پنجشنبه ۰۳ مهر ۱۴۰۴ - September 25 2025
رئیس کل بانک مرکزی، در نشستی از اقدامات جامع این نهاد برای حمایت از کارآفرینان خبر داده است. در این نشست که با حضور جمعی از فعالان اقتصادی کشور برگزار شده بود، برخی چالش‌های اصلی کسب‌وکارها مورد بررسی قرار گرفت.
با توجه به احتمال فعال شدن تحریم‌ها در هفته‌های آینده و همچنین اهداف سیاستگذار پولی مبنی بر افزایش نرخ رشد اقتصادی در نیمه دوم سال، به نظر می رسد، این نهاد از برنامه‌های پیش‌رو برای حل چالش‌های فعالان اقتصادی و حمایت از آنها در این مقطع زمانی خبر داده است. محورهای اصلی این اقدامات شامل تسهیل دسترسی به منابع ارزی و تامین مالی تولید است.
بر این اساس، این نهاد در نظر دارد با تقویت کارکرد مرکز مبادله ارز و طلا، فرآیند تامین ارز فعالان اقتصادی را شفاف‌تر و کوتاه‌تر سازد. همچنین با راه‌اندازی سازوکارهای جدید، از جمله امکان صدور ضمانت‌نامه‌های ارزی از طریق بانک‌های خارجی در قبال وثایق ریالی و اعتباری، بستر لازم برای تامین مالی پروژه‌های تولیدی و صادرات‌محور فراهم می‌شود. علاوه بر این، انتشار اوراق صکوک ارزی با هدف تامین مالی طرح‌های توسعه‌ای صادراتی، استفاده از ظرفیت روش‌های نوین تامین مالی و تسهیل ورود ارز یا طلا توسط سرمایه‌گذاران خارجی، از دیگر اقدامات در دست اجرا است.
بانک مرکزی با هدف تسهیل استفاده از منابع ارزی برای فعالان اقتصادی و تجار، مجموعه‌ای از اقدامات را اجرایی کرده است. در همین راستا واردکننده‌ای که قصد دارد کالایی را با ارز منشأ خارجی وارد کشور کند، در صورت رعایت ضوابط قانونی می‌تواند این اقدام را انجام دهد.
در صورتی که ارز وارداتی برای رفع تعهد ارزی استفاده شود، واردکننده باید نسبت به رفع تعهد ارزی خود اقدام و ارز را در مرکز مبادله ارز و طلا عرضه کند. در غیر این صورت تعیین منشأ ارز الزامی خواهد بود. رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به قوانین ارزی سایر کشورها یادآور شد که در بسیاری از کشورها اظهار ارز بیش از ۱۰ هزار دلار الزامی است و در ایران نیز اظهار ارز بیش از این میزان ضرورت دارد.
برای مشارکت این دارایی‌های دلاری در فعالیت‌های تولیدی نیز تنها اظهار منبع ارز کافی است. همچنین، با تصویب آیین‌نامه‌های جدید، امکان ورود طلا به جای ارز وجود دارد تا فعالان اقتصادی بتوانند سرمایه‌گذاری کنند و ریال را از طریق مرکز مبادله ارز و طلا یا بورس کالا دریافت کنند.
در صورت واردات اسکناس نیز بانک مرکزی آماده خرید آن از فعالان اقتصادی است و محدودیتی برای انتقال ارز ایجاد نمی‌شود. بانک مرکزی همچنین از روش‌های مختلف تامین مالی نظیر فاینانس، ریفاینانس و یوزانس استقبال کرده و محدودیتی برای استفاده فعالان اقتصادی از این ابزارها قائل نیست.
مرکز مبادله ارز و طلا به منظور ساماندهی مبادلات ارزی و حذف واسطه‌ها راه‌اندازی شده و عملیات خرید و فروش توسط سیستم بانکی تحت نظارت بانک مرکزی انجام می‌شود. برای ارز خریداری‌شده، برنامه‌ای ۱۰ روزه برای خرید و ۱۰ روزه برای کارسازی آن نزد ذی‌نفع نهایی در نظر گرفته شده است. همچنین از رفع محدودیت‌های مربوط به تضامین و وثایق در صدور ضمانت‌نامه‌های ارزی خبر داده شد و با استفاده از وثایق ریالی و اعتباری نزد بانک‌های ایرانی، امکان دریافت تسهیلات و ضمانت‌نامه از طریق بانک‌های همکار خارجی فراهم شده است.
آخرین آمارهای مربوط به تخصیص ارز نشان می‌دهد که تا ۲۹ شهریور ماه، ۳۳میلیارد دلار ارز تخصیص یافته و ۲۸میلیارد دلار دیگر در صف تخصیص قرار دارد. از میزان کل ارزهای تخصیص یافته، وزارت صمت حدود ۲۲.۲میلیارد دلار را دریافت کرده است که نسبت به سال گذشته افزایش جزئی نشان می‌دهد.
همچنین پیش‌فروش ارز بدون نیاز به صف تخصیص و با نرخ تخفیف حدود ۱۵ درصد انجام می‌شود تا خریداران در برابر نوسان نرخ ارز محفوظ باشند. این برنامه احتمالا از اوایل هفته آینده آغاز خواهد شد.
تمهیدات ویژه بانک مرکزی برای تامین مالی طرح‌های پیشران
رئیس کل بانک مرکزی از برنامه این بانک برای صدور ۲۵۰ همت گواهی سپرده برای تامین مالی طرح‌های پیشران خبر داد. بر اساس آخرین گزارش‌ها، تاکنون ۷۵ طرح به ارزش ۲۶۸ همت از سوی وزارت صمت، ۱۴۲ طرح معادل ۴۱ همت در حوزه کشاورزی از طرف وزارت جهاد کشاورزی به بانک مرکزی معرفی شده‌اند. همچنین ۵۰ همت به مصوبه دولت برای نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی افزوده شده است.
بنا به اعلام بانک مرکزی امکان استفاده از ابزار گواهی سپرده خاص تا سقف ۶۱۷ همت برای طرح‌های توسعه‌ای، ایجادی و سرمایه در گردش برای بانک‌ها فراهم شده است. هدف‌گذاری سال جاری برای این بازار ۳۳۰ همت اعلام شده است که تاکنون ۳۷ طرح معادل ۲۱ همت مجوز دریافت کرده‌اند. از طرفی طبق اعلام بانک مرکزی، تاکنون ۱۰۷ همت تامین مالی پروژه‌ها از طریق اوراق گام انجام شده است. برات الکترونیک نیز تاکنون ۱۰.۷ همت تامین مالی داشته است.
معاون سیاستگذاری پولی با اشاره به اقدامات جدید برای افزایش جذابیت ابزارهای نوین تامین مالی زنجیره‌ای اعلام کرد که درصد نقدپذیری اوراق گام اصلاح شده و اشخاص حقیقی نیز می‌توانند در این اوراق شرکت کنند. همچنین محدودیت‌های قبلی برای اوراق نکول شده، برداشته شده و با تسویه تعهدات، امکان استفاده مجدد از این خدمات فراهم است.
علاوه بر این، اوراق گام اکنون مشمول دستورالعمل امهال تسهیلات بانک مرکزی هستند تا تامین سرمایه در گردش فعالان اقتصادی ساده‌تر و سریع‌تر انجام شود. هم‌زمان، مرکز مبادله ارز و طلای ایران اعلام کرد که برای طرح‌های صادراتی، اوراق صکوک مرابحه ارزی تا سقف ۲۰۰میلیون یورو با دوره چهار ساله و نرخ حداکثر ۷.۵ درصد یورو در دسترس قرار می‌گیرد.
افزایش سقف کارت رفاهی متصل به اوراق گام به ۵۰۰میلیون تومان
کارت رفاهی متصل به اوراق گام، نوعی کارت اعتباری با پشتوانه اوراق گام است که تامین مالی یکپارچه از مصرف‌کننده به تولیدکننده را امکان‌پذیر می‌کند. این کارت امکان خرید کالاهای بادوام با نرخ سود پایین و با سقف اعتبار تا ۳۰۰ میلیون تومان را برای گروه‌هایی خاص مانند بازنشستگان فراهم می‌کند. عملکرد این کارت‌ها به این صورت است که تسویه با فروشندگان انجام می‌شود و خانوارها اقساط را در ۲۴ ماه بازپرداخت می‌کنند.
در ادامه اقدامات حمایتی بانک مرکزی سقف این اعتبارات به ۵۰۰میلیون تومان افزایش یافته است. همچنین سررسید اوراق گام برای تولیدکنندگان از ۱۲ ماه به ۶ ماه کاهش یافته تا امکان نقدشوندگی سریع‌تر فراهم شود. امکان استفاده از کارت رفاهی برای خرید از درگاه‌های اینترنتی نیز فراهم شده است، درحالی‌که پیش‌تر فقط استفاده از پایانه‌های فروش حضوری ممکن بود.
همچنین علاوه بر بانک رفاه، بانک‌های ملت و کشاورزی نیز به این طرح پیوسته‌اند و از مهر ماه بانک ملی و تجارت نیز به آن اضافه خواهند شد.
