اگر بانک ها برای خرید اوراق بدهی از بانک مرکزی قرض بگیرند، هیچ فرقی با خلق پول و افزایش نقدینگی که به شدت هم تورم زاست، ندارد.
تحلیل احمد حاتمی یزد، اقتصاددان در تحلیلی نوشت: طبق گزارش بانک مرکزی، انتشار اوراق بدهی دولتی در پنج ماهه ابتدایی سال جاری با کاهش ۷.۸ درصدی نسبت به دوره مشابه سال گذشته به ۳۳۳.۷ هزار میلیارد ریال رسید، البته این مقدار در مقایسه با ماه گذشته از افزایش ۷۲.۲ درصدی حکایت دارد.
در حراج و فروش اوراق بدهی، چند مساله مطرح است. اول اینکه اگر اوراق بدهی توسط مردم خریداری شود، باعث افزایش نقدینگی یا خلق پول نمی شود و در حقیقت همان منابعی که در اختیار بخش خصوصی است برای خرید این اوراق صرف می شود. به این ترتیب دولت از بخش خصوصی قرض می گیرد، به آنها سود می دهد و کسر بودجه اش را از این محل تامین می کند. اما چون مردم از خرید این اوراق بدهی به اندازه ای که برنامه ریزی شده بود، استقبال نکردند، پس دولت دولت، بانک ها را مجبور کرده که از منابع سپرده نزد خود استفاده کنند و این اوراق را بخرند.
حالا در این قسمت، دو حالت وجود دارد. اگر بانک ها منابع لازم برای خرید این اوراق بدهی در اختیار داشته باشند، تورمی هم رخ نخواهد داد. چرا که برای خرید این اوراق از منابع موجود در اقتصاد استفاده می شود و خلق پولی هم در کار نخواهد بود.
اما در این میان، برخی بانک ها منابع لازم را در اختیار ندارند و مجبورند برای خرید اوراق بدهی دولت از بانک مرکزی قرض می کنند. در شرایط فعلی مانده حساب بانک ها نزد بانک مرکزی منفی و رقمی حدود 30 هزار میلیارد تومان است. البته مشخص نیست چه میزان از این بدهی، برای خرید اوراق بدهی بوده است. اما به هرحال، اگر بانک ها برای خرید اوراق بدهی از بانک مرکزی قرض بگیرند، هیچ فرقی با خلق پول و افزایش نقدینگی که به شدت هم تورم زاست، ندارد.
هرچقدر بانک مرکزی در سبد دولت بریزد، 6 یا 7 برابر آن خلق پول رخ می دهد و نقدینگی بیشتر می شود و تورم ایجاد می کند.
همانطور که همیشه هم عنوان شده است، تورم از مفاسد بزرگ اقتصاد است که فقرا را فقیرتر و ثروتمندان را ثروتمندتر می کند. با این شکل، دولت دست در جیب مردم کرده است و قدرت خرید آنها را پایین می آورد. ارزش دارایی ثروتمندان بیشتر می شود و هزینه زندگی فقرا هم افزایش پیدا می کند.
این تورم باعث فساد، رشوه خواری، قاچاق، فحشا و بسیاری از مفاسد دیگر می شود. راه حل این است که دولت از این میزان کسری بودجه اجتناب کند. برای این کار دو راه پیش رو دارد. یا باید هزینه هایش را کاهش دهد یا افزایش درآمد داشته باشد. تا به حال برای دولت ها، راه حل اول غیرممکن بوده، چون دولت باید به کارمندانی که طی سال ها استخدام کرده حقوق بدهد، افزایش درآمد هم به قصه تحریم ها و برجام وابسته است. هرچقدر در حل مساله برجام شتاب شود، دولت زودتر به درآمد بیشتر دست پیدا خواهد کرد.
