چگونه معجزه هزاره سوم به میدان توپخانه رسید؟

به گزارش راه مردم به نقل از  تابناک، در حدود یک سال قبل بود که انتشار گزارش آنکتاد در خصوص رشد سرمایه گذاری خارجی در ایران منجر به آن شد که جشنی به همین مناسبت و با آب و تاب فراوان از سوی دولت برای رونمایی از این آمار منتشر شود.

گزارش آنکتاد به رشد سرمایه گذاری خارجی در ایران اشاره کرده بود و همین برای دولت و وزیر اقتصاد کافی بود تا بهره برداری تبلیغاتی خود را از این آمار بکنند. اما در این مراسم هیچ اشاره ای به جزئیات گزارش آنکتاد نشده بود و صرفا به دادن آمار آن بسنده شده بود.

بعد از گذشت حدود یکسال دیروز نیز در طی مراسمی با حضور وزیر اقتصاد و معاون اول رئیسجمهور، اقدام به اعلان آماری شده است که هرچند چیز زیادی نسبت به آمار سال گذشته در بر نداشت، اما در پایان کار دولت دهم، جنبه تبلیغاتی بسیار خوبی داشت.

اشاره به رشد 143 درصدی سرمایه گذاری خارجی در کشور طی پنج سال و اشاره وزیر اقتصاد به اینکه میزان سرمایه‌گذاری خارجی در کشور تا چهار میلیارد و 800 میلیون دلار نسبت به سال 2011 از 17 درصد رشد برخوردار شده است و ایران از جمله کشورهایی بوده که توانسته رشد مثبت و روند جذب سرمایه‌گذاری خارجی داشته باشد، همان آماری است که در گزارش آنکتاد ذکر شده است.

البته این روش طی چند سال اخیر در بین مسئولان به خوبی جا افتاده است که آمار و تاویل و تفسیر آن راههای بسیاری دارد! گزارش آنکتاد اشاره کرده بود که سرمایه گذاری در ایران رشد کرده اما همچنین ذکر کرده بود که:

رشد سرمایه گذرای در کشورهای در حال توسعه (همچون ایران) به ویژه بیش از آنکه ناشی از تلاش این کشورها برای جذب سرمایه گذاری باشد، نتیجه فرار سرمایه از اروپا و آمریکا و به طور کلی اقتصادهای توسعه یافته به دلیل بحران اقتصادی است.

همچنین در این گزارش به صراحت ذکر شده بود که ایران در مجموع شاخص‌های جذب، ظرفیت و سهم سرمایه گذرای خارجی جزو کشورهایی است که کمتر از پیش‌بینی‌ها، موفق به جذب سرمایه شده است.

وضعیت سرمایه گذاری مستقیم در ایران. خط آبی نشان دهنده میزان سرمایه گذاری، خط سبز نشان دهنده میزان هدف گذاری برای جذب سرمایه گذاری و خط قرمز نشان دهنده وضعیت فرار سرمایه از کشور است.

همچنین تحلیل آمارهای گزارش آنکتاد نشان از ان داشت که هرچند رقم سرمایه گذاری خارجی در سال 2011 نسبت به سال 2010 نشان از رشد دارد، اما نسبت سرمایه گذاری خارجی در سال 2011 نسبت به سال 2010 شاهد کاهش بوده است.

اینها همه مواردی است که در گزارش آنکتاد به آن اشاره شده بود اما، هیچ گاه در مراسم و جشن «آنکتاد خوانی» مورد توجه قرار نگرفت. حال دیروز مراسمی با آب و تاب فراوان برای گزارش همان آماری برپا شده است که یک سال گذشته نیز اعلام شده بود. چرا؟!

نگاهی به وضعیت بسترهای سرمایه گذاری در ایران

بدون شک میزان جذب سرمایه گذاری خارجی در هر کشور ارتباط مستقیمی با بسترها و تسهیلات موجود برای سرمایه گذاری در آن کشور دارد. نگاهی به آمار موجود از وضعیت بسترهای سرمایه گذاری در ایران به خصوص طی چند سال اخیر به خوبی نشان میدهد که ظرفیت ها کشور برای سرمایه گذاری خارجی به چه ترتیب است.

یکی از فاکتورهای موثر در جذب سرمایه گذاری خارجی و در واقع اصلی ترین بستر برای این منظور، آزادی اقتصادی کشورها است. بر اساس آمار بانک جهانی و همچنین موسسه هریتیج، امتیاز ایران در حوزه آزادی اقتصادی 43.2 است که با این امتیاز ایران در رتبه 168 جهانی و 15 منطقه قرار دارد.

این در حالی است که هرچند آمار سال 2013 از وضعیت آزادی اقتصادی ایران حاکی از رشدی 0.9 درصدی نسبت به سال گذشته است اما در برخی شاخصهای اساسی آزادی اقتصادی همچون کنترل دولتی، رتبه ایران به شدت سقوط داشته است. رتبه ایران در مجموع از میانگین رتبه جهانی بسیار پایین تر است.

آمار دیگری از وضعیت بسترهای سرمایه گذاری در ایران نیز وجود دارد که همگی حاکی از ظرفیت های کم کشور در بحث جذب سرمایه گذاری خارجی است. ایران در حوزه قوانینی همچون حقوق مالکیت معنوی رتبه 165 جهانی و در حوزه تخلفات اقتصادی رتبه 118 را به خود اختصاص داده است.

هزینه های دولتی در ایران و رقم آن منجر به آن شده است که ایران رتبه 43 را در اختیار داشته باشد، در حالی که وضعیت آزادی های مالی ایران در رتبه 67 قرار داده است. همچنین در حوزه هایی نظیر شاخصهای آزادی فضای کسب و کار، بازار کار، و سیاستهای مالی ایران به ترتیب رتبه 92، 112 و 171 را در سطح جهانی به خود اختصاص داده است.

اما بدترین آمار در این شاخصها مربوط به آزادی تجارت و آزادی سرمایه گذاری است که در این حوزه ایران رتبه 174 و 170 را در بین کشورهای مختلف در اختیار دارد.

با این شرایط و این آمار، هنوز مشخص نیست که هدف از برگزاری مراسمی برای ارائه آماری که یکسال قبل عینا اعلام شده بود، در آخرین روزهای دولت دهم و پوشش وسیع رسانه ای آن چه میتواند باشد؟