به گزارش خبرنگار راه مردم ، نسرین سلطانخواه در مراسم اختتامیه‌ی نخستین جشنواره رسانه، علم و فناوری با اشاره به یکی از فرمایشات مقام معظم رهبری مبنی براینکه «آنچه در بخش دانش پیشرفته و فناوری بالا امروز در کشور وجود دارد و در حال وقوع است بسیار بیش از آن مقداری است که به مردم اطلاع رسانی شده است.» این مؤید این مطلب است که در سالهای اخیر در روند پیشرفت علم و فناوری در کشور فعالیت های زیادی در حوزه های مختلف علوم و فناوری های نوین صورت گرفته که از جمله می توان به حوزه های زیست فناوری، هوافضا، نانوفناوری، سلولهای بنیادی، رادیودارو، داروهای ضد سرطان، ابر رایانه ها و همچنین فناوری انرژی های تجدیدپذیر اشاره کرد.
وی در ادامه افزود: پتانسیل‌های خبری متفاوتی در حوزه علم برای رسانه‌ها وجود دارد اما رویکرد رسانه‌های ایران در حوزه علم با آنچه که شایسته آن است فاصله زیادی دارد و وضعیت فعلی نه در حد و اندازه ظرفیت رسانه‌یی کشور و نه درخور جایگاه علم و فناوری است.
به گفته معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری رسانه‌های خارجی هم اکنون از خلاء حضور رسانه‌های داخلی استفاده می‌کنند و با استفاده منفی از سوژه‌های علم وفناوری ما سعی می‌کنند فضای بین‌المللی را علیه ایران تحت تاثیر قرار دهند.
ایشان با بیان اینکه در فرآیند ترویج علم سه عنصر اصلی نقش آفرینی می کنند، تصریح کرد: جامعه علمی که به تولید علم و خلق ایده های جدید و کسب دستاوردهای علمی می پردازد، رسانه ها که این اطلاعات را به طرق مختلف (نوشتاری صوتی، تصویری...) منتشر می کنند و مصرف کنندگان این اطلاعات که جامعه و یا عموم مردم هستند.
ژورنالیست علمی مهمترین ابزار ترویج علم
وی با بیان اینکه یکی از مهمترین ابزارهای ترویج علم در حال حاضر ژورنالیسم علمی است و مجری آن ژورنالیست های علم هستند، تصریح کرد: ژورنالیسم علمی گزارش های علمی را برای عموم انتقال می دهد. وظیفه ژورنالیسم علمی انتقال اطلاعات مبهم، تخصصی جزیی تولید شده توسط دانشمندان و فناورآن، در شکلی که استفاده کنندگان در رسانه های عادی بتوانند به راحتی درک و فهم کنند، می‌باشد.
سلطانخواه با بیان اینکه ژورنالیسم علمی یک منتقل کننده است که اطلاعات و رویدادهای علمی را به صورت مکتوب، دیداری، شنیداری، مجازی، به صورت گزارش، خبر، ساخت و تولید برنامه گزارش می کند، گفت: ژورنالیست علمی حلقه واسط بین عموم و دانشمندان و فناوران است یعنی رویدادها و دستاوردهای علمی را از جامعه علمی دریافت و داده ها و اطلاعات را به زبان عامه درمی آورد و به عموم منتقل می کند.
به گفته وی ژورنالیست یک امانت دار است یعنی داده ها را مطابق آنچه مقصود متخصص بوده به عامه ارائه می‌کند و معمولاً بیشترین احتمال خطا، در فرآیند تبدیل از اطلاعات تخصصی جامعه علمی به گزارش قابل فهم برای عامه اتفاق می افتد که نیاز به تبحر و آموزش است.
سلطانخواه، مهمترین کار ژورنالیسم علمی را انتخاب موضوع علمی و سپس نحوه پرداختن به آن دانست و گفت: این به این معنی است که باید به موضوعات علمی که دارای اصالت باشند و شبه علم نباشند پرداخته شود ؛ چه بسا پرداختن به موضوعاتی که اصالت علمی آنها مورد تأیید مراجع علمی نیست منجر به مخدوش شدن چهره نظام و زیر سؤال قرار گرفتن پیشرفت‌های حقیقی علمی کشور می‌شود و صدماتی را به اعتماد ملی وارد می‌کند. چرا که انعکاس خبر علمی از طریق رسانه علمی (بویژه صدا وسیما) به نوعی صحت و تخصصی بودن علم را تأیید و تقویت می‌کند.
وی با تاکید براینکه در نحوه پرداختن به موضوعات علمی باید از بزرگ نمایی کاذب و ایجاد توقعات غیر واقعی برحذر بود در عین حال که باید به جذاب بودن آن برای مخاطبین نیز توجه داشت،اظهار داشت: همچنین در پرداختن به دستاوردهای علمی فقط در مقطع رونمایی از آنها نباید به آنها پرداخته شود و سپس به فراموشی سپرده شود توجه به پروژه های فناورانه قبل و بعد از بهره برداری از دستاوردها و نقش آنها در بهبود شرایط زندگی مردم بسیار موضوع مهمی است. به نحوی که نشان دهنده دستاوردهای علم و فناوری به عنوان یکی از نقاط قوت نظام و نمایش اقتدار علمی کشور و نمایش کار آمدی نظام در عرصه علم وفناوری باشد.
تدوین سند ملی ترویج علم
سلطانخواه در بخشی دیگری از سخنان خود با اشاره به این که ترویج علم بخشی از نظام ملی نوآوری است، تصریح کرد: توجه به سیاست‌های ترویج علم اجتناب‌ناپذیر و ضروری است و توجه به آن توفیقات در این حوزه را تسهیل کرده و بر سرعت آن می‌افزاید.
وی افزود: در بخش ترویج علم نهادهای بسیاری مسوولیت دارند اما بخش مهم اثرگذار این حوزه رسانه‌ها هستند که باید بتوانند اطلاعات منسجم تولید شده توسط فناوران را به شکل قابل فهم و درک به عموم مردم انتقال دهند.
سلطانخواه با اشاره به اینکه کشور نیازمند یک راهبرد در حوزه ترویج علم است بیان داشت: باید یک سند ملی فراگیر که مسوولیت بخش‌های مختلف را تعیین می‌کند در این زمینه تنظیم شود.
وی خاطرنشان کرد: برگزاری این جشنواره یکی از اقداماتی است که با هدف توجه دادن به رسانه ها و فعالیت رسانه ای کشور به مباحث علم و فناوری در کشور برگزار می شود.
برگزاری دوره‌های آموزشی ژورنالیسم علم و فناوری
سلطانخواه در ادامه با ارائه پیشنهاد برگزاری دوره‌های آموزشی ژورنالیسم علم و فناوری شامل دانش ارتباطات، روزنامه‌نگاری، گزارش نویسی، ویراستاری و تصویرسازی بیان داشت: برای توانمند‌تر شدن و کسب دانش بیشتر فعالان این عرصه رشته ژورنالیسم علمی را به تحصیلات تکمیلی دانشکده‌های مربوطه مانند دانشکده خبر و دانشکده صدا و سیما بیفزاییم. همچنین انجمن‌های علمی، فرهنگستان‌ها، ستادهای فناوری‌های راهبردی، برنامه‌های خاص برای تقویت و توسعه ژورنالیستم علمی در کشور داشته باشند.
وی در پایان سخنان خود ضمن تشکر از رسانه ملی، سایر بخش‌های رسانه‌ای به خاطر نقش تأثیرگذار آنها در ترویج و حمایت از علم و فناوری اظهار امیدواری کرد که در سایه همراهی اصحاب رسانه گفتمان علم و فناوری به گفتمان غالب در جامعه تبدیل شود.
