مردم در حال تحصیل هستند. دانش و اطلاعات آنها زیاد میشود. کارهای شعاری از این نوع که انبوه تودهها را برای یک هدف خاص که بخواهند به صورت موجی بسیج کنند، در آینده سخت میشود. مبنای جامعه آینده ایران اسلامی گردش صحیحتر و شفافتر اطلاعات با هدف اقناع حداکثری مردم خواهد بود.»
رییس مجمع تشخیص مصلحت در ارتباط با این مسئله که با وجود جریانات افراطی و تندرو آن هم تحت لوای شعائر اسلامی این کار سخت نخواهد بود، پاسخ داد: «اینها به اشتباه واقعگرایی اسلامی را با سکولاریزهشدن اشتباه میگیرند؛ زیرا حرکت اعتدال به سمت اسلامیشدن منطقی است. مقصد اعتدال، واقعگرایی اسلامی است. با گسترش اعتدال در جامعه و افزایش و اقبال هرچه بیشتر مردم به آن، قطعا جایگاه متزلزل
خشکهمقدسیها بیش از پیش تحلیل خواهد رفت. از طرف دیگر نیز بعضی اسلامشناسها، حوزهها و حتی افراد حزباللهی هم کمکم احساس میکنند بعضی سختگیریها جواب نمیدهد و از جامعه اسلامی چیزی جز عدهای قلیلی برایشان باقی نمیماند.» هاشمیرفسنجانی درباره سوالی مبنی بر اینکه آیا اعتدال میتواند پلی میان آرمانگرایی و واقعگرایی شود تا آرمانگرایی به توهم منتهی نشود، گفت: «حتما باید اینگونه باشد. اصلا فلسفه نوآوری تاریخی و بدیع حضرت امام(ره) در تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام همین موضوع بود تا ریل انقلاب اسلامی به سوی آرمانگرایی متوهمانه منحرف نشود. »
وی افزود: «در واقعگرایی اسلامی نه اسلام فراموش میشود و نه آرمانها. در مسیر واقعگرایی اسلامی آرمانهای ما هم اسلامیتر میشوند و هم واقعبینانهتر. شما فقط کافی است در مقطع تاریخی قبول قطعنامه 598 نتایج واقعگرایی اسلامی و اعتدال تصمیمگیری در حضرت امام(ره) را بررسی کنید و در نقطه مقابل آن تصور کنید که اگر قرار بود تصمیمات نظام بر مبنای آرمانگرایی افراطی اتخاذ میشد چه سرنوشتی در انتظار ایران اسلامی بود؟. معلوم است که آرمانگرایی محض و خالی از واقعگرایی ممکن بود چه بلایی بر سر کشور بیاورد. از یاد نبریم که هیچگاه در تاریخ اسلام پیروزی و پیشرفتی حاصل نشده جز با اعتدال و واقعگرایی اسلامی. از افراطیگری نیز هیچگاه خیر و برکتی برای جوامع اسلامی حاصل نشده است و نخواهد شد.»
رییس مجمع خبرگان رهبری تاکید کرد: «اصل اسلام واقعگراست. این واقعیت برای من خیلی روشن است. در بحثهای قبلی که سر مسائل اقتصادی و معیشتی داشتیم، گفتیم که اسلام واقعگراست و نمیخواهد آنچه را که خداوند در فطرت انسان گذاشته، ندیده بگیرد. »
وی در پاسخ به این سوال که آیا اعتدال و واقعگرایی اسلامی به دولت سکولار منتهی نخواهد شد، گفت: «من اطمینان دارم که این اتفاق نخواهد افتاد مشروط بر آنکه از مسیر اعتدال اسلامی خارج نشویم. اعتدال یعنی اینکه روحانیت و نیروهای مذهبی به عنوان اصیلترین اقشار جامعه همانطور که اگر ببینند دین و مصالح جامعه در خطر است، صبر نمیکنند و بهدرستی انتقاد و حتی تهاجم میکنند، فراموش نکنند که چون قدرت هم با روحانیت است و الان هم مسئول هستند، باید از مساجد تا بالاترین ارکان خود را موظف به پیگیری «حقالناس» و حتی تحمل انتقاد مخالفان خود را بدانند.»