریكا بطور كامل در دستور كار دولت نباشد، چون زمانی كه یكی از مفاد برجام، بحث صادرات فرش به بازار امریكا است، نمی‌توان به امریكا صادرات داشت، اما از آن سو واردات امریكا به كشور را ممنوع كرد. به گفته وی، در حال حاضر بهتر است روی شركت‌های اروپایی و حوزه‌های جدیدی كه ایجاد شده، تمركز كنیم كه محدودیت و ممنوعیت كمتری وجود دارد تا در شرایط متناسب‌تری بتوانیم در رابطه با اقتصاد با امریكا و وارداتی كه به نفع اقتصاد ملی است، به دور از هیجان تصمیم‌گیری كنیم و بهره ببریم.
استقبال از ورود كالاهای سرمایه‌ای
از سوی دیگر محمد خوش چهره، اقتصاددان معتقد است: چنانچه قصد ورود كالاهای سرمایه‌یی و تجهیزات مهم را داشته باشیم كه به نفع اقتصاد ملی و ارتقای دانش باشد، از آن استقبال می‌كنیم. اما مشكل اینجاست كه غرب بطور معمول این كالاها را به ما نمی‌دهد و بیشتر درپی آن است كه كالاهای مصرفی خود را به سمت بازار ایران روانه كند. به ویژه كالاهایی كه در ایران امكان تولید آن وجود دارد و از این طریق می‌خواهند آنها را از عرصه رقابت خارج كند. به گفته خوش‌چهره تشخیص نوع واردات بسیار مهم است و به صرف اینكه واردات را ممنوع كنیم، كار پیش نمی‌رود. البته برخی كشورها مانند رژیم صهیونیستی وجود دارند كه واردات هرگونه كالاها از آن كشور برای ما منع دارد اما برای سایر كشورها چنین منعی وجود ندارد. اما چنانچه با واسطه از این كشورها نیز كالاهای سرمایه‌یی و دستگاه‌های بسیار مهم را وارد كنیم (به نحوی كه خودمان متوجه ورود از آن كشور خاص نشویم)، بلا مانع است.
واردات تكنولوژی اشكالی ندارد
در همین زمینه سعید لیلاز، دیگر اقتصاددان نیز معتقد است كه منع واردات شامل واردات تكنولوژی نمی‌شود، چرا كه تكنولوژی اگر در ثریا هم باشد، واردات آن اشكالی ندارد. وی با اشاره به تاكید مقام معظم رهبری در ارتباط با منع واردات كالاهای مصرفی از امریكا می‌گوید: واردات بسیاری از كالاهای مصرفی از امریكا به دلیل بعد مسافت، چندان به صرفه نیست. ایران، چه قبل و چه بعد از انقلاب، هیچگاه كالاهای مصرفی خاصی از امریكا وارد نكرده است. فرمایش مقام معظم رهبری در خصوص پرهیز از واردات كالاهای مصرفی از امریكا در خصوص واردات توسط دولت است، نه بخش خصوصی. این اقتصاددان اظهار داشت: اگر بخش خصوصی به این نتیجه برسد كه واردات از امریكا نسبت به اروپا و چین به صرفه‌تر است، فكر نمی‌كنم مسوولان ارشد نظام با آن مخالفتی داشته باشند. نخستین شرط مبارزه با استكبار، كارآمدی اقتصاد ملی است. اگر اصل كارآیی را در واردات نادیده بگیریم و به جای امریكا، كالاها را با قیمت گران‌تر و كیفیت پایین‌تر از سایر كشورها وارد كنیم، در واقع به نفع امریكا عمل كرده‌ایم. قطعا نباید به خاطر مبارزه با استكبار به خودمان ضرر وارد كنیم.
آمار واردات صنعتی ایران از امریكا
حجم تجارت خارجی ایران در هفت ماهه نخست سال جاری نشان می‌دهد در این مدت 50 میلیون و 920 هزار و 137 دلار به ارزش ریالی 151 میلیارد و 103 میلیون تومان كالا از كشور امریكا به ایران وارد شده است. این رقم نشان می‌دهد به لحاظ ارزش دلاری واردات كالا از امریكا نسبت به 6 ماهه نخست سال 36 درصد رشد دارد پیش از این در 6 ماهه نخست سال بالغ بر 37 میلیون و 270 هزار و 32 دلار وارد كشور شده بود. این رشد 36 درصدی در حالی رقم می‌خورد كه كل واردات ایران در 7 ماهه نخست سال جاری 21.9 درصد كاهش دارد و طی ماه‌های اخیر سیر آن نزولی است. هرچند كه انتقاد به واردات محصولاتی همچون فرآورده‌های زیبایی و آرایشی، مكمل‌های غذایی، خمیر برای قالب‌گیری یا برای سرگرمی كودكان، جت‌اسكی، مته فرز، گریس و سنگ گچ كه در زمره كالاهای مصرفی هستند، وارد است. آمارهای ارائه‌شده ازسوی گمرك ایران حاكی از آن است كه تجارت دوكشور درطول ٧سال گذشته به‌شدت كاهش یافته بطوری كه در سال ٨٨ حدود ٢٢٢میلیون دلار كالای امریكایی وارد كشور شده كه بیشترین رقم در طول ٧سال گذشته است و این رقم به حدود ١٥٢میلیون دلار در سال ٩٣ رسیده است. گفتنی است درحالی صادرات امریكا به ایران در سال گذشته از رقم ١٥١میلیون دلار گذر كرد كه طی ٦ماهه نخست امسال تنها ٣٧,٢میلیون دلار كالای امریكایی وارد كشور شده كه روند كاهشی دراین بخش خبر می‌دهد. براساس این گزارش در نیمه نخست سال جاری ٤٣ تن كالا به ارزش ٤١٨هزارو٦٧٢ دلار كالا به امریكا صادر كرده است. حال آنكه میزان صادرات صورت گرفته در سال گذشته ٤٨٠هزارو٢٢٩دلار بوده است.
