کاهش بیش از ۵۱ درصدی واردات مرداد ماه نسبت به تیر ماه امسال نشان می‌دهد تراز تجاری مثبت در این ماه ناشی از افت قابل توجه واردات ایران است، نه رشد صادرات؛ چراکه صادرات نیز در مرداد ماه نسبت به تیر ماه روند کاهشی (افت بیش از ۸درصدی) را طی کرده است
آمارهای گمرک از مثبت شدن تراز تجاری کشور در پنجمین ماه سال حکایت دارد. کاهش بیش از ۵۱درصدی واردات مرداد ماه نسبت به تیر ماه امسال نشان می‌دهد تراز تجاری مثبت در این ماه ناشی از افت قابل توجه واردات ایران است، نه رشد صادرات؛ چراکه صادرات نیز در مرداد ماه نسبت به تیر ماه روند کاهشی (افت بیش از ۸درصدی) را طی کرده است.
آخرین آمار اعلام شده تجارت خارجی در دولت دوازدهم حکایت از تراز مثبت یک میلیارد دلاری 5 ماهه منتهی به‌مرداد امسال دارد. در عین حال در‌ماه پنجم سال نیز واردات از صادرات عقب‌مانده و تراز تجاری مثبت یک‌میلیارد و 200 میلیون دلاری را در این‌ماه ثبت کرده است.
اگرچه در ماه‌های گذشته شاهد اعداد و ارقام شگفت انگیزی در رشد واردات یا رشد صادرات بودیم، اما در این‌ماه واردات با سکته مواجه شد. کاهش بیش از 51درصدی واردات مردادماه نسبت به‌تیرماه امسال نشان می‌دهد که تراز تجاری مثبت در این‌ماه ناشی از افت واردات است، نه رشد صادرات، چراکه صادرات نیز در مردادماه نسبت به تیرماه روند کاهشی را طی کرده است. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد در بین 5ماه گذشته، در فروردین، خرداد و مرداد شاهد تراز تجاری مثبت بوده‌ایم، حال آنکه فاصله صادرات و واردات در مرداد بیش از فروردین و خرداد بوده است. در فروردین‌ماه تراز تجاری مثبت 174 میلیون دلار بوده و در خردادماه نیز شاهد تراز تجاری مثبت 705 میلیون دلاری بوده‌ایم.
آنچه در تجارت خارجی ماه‌های گذشته مشخص است، در خردادماه صادرات قابل‌توجه گاز مایع موجب شد تا صادراتی با ارزش بالا را تجربه کنیم. اما این روند در‌ماه بعد به‌مدار منطقی بازگشت و در ازای آن، واردات با رقم بالایی ثبت شد که بر اساس اعلام مقامات مسوول، تسهیل و تسریع در ترخیص کالاهای اساسی بر این آمار تاثیرگذار بوده است. اما روند افزایشی واردات در‌ماه پنجم ادامه نیافته و کاهش واردات در مردادماه، محل سوال است. هر‌چند مقامات گمرکی اعلام کرده‌اند که هنوز دلایل کاهش واردات بررسی نشده است؛ اما کارشناسان برای این موضوع فرضیه‌هایی را مطرح می‌کنند. نخست آنکه حبس‌زدایی صورت‌گرفته از کالاهای مانده در گمرکات در تیرماه، موجب ترخیص کالاها شده و آمار آن یکجا در واردات تیرماه به‌ثبت رسیده است.
از این‌رو میزان واردات در مردادماه کاهش داشته است. دومین فرضیه به‌احتیاط در مصارف ارزی برمی‌گردد. در واقع با توجه به‌تغییر دولت و فصل انتقالات از یک‌سو و نا‌مشخص‌بودن مذاکرات برجام از سوی دیگر، ممکن است هم سیاستگذار و هم واردکننده احتیاط بیشتری را در پیش گرفته باشند. فرضیه سوم اینکه این رفتار می‌تواند متقابلا از سوی طرف معاملات ایران نیز صورت گرفته باشد و آنها نیز برای فروش کالا به‌ایرانیان، به‌دلیل نامشخص بودن سیاست‌های دولت جدید و سرنوشت مذاکرات برجام، برای معامله با تجار ایران تعلل کنند. چهارمین فرضیه، اعمال مجدد محدودیت‌های کرونایی است. با توجه به‌شیوع گونه‌های جدید کرونا برخی از کشورها مجددا قرنطینه و محدودیت‌هایی را اعمال کرده‌اند که ممکن است این موضوع نیز بر واردات کشور تاثیرگذار باشد.
تجارت در پنج ماه
حجم تجارت خارجی در 5ماه منتهی به‌مرداد امسال 34 میلیارد و 200 میلیون دلار بوده که سهم صادرات از این میزان 17میلیارد و 600 میلیون دلار و سهم واردات نیز 16 میلیارد و 600 میلیون دلار برآورد شده است. از این‌رو، شاهد تراز تجاری مثبت یک میلیارد دلاری بوده‌ایم. رئیس‌کل گمرک ایران اعلام کرده است که در این بازه زمانی شاهد رشد 20 درصدی واردات و افزایش 62 درصدی صادرات نسبت به‌مدت مشابه سال قبل بوده‌ایم. همچنین به‌گفته مهدی میراشرفی عمده کالاهای صادراتی به‌عراق، افغانستان و ترکیه بوده و در عوض عمده کالاهای وارداتی از چین، ترکیه و امارات بوده است. او دلیل اصلی افزایش صادرات را ناشی از محصولات پتروشیمی و گازی می‌داند که به‌رغم تحریم‌ها صادرات آن رشد دارد.
تجارت در مردادماه
ارزیابی‌های صورت‌گرفته از صادرات و واردات در‌ماه پنجم سال بیانگر آن است که صادرکنندگان در این‌ماه توانسته‌اند 3میلیارد و 300میلیون دلار کالا به بازارهای هدف صادر کنند و واردکنندگان نیز 2میلیارد و 100 میلیون دلار کالا به بازار کشور تزریق کرده‌اند، از این‌رو تراز تجاری ایران در پنجمین‌ماه سال 1400 مثبت یک میلیارد و 200 میلیون دلار برآورد می‌شود.
اما مقایسه واردات و صادرات مردادماه با تیرماه امسال افت تجارت خارجی در‌ماه پنجم را یادآوری می‌کند، به‌گونه‌ای که صادرات در مرداد امسال با افت بیش از 8درصدی و واردات با افت بیش از 51درصدی نسبت به‌تیرماه روبه‌رو بوده است. در تیرماه امسال شاهد صدور 3 میلیارد و 600 میلیون دلار کالا از ایران و ورود 4 میلیارد و 300میلیون دلار کالا به‌کشور بوده‌ایم. علاوه بر این، مقایسه صادرات مردادماه امسال نسبت بهمردادماه سال گذشته بیانگر رشد بیش از 52 درصدی صادرات است. اما واردات در این بازه زمانی با کاهش حدود 25 درصدی روبه‌رو بوده است. در مردادماه سال گذشته 2 میلیارد و 785 میلیون دلار کالا از مبادی وارداتی به‌کشور وارد شده است، همچنین شاهد صادرات 2 میلیارد و 162 میلیون دلاری کالا به‌بازارهای هدف بوده‌ایم.
تجارت ایران در مردادماه امسال نسبت بهمردادماه سال 98 هم نشان از رشد صادراتی نزدیک به 2درصدی دارد، در حالی‌که افت واردات نزدیک به40 درصدی را تجربه کرده است. واردات مردادماه سال 98 ارزشی معادل 3 میلیارد و 468 میلیون دلار داشته است، در مقابل نیز 3 میلیارد و 240 میلیون دلار کالا در این بازه زمانی از کشور خارج و صادر شده است.
