به گزارش
راه مردم، دولت قصد دارد از 38هزارو800میلیاردتومان درآمد حاصل از افزایش حاملهای انرژی چشمپوشی کند. درآمدی که صرف پرداخت یارانههای نقدی میشد. در مقابل عدم افزایش قیمت حاملهای انرژی که بهصورت قانون مصوب شده است، دولت باید برای کسری بودجهای که از این محل بر خود تحمیل میکند و بر ارقام پیشین افزوده میشود، راههای جدیدی برای کسب درآمد پیشبینی کند. با توجه به آنکه در ماههای گذشته افزایش قیمت حاملهای انرژی اعمال نشده، دولت جدید در درآمدهای پیشبینیشده، امکان تامین نیمی از آن را عملا از دست داده است.
حال محمدباقر نوبخت، معاون برنامهریزی و نظارت راهبردی رییسجمهور، با اعلام اینکه «هدف ما بهبود معیشت مردم است»، گفته است: «در قانون بودجه امسال افزایش ۳۸درصدی قیمت حاملهای انرژی اضافه شد، اما توافق کردیم ریالی به قیمتها اضافه نشود تا مبادا بار گرانی بر دوش مردم سنگینی کند.» جعفر قادری، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، نیز اعلام کرده است: «دولت قبلی حتی لایحه مصوبه بودجه ۹۲ برای تحقق درآمدهای هدفمندی را اجرا نکرده است و طبق توافق دولت و مجلس قیمت حاملهای انرژی افزایش نخواهد یافت.» او در مورد تحقق درآمد ۵۰ هزارمیلیاردتومانی هدفمندی یارانهها، گفته است: «دولت قبلی باید قیمت حاملهای انرژی را 38درصد افزایش میداد که این کار انجام نشد.» حال دولت باید در اصلاحیهای که 20 شهریور به مجلس ارایه میکند، مجوز عدم افزایش قیمت حاملهای انرژی را ارایه کند و در عین حال محلهای جدیدی که برای تامین پرداخت یارانهها در نظر دارد را نیز معرفی کند.
عدمافزایش قیمت حاملهای انرژی بهترین تصمیم دولت
ابراهیم نکو، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نیز بر این نظر صحه میگذارد و آن را تصمیم درستی میداند.
او در گفتوگو با «شرق» میگوید: «با توجه به مسایل و مشکلاتی که سال گذشته در اقتصاد و معیشت مردم و همچنین بخش تولید به وجود آمد، در صورت افزایش حاملهای انرژی باید شاهد اتفاقات ناگواری در تامین مایحتاج اولیه و همچنین در بخش تولید باشیم.» به اعتقاد او، قبل از افزایش قیمتها اقتصاد ایران باید به ثبات نسبی برسد و سپس افزایش تدریجی و منطقی انرژی اتفاق بیفتد. در صورتی که افزایش قیمتها در شرایط کنونی مساوی است با مشکلات مضاعف و شوک شدید تورمی و گرانی. نکو به آمارهای مرکز آمار درخصوص رشد اقتصادی منفی 4/5 اشاره میکند که با افزایش قیمت حاملهای انرژی، شوک شدیدی به بخش تولید وارد میشود زیرا این بخش در فاز اول نیز از دریافت سهم 30درصدی خود از یارانهها محروم ماند. هادی حقشناس، کارشناس اقتصادی، این اقدام دولت را مخالف با قانون مصوب میداند که نیاز به اصلاحیه دارد. به گفته او، طبق قانون برای اصلاح قیمت حاملهای انرژی مقرر شده بود این افزایش به میزان 38درصد انجام شود که دولت پیشین از آن سر باز زد.
درآمدهای جدید راه نجات دولت از کسری شدیدتر
با توجه به اینکه عزم دولت پرداخت یارانههای نقدی تا پایان سال است، باید با چشمپوشی از افزایش قیمت حاملهای انرژی محلهای جدیدی برای کسب درآمد پیشبینی کند.
نکو، با اشاره به درآمد حاصل از مالیاتها که 55میلیاردتومان در بودجه سال 92 پیشبینی شده است، میگوید: «پیشبینی شده بود که طبق روال 90درصد این میزان حاصل شود، اما این حدس و گمان نیز وجود دارد که با توجه به رشد منفی اقتصادی و تجربیات قبلی که 35درصد فرار مالیاتی داشتهایم، میزان کمتری از این درآمد محقق شود. همچنین با توجه به تحولات منطقه میتوان به افزایش قیمت جهانی نفت و کسب ارز بیشتر دل بست.»
البته نوبخت در عین حال هم اعلام کرده است که احتمال دارد امسال منابع ۲۱۰هزارمیلیاردتومانی درآمد کشور تحقق نیابد. حقشناس، در گفتوگو با «شرق»، به افزایش و تشدید کسری بودجهای اشاره میکند که دولت با عدم افزایش قیمت حاملهای انرژی با آن مواجه میشود و میگوید: «قابل اعتمادترین عددی که برای کسری بودجه دولت میتوان ارایه کرد، 70هزارمیلیاردتومان است که با این اقدام افزایش مییابد مگر آنکه دولت راهکارهای دیگری را نیز در نظر بگیرد.» به گفته او تعدیل بودجه عمرانی، عدم تخصیص بودجههای عمرانی یا عدم انجام فعالیتهای عمرانی از جمله راهکارهایی است که میتواند درصدی از کسری بودجه دولت را جبران کند که این کار موجب عمیقترشدن رکود اقتصادی حاکم بر ایران خواهد شد.
به گفته حقشناس، صرفهجویی و چشمپوشی از بخشی از هزینههای جاری دولت غیر از حقوق و دستمزد کارکنان دولت از دیگر راهکارهاست. این کارشناس اقتصادی، با بیان اینکه دولت برای کسری بودجه میتواند از بانک مرکزی استمداد بطلبد و باز به سراغ چاپ پول برود، میگوید: «این راهکار در نهایت منجر به افزایش نرخ تورمی میشود. با توجه به آنکه تورم نقطهبهنقطه در پنجماه اول سال، 44درصد است، این اقدام دولت سرعت و صعود تورم را تشدید میکند و اقتصاد ایران تحمل این رقم را ندارد.» به گفته او، راهکار سوم معاونت برنامه رییسجمهور این است که منابع جدیدی برای جبران کسری بودجه پیدا کند که این منابع میتواند از محل مالیات یا فروش اوراق مشارکت یا واگذاری پروژههای نیمهتمام دولتی باشد. همچنین از محل درآمدهای نفتی در صورت گشایش در انتقال درآمد از خارج از کشور میتوان به جبران کسری بودجه امیدوار بود که در این شرایط اثر رکود بر تورم کاهش پیدا میکند.
او درخصوص احتمال افزایش قیمت ارز و کسب درآمد از محل آن میگوید: «با توجه به این دولت ارز 1226تومانی برای کالاهای اساسی را تا پایان سال مصوب کرد، تنها از این محل هشتهزارمیلیاردتومان کسری بودجه برای خود ایجاد کرده است. از سوی دیگر در شرایطی که بتواند مجلس را مجاب به ارز تکنرخی کند، میتواند از این محل کسب درآمد کند.» حالا به نظر میرسد دولت باید فکری اساسی برای کسری بودجه خود بیندیشد. کامران ندری، کارشناس اقتصادی، با بیان اینکه برای جبران کسری 80هزارمیلیاردتومانی بودجه به نظر میرسد در حال حاضر جز کمکردن هزینهها راهحل بهتری وجود ندارد، میگوید: «نتیجه مذاکرات با غرب برای کاهش تحریمها هنوز مشخص نیست بنابراین روی افزایش درآمدهای نفتی یا اثرات مثبت کاهش تحریمها نمیشود حساب کرد. بهتر است دولت به منابع بانک مرکزی هم فکر نکند. این روشها میتواند تورم را افزایش دهد و آثار منفی آن بیشتر است.»
به گفته او، افزایش قیمت حاملهای انرژی میتواند تا حدی جبرانکننده کسری بودجه دولت باشد. اما با این شرط که پرداخت یارانههای نقدی افزایش نیابد. به همین دلیل باید در نظر داشت که این کار جو روانی جامعه را به هم میزند و افکار عمومی علیه دولت شکل میگیرد. این را نمیتوان دستکم گرفت چراکه دولت برای پیشبرد اهداف خود در وضعیت کنونی به حمایت افکار عمومی نیاز دارد. نتیجتا این کار را باید با تامل بسیار انجام داد. مهمتر از همه برای انجام این کار باید دیگر عوامل تورمزا را کنترل کرد. ندری میگوید: «افزایش قیمت حاملهای انرژی میتواند به یک جهش تورمی بینجامد. اگر دولت بتواند این جهش را کنترل کند، افزایش نقدینگی را کنترلکند و صادقانه و شفاف مشکلات را با مردم در میان بگذارد به گونهای که افکار عمومی حقیقتا قانع شود و با دولت همراهی کند، این کار یعنی افزایش قیمت حاملهای انرژی راهحلی قابلقبول خواهد بود. در غیراین صورت عوارض منفی آن گریبانگیر دولت و جامعه خواهد شد.»
به گفته این کارشناس اقتصادی، البته سیاست کاهش هزینههای دولت هم بدون عوارض نیست. اول آنکه اقتصاد کشور در حال حاضر در شرایط رکود تورمی قرار دارد. به همین دلیل کمشدن هزینههای دولت آثار رکودی دارد. همچنین کمشدن هزینههای دولت در مسایل رفاهی هم تاثیر میگذارد و باز ممکن است باعث افت محبوبیت دولت شود. اما در شرایطی قرار داریم که چارهای جز این نیست.
او با بیان اینکه بهطور کلی اقتصاد جهان در موقعیت مطلوب قرار ندارد، میگوید: «چنانچه دیدیم دولتها در کشورهای اروپایی هم ناچار به اتخاذ سیاستهای ریاضتی شدند و هزینههای دولت را کاهش دادند. دولت ما نیز از همین امروز باید این کار را آغاز و هزینهها را مهار کند. میتوان هزینههای رفاهی را در حد همان سال 91 حفظ کرد. به هرحال چنانچه گفته شد چارهای جز این نیست. ما علاوه بر دیگر مشکلات که کشورها با آن دستبهگریبانند، گرفتاری تحریمها را هم داریم. به نظر در کوتاهمدت راهی جز کاهش هزینههای دولت و افزایش با برنامه و کنترلشده قیمت حاملهای انرژی وجود ندارد.»
پویا جبلعاملی، کارشناس اقتصادی معتقد است: «تامین کسری بودجه دولت راههای مختلفی دارد و باید دید از میان آنها کدامیک در شرایط فعلی و برای ششماه آینده کارآمدترین است. افزایش تولید نفت یا بالا رفتن قیمت نفت میتواند بخشی از کسری بودجه را جبران کند.» بالا بردن درآمدهای مالیاتی یکی دیگر از راههاست. افزایش قیمت حاملهای انرژی نیز راهکاری است که میتواند بخشی از کسری بودجه را تامین کند.» اما به نظر این کارشناس، از میان راههای مختلف تامین کاهش دادند. دولت ما نیز از همین امروز باید این کار را آغاز و هزینهها را مهار کند. میتوان هزینههای رفاهی را در حد همان سال 91 حفظ کرد. به هرحال چنانچه گفته شد چارهای جز این نیست. ما علاوه بر دیگر مشکلات که کشورها با آن دستبهگریبانند، گرفتاری تحریمها را هم داریم. به نظر در کوتاهمدت راهی جز کاهش هزینههای دولت و افزایش با برنامه و کنترلشده قیمت حاملهای انرژی وجود ندارد.»
پویا جبلعاملی، کارشناس اقتصادی معتقد است: «تامین کسری بودجه دولت راههای مختلفی دارد و باید دید از میان آنها کدامیک در شرایط فعلی و برای ششماه آینده کارآمدترین است. افزایش تولید نفت یا بالا رفتن قیمت نفت میتواند بخشی از کسری بودجه را جبران کند.» بالا بردن درآمدهای مالیاتی یکی دیگر از راههاست. افزایش قیمت حاملهای انرژی نیز راهکاری است که میتواند بخشی از کسری بودجه را تامین کند.» اما به نظر این کارشناس، از میان راههای مختلف تامین کسری بودجه 80هزارمیلیاردتومانی دولت، بهترین و موثرترین راه در حال حاضر کاهش هزینههای دولت است، چون دیگر منابع نمیتوانند این میزان از کسری بودجه را پوشش دهند: «چشمبهراه افزایش قیمت نفت که نمیتوان بود. دلیل آن هم برونزا بودن این عامل است که از کنترل دولت خارج است و به عوامل جهانی بستگی دارد.
افزایش تولید هم راهکاری نیست که در کوتاهمدت بتوان به آن دل بست. یک عامل موثر در این مورد کاهش تحریمهاست که نمیتوان انتظار داشت در ششماه آینده محقق شود.» وی میافزاید حتی اگر موفق شویم تحریمها را هم کاهش دهیم قراردادهای نفتی مربوط به قبل است و در کوتاهمدت تاثیری نخواهد داشت. میزان درآمد حاصله از افزایش قیمت حاملهای انرژی هم آنقدر نیست که بتواند این میزان از کسری بودجه را جبران کند. همچنین بالا بردن درآمدهای مالیاتی که قطعا آنقدر نیست که بتواند پوششدهنده این میزان از کسری بودجه باشد: «در نتیجه کاهش هزینههای دولت اولین و موثرترین راه است و میتوان گفت گریزناپذیر است. خصوصا اگر دولت نخواهد از بانک مرکزی استقراض کند که البته راه صحیح هم اجتناب از استقراض از بانک مرکزی است.» در حال حاضر دولت دلار دوهزارو400تومانی میفروشد و در صورت ادامه پیدا کردن ثبات در بازار باید به سمت احیای نظام تکنرخی برود و با قیمتی بالاتر، مثلا چیزی حدود سههزارتومان نظام ارز را تکنرخی کند.
وی در نهایت معتقد است: «البته این سخنان به این معنی نیست که از دیگر راهکارها نمیتوان استفاده کرد. ترتیب به این صورت است:ابتدا کاهش هزینههای دولت. دوم افزایش قیمت حاملهای انرژی و در گام بعد و در صورت تداوم ثبات در بازار احیای نظام تکنرخی ارز با قیمت بالاتر از دوهزارو400تومان. در این صورت شاید دولت بتواند بدون استقراض از بانک مرکزی کسری بودجه 80هزارمیلیاردتومانی را جبران کند.»
غلامعلی جعفرزاده ایمنآبادی عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس روز گذشته از تشکیل کمیته پنجنفره خبر داده که قرار بود شب گذشته درخصوص اصلاحیه بودجه جلسهای برگزار کنند که در صورت رسیدن به نقطه مشترک اصلاحیه بودجه امروز به صحن مجلس ارایه شود.
منبع: روزنامه شرق