از مرد کاپشن‌پوشی که هاله‌نور داشت و سودای مدیریت‌جهانی تا شیخ آرامی که دیپلمات است نه رمال

 نزدیک به دوسال است که بعد از 24 خرداد 92 دیگر مردم ایران حسن روحانی را رئیس جمهور خطاب می‌کنند. رئیس جمهوری که سابقه نمایندگی مجلس، دبیری شورای عالی امنیت ملی و حضور در مجمع تشخیص مصلحت نظام را در کارنامه خود دارد.

ایرانیان به مدت هشت سال ، اختیار ریاست قوه مجریه را به دستان محمود احمدی نژاد شهردار سابق تهران سپرده بودند که تفاوت‌های زیادی با رئیس جمهور فعلی ایران دارد یا بهتر این است که بگوییم روحانی نسبت به رئیس جمهور پیشین ایران تفاوت‌های فراوانی دارد.

تفاوت‌هایی که بعد از آغاز به کار دولت تدبیر و امید برای مردم نمایان تر شد. تفاوت‌هایی از لباس پوشیدن تا کلام و رفتار سیاسی.

کاپشن و عبای نجفی

احمدی نژاد چه در آن زمان که شهردار تهران بود و چه در آن روزها که راهی خیابان پاستور بود، یک تفاوت عمده با تمام سیاستمدارن ایران داشت و آن هم نوع لباس پوشیدنش بود. کاپشن معروف او، که سبک جدیدی را هم به وجود آورد و در بازار تهران از کاپشن‌های هم مدل کاپشن رئیس جمهور آن زمان ایران، به عنوان کاپشن احمدی نژادی یاد می‌کردند. مهدی کلهر٬ مشاور رسانه‌ای سابق و همراه محمود احمدی‌نژاد در مدح کاپشن رئیس دولت‌های نهم و دهم گفته بود٬«لباس پوشیدن احمدی‌نژاد، روی دشمن شماره یک انقلاب اسلامی تاثیر گذاشته است. کاپشنی که اوباما برای بازدید از مناطق توفان‌زده بر تن کرد شبیه به کاپشن احمدی‌نژاد است و در تاریخ رؤسای جمهور امریکا، رئیس‌جمهوری که چنین کاپشنی بر تن کرده باشد پیدا نخواهید کرد.»

مردمی که بارها احمدی‌نژاد را با کاپشن یا آن کت معروف خاکستری که در ایام انتخابات سال 84 بر تن داشت، دیده بودند، برای اولین بار در سازمان ملل رئیس جمهور را با یک کت و شلوار، روشن و متفاوت از گذشته دیدند. احمدی‌نژاد پس از آن و به ویژه در دوران دوم ریاست جمهوری خود، سعی کرد شبیه دیگر سیاستمدارن جهان لباس بپوشد تا مردم عادی. این تغییر نگرش احمدی‌نژاد نگاه گاردین را نیز به خود جلب کرد و این روزنامه انگلیسی در گزارشی به این موضوع پرداخت و تغییر لباس احمدی نژاد را اینگونه توصیف کرد:« رئیس‌جمهور ایران از پوشیدن کاپشن سفید و محقر به لباس های مناسب در سفر و از مردی از جنس مردم به مردی جهانی حرکت کرد.» حتی مصطفی رضا حسینی نماینده سابق مجلس نیز در این باره گفت:« شخصیت احمدی نژاد تغییر کرده است، کاپشن وی با لباس های رسمی جایگزین شده است.»

شیخی دیپلمات با قباهای رنگی

اما بسیاری از مردم اعتقاد دارند که حسن روحانی از جمله روحانیون خوش لباس ایران است. چهره کاریزماتیک روحانی در کنار نوع لباس پوشیدنش، از وی شخصیت جذابی برای مردم و رسانه‌ها ساخته است. «شیخ دیپلمات» بر اساس عادت همیشگی خود از قباهای رنگی و عبای نجفی سیاه و قهوه‌ای استفاده می‌کند. این نوع لباس پوشیدن که برخلاف روحانیون سنتی ایران است، از رئیس جمهور فردی خوش پوش ساخته است. بسیاری از جوانان تحصیلکرده، در صفحات اجتماعی خود به ویژه بعد از سفرهای خارجی رئیس جمهور به این موضوع اشاره می‌کنند و معتقد هستند که لباس پوشیدن روحانی در شان یک رئیس جمهور است.

از سوال در جواب سوال تا لبخند و لحن آرام

بیش از خبرنگاران ایرانی، خبرنگاران خارجی طعم پاسخ گویی‌های احمدی نژاد را چشیده‌اند. سوال‌های او در جواب سوال خبرنگاران مهم‌ترین ویژگی رئیس جمهور پیشین ایران بود. احمدی‌نژاد با اینکه اهل رسانه نبود و هیچ سابقه مطبوعاتی در کارنامه خود نداشت اما بهتر از هرکسی نقش رسانه را در پیشبرد اهداف خود شناخته بود و می‌دانست اگر می‌خواهد حرف‌هایش شنیده شود باید به گونه‌ای سخن بگوید که خبرنگاران و اهالی رسانه سریعا اخبار سخنان او را تبدیل به تیتر اصلی رسانه خود کنند. در این میان رسانه ایرانی و خارجی چندان متفاوت نبود، احمدی نژاد ادبیات خاص خودش را داشت، ادبیاتی که شبیه هیچ رئیس جمهوری نبود.

نشست‌های خبری روحانی با رسانه‌ها بیانگر تفاوت دو رئیس جمهور در پاسخ گویی به خبرنگاران است. «شیخ دیپلمات» که با توجه به سابقه دبیری شورای عالی امنیت ملی و مدیریت مذاکرات هسته‌ای، بارها در نشست خبری تجربه پاسخ گویی به خبرنگاران را داشته،  نشان داده است که همچنان اهل پاسخ گویی دیپلماتیک است. خنده‌های دلنشین روحانی از معدود جذابیت‌های نشست خبری رئیس جمهور جدید ایران است و دیگر نمی‌شود از رئیس دولت یازدهم انتظار تیترهایی که احمدی نژاد در نشست‌های خبری خود به رسانه‌ها می‌داد و خوراک یک هفته‌ای آنان را فراهم می‌کرد را داشت.

از در راس امور نبودن مجلس تا فرزند مجلس بودن

هنوز هم اتفاقات تلخ یکشنبه سیاه و درگیری لفظی روسای قوه مجریه و مقننه در ذهن بسیاری از مردم باقی مانده است. روزی که استیضاح وزیر کار و امور اجتماعی تبدیل به جدال بین احمدی‌نژاد و لاریجانی شد و دو رئیس قوه از خجالت هم درآمدند. این درگیری اوج اختلافات میان دولت و مجلس در ایران بود. رئیس جمهور پیشین ایران در یکی گفت‌وگوهای خود به جمله معروف امام در مورد در راس امور بودن مجلس اشاره کرد و گفت: «این جمله مربوط به زمانی است که در ایران ، نظام پارلمانی حاکم بود و اکنون که پست نخست وزیری حذف شده ، قوه مجریه ، قوه اول کشور است.» این سخنان وی با واکنش صریح مجلس نشینان روبرو شد و نمایندگان مردم این سخنان را محکوم کردند. علی لاریجانی در واکنش به سخنان احمدی‌نژاد گفت: «این یک حرف واقعی نیست وقتی کشوری پارلمانی باشد رییس‌جمهور باید از درون پارلمان بیرون بیاید»

محمدرضا باهنر در واکنش به سخنان احمدی‌نژاد گفت: «هیچ تغییری در قانون اساسی ایجاد نشده‌است که بتواند بحث آقای رئیس‌جمهور را مستقر کند و این سخنان بیشتر توهمات است. انشاءالله که آن روز پیش نیاید، اما در هر صورت مجلس شورای اسلامی می‌تواند بحث عدم کفایت رئیس‌جمهور را طرح کند.

علی مطهری در واکنش به این سخنان گفت: «استدلال احمدی نژاد از اینکه مجلس در راس امور نیست، اصلا درست نیست. اکنون نیز مجلس در راس امور است و قدرت دارد. چرا که اختیار عزل رئیس جمهور در دست مجلس است.

سوال از رئیس جمهور، شوخی‌های متعدد احمدی نژاد با نمایندگان مجلس، استیضاح وزرا و... از جمله اختلافات عدیده دولت و مجلس در زمان ریاست احمدی نژاد بود.

بعد از گذشت هشت سال از زمان احمدی نژاد بازهم کرسی ریاست قوه مجریه به دست کسی افتاد که سابقه حضور در مجلس شورای اسلامی را داشت. حسن روحانی که در اولین حضورش در پارلمان خود را فرزند مجلس خواند و گفت« من افتخار می‌کنم بگویم عضو خانواده مجلس هستم 20 سال از عمرم از مجلس اول تا مجلس پنجم در خانه ملت سپری شد و چه درس‌های فراوانی از مجلس آموخته‌ام.یکی از این درس‌ها این بود که عظمت مجلس عظمت ملت است. دولت قوی در کنار مجلس قوی خواهد بود و اقتدار مجلس قبل از آنکه منافعش برای مجلس باشد، برای دولت خواهد بود.»

روحانی از همان روز نخست گام مثبتی در جهت همراهی دو قوه برداشت و با معرفی سریع وزرا و مشورت با نمایندگان مجلس، صبر در برابر بسیاری از بداخلاقی‌ها، حفظ جایگاه رئیس مجلس و نمایندگان، توهین نکردن به وکلای ملت، حسن نیت خود را دراین امر نشان داد کاری که احمدی نژاد هیچوقت به آنها عمل نکرد.

از هاله نوز تا اتصال نداشتن به آسمان

احمدی‌نژاد وقتی از سفر آمریکا بازگشت و به قم رفت با مراجع تقلید دیدار کرد و به حضرت آیت‌الله جوادی آملی گفت: «ما به نیویورک که رفته بودیم، قبل از آن‌که برویم خیلی جوسازی بود، تهدید کرده بودند که اگر بیای، دستگیرت می‌کنیم. گفتم: من می‌آیم. گفتند: پس امنیت را برقرار نمی‌کنیم. گفتم: پس حتما آنجا خبری هست که مخالفت می‌کنند. من می‌آیم. خدمت آقا هم عرض کردم، همین را فرمودند، گفتند: حتما باید این سفر انجام شود، خودشان آنقدر علیه ما تبلیغ کرده بودند که همه گوش‌ها و چشم‌ها را به سمت ما متوجه کرده بودند که این هیأت کی هست.

بدین ترتیب اولین معجزه در دولت نهم رخ داد و رئیس جمهور دستی ماورایی را حامی خود در سازمان ملل دانست. این سخنان احمدی‌نژاد که بازتاب زیادی در ایران داشت و در انتخابات سال 88 توسط رقبای وی مورد استفاده قرار گرفت، انتقادات زیادی را به همراه داشت و بسیاری از مراجع و علما نیز به آن انتقاد کردند. اما این پایان کار نبود.

شهردار سابق تهران که ردای ریاست جمهوری را به تن کرده بود بیش از بیش تصمیمات خود را به مسائل مذهبی ارتباط می‌داد.او که تمام سخنرانی‌های خود را با دعا برای فرج امام عصر(عج) آغاز می‌کرد، در یکی از گفت‌وگوهای تلویزیونی خود با مردم ایران در مورد اجرای هدفمندی یارانه‌ها گفت: «من یقین دارم حضرت ولی عصر (عج) اجرای موفق این طرح را مدیریت کرده و هدایت می‌کنند.» این سخنان باعث شد که این استدلال بیش از پیش در جمع مخالفان دولت مطرح شود که احمدی نژاد خود را رئیس جمهور ماورایی می‌داند و برخی منتقدان دولت احمدی نژاد مدعی شوند که او و اسفندیار رحیم مشایی، در جلسات دولت و در هنگام صرف غذا، یک صندلی و بشقاب خالی برای انسان کامل کنار می‌گذارند تا ایشان نیز مهمان سفره آنان باشد.

در سویی دیگر روحانی که خود از منتقدان اینگونه سخنان بود در یکی از سخنرانی‌های خود گفت:« حسن روحانی مثل همه آدم‌هاست و فرقی با دیگران ندارد، معجزه‌گر یا معجزه قرن و دهه نیست و معجزه‌ای ندارد و اتصال ویژه‌ای به آسمان و پشت پرده هم ندارد. معجزه را حُسن تدبیر، وحدت ملی، ایثار کارکنان نظام، هماهنگی و انسجام و وحدت ایجاد می‌کند.»

رئیس دولت یازدهم بار دیگر و اینبار در جمع فرمانداران دولتش به این نکته اشاره کرد و گفت:« ما اهل خواب‌دیدن و رمال و جن‌گیر نبودیم. روحانی سعی کرد که با این سخنان خود نشان دهد که از نظر اعتقادی با رئیس جمهور پیشین ایران فرق می‌کند و وی امیدورا است که این تفاوت را مردم نیز احساس کنند.

از مدیریت جهان تا نگاه منطقی به مسائل بین المللی

احمدی نژاد را به مدیریت جهانش می‌شناسند. رئیس جمهور پیشین ایران بارها و بارها در سخنرانی‌های خود چه در سفرهای استانی و چه در نهادهای بین‌المللی از مدیریت جهان سخن گفته و خواستار نابودی اسرائیل و شکست آمریکا شده بود. احمدی‌نژاد در یکی از آخرین سخنرانی‌های خود به این موضوع اشاره کرد و گفت: «: بیش از 100 سیاستمدار دنیا در گفتگو با من این توقع را (مدیریت جهان) بیان کردند و آنها می گویند ایران پتانسیل مدیریت جهان را دارد.این امر به زودی در دنیا علنی خواهد شد البته در این راه مشکلاتی داریم که با عبور از آنها به جایگاه اصلی خود می رسیم.»

این سخنان احمدی نژاد با واکنش‌های زیادی در داخل کشور همراه بود و بسیاری از کارشناسان روابط بین الملل این سخنان رئیس جمهور ایران را نسنجیده و از سر احساس می‌دانستند. حسن روحانی خود نیز یکی از منتقدین جدی ادبیات دیپلماتیک رئیس دولت دهم بود.

پیروزی حسن روحانی پایانی بود بر این تصورات و رئیس جمهور ایران سعی کرد با نگاهی واقع بینانه پای به عرصه روابط بین المللی بگذارد. روحانی از همان روز نخست اعلام کرد نگاه دولت تدبیر و امید به سیاست خارجی نگاهی براساس واقعیت و شناخت قدرت‌های جهان است. در دولت روحانی درهای دیپلماسی ایران بسوی بسیاری از کشورهای جهان باز شده است.

از سخن گفتن در مورد کوروش کبیر و مصدق تا توافق هسته ای

سفیر سابق فرانسه در مذاکرات هسته‌ای در زمان احمدی نژاد می‌گوید:« در آن سال ها ایرانی ها هرگز وارد مذاکره نشدند. مذاکرات با ایران اینگونه بود، ساعت نخست به کوروش کبیر اختصاص داشت، ساعت دوم به مصدق، و ساعت سوم به حقوق مردم ایران. این یک واقعیت است. در سال 2006، امریکایی ها، روس ها و چینی ها به محلق شدند و سپس نخستین قطعنامه علیه ایران با درخواست توقف غنی سازی صادر شد، اما ایرانی ها به آن تن ندادند. این خیلی مهم بود که روس ها و چینی ها با ما بودند.»

رئیس جمهور روحانی اما با به کار گیری یک دیپلمات برجسته به نام ظریف، پرونده هسته‌ای ایران را وارد فاز تازه‌ای کرد و با وارد کردن آمریکا به مذاکرات هسته‌ای، مسیر توافق ایران و کشورهای 1+5 فراهم کرد. مسیری که به نظر می‌رسد بعد از ده سال درتیر ماه به توافق بزگ ختم شود.

با نکاتی که در بالا به آن اشاره شد به نظر می‌رسد تفاوت رئیس دولت دهم و یازدهم از زمین تا آسمان باشد و مردم ایران بیش از بیش تفاوت دو رئیس جمهور خود را درک می‌کنند.