«کلاب هاوس» اپلیکیشن شبکه اجتماعی در ماه‌های ابتدایی همه‌گیری کرونا محبوبیت پیدا کرد و تا دسامبر سال ۲۰۲۰، توانست ۶۰۰ هزار کاربر را ثبت کند. در ابتدای فوریه ۲۰۲۱ کلاب‌هاوس حدود ۳.۵ مرتبه دانلود در سطح جهان داشت و تا ۱۵ فوریه، به سرعت رشد کرده و به ۸.۱ میلیون دانلود رسید.
به گزارش راه امروز: کلاب‌هاوس یک اپلیکیشن شبکه اجتماعی است که امکان ارتباط صوتی را از طریق اتاق‌هایی که ظرفیت محدود ۸۰۰۰ نفری دارد، فراهم میکند. تنها تصاویری که در کلاب‌هاوس وجود دارد، تصاویر پروفایل افراد است و این یعنی کلاب‌هاوس یک برنامه چت صوتی و میزبان اتاق‌های مجازی برای بحث‌های زنده است و افراد میتوانند تنها از طریق صحبت کردن و گوش دادن در این اتاقها شرکت کنند و برخلاف سایر شبکه‌های اجتماعی از جمله فیس‌بوک، توییتر و اینستاگرام، عکس و ویدیویی در کلاب‌هاوس رد و بدل نمی‌شود.
کلاب‌هاوس اولین بار در مارس ۲۰۲۰ و برای کاربران آی‌اواس معرفی شد. کلاب‌هاوس پس از دریافت بودجه از چندین سرمایه خطرپذیر، از جمله سرمایه‌گذاری ۱۲ میلیون دلاری از یکی از شرکت‌ها در می ۲۰۲۰، ۱۰۰ میلیون دلار ارزیابی شد و آوریل ۲۰۱۲، سرمایه‌گذاران خطرپذیر، ارزش کلاب‌هاوس را حدودا ۴ میلیارد دلار ارزیابی کردند.
این برنامه در ماه‌های ابتدایی همه‌گیری کرونا محبوبیت پیدا کرد و تا دسامبر سال ۲۰۲۰، توانست ۶۰۰ هزار کاربر را ثبت کند. در ژانویه ۲۰۱۲، مدیران کلاب‌هاوس اعلام کردند که تعداد کاربران فعال هفتگی برنامه تقریبا به دو میلیون نفر رسیده است. در ابتدای فوریه ۲۰۲۱ کلاب‌هاوس حدود ۳.۵ مرتبه دانلود در سطح جهان داشت و تا ۱۵ فوریه، به سرعت رشد کرده و به ۸.۱ میلیون دانلود رسید. این رشد قابل توجه پس از حضور افراد مشهوری مانند ایلان ماسک و مارک زاکربرگ در کلاب‌هاوس رخ داد. شرکت‌هایی مانند فیس‌بوک، توییتر، دیسکورد، اسپاتیفای و اسلک هم با دنباله‌روی از کلاب‌هاوس و برای رقابت با این اپلیکیشن، محصولات چت صوتی خود را برای کاربران تولید کرده‌اند.
یک سال پس از انتشار برنامه، تعداد کاربران فعال هفتگی به بیش از ۱۰ میلیون نفر رسید، اما این تعداد طی سه هفته از اواخر فوریه تا اوایل مارس، ۲۱ درصد کاهش یافت، طبق گزارش‌ها این موضوع به دلیل کاهش تعداد کاربران پس از انتشار اولیه بوده است. کلاب‌هاوس در ژانویه ۲۰۲۱ اعلام کرد که کار روی نسخه اندروید این برنامه را آغاز میکند و در فوریه ۲۰۲۱، یک توسعه‌دهنده نرم‌افزار اندروید استخدام کرد و این بدان معناست که این شرکت توسعه نسخه اندروید را آغاز کرده است. البته در حال حاضر چندین نسخه غیررسمی از کلاب‌هاوس برای اندروید وجود دارد، از جمله کلاب‌هاوز که توسط یکی از توسعه‌دهندگان ایرانی ارائه شده و مورد استفاده کاربران اندرویدی قرار گرفته است.
از اتاق‌های مجازی تا کلابها
ویژگی اصلی کلاب‌هاوس، اتاق‌های مجازی است که در آن کاربران میتوانند از طریق صوت با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. اتاقها بر اساس سطوح مختلف حریم خصوصی طبقه‌بندی می‌شوند. هرکس در کلاب‌هاوس می‌تواند به «اتاق‌های باز» بپیوندد و همه اتاقها به‌صورت پیش‌فرض در این حالت قرار دارند. در «اتاق‌های اجتماعی»، فقط کاربرانی که توسط مدیران دنبال می‌شوند مجاز به عضویت هستند و کاربران برای پیوستن به «اتاق‌های بسته» باید از طرف مدیران دعوت شوند.
در هر اتاق، سه بخش وجود دارد: «صحنه»، «دنبال‌شوندگان توسط مدیران» و «دیگران حاضران». عکس پروفایل و نام هر کاربر حاضر در یک اتاق، برای حاضران نمایش داده می‌شود. زمانی که یکی از کاربران کلاب‌هاوس اتاقی ایجاد میکند، نقش مدیر می‌گیرد و این قدرت را دارد که حاضران را به صحنه برای گفت‌وگو دعوت کند، کاربران را بی‌صدا کند و یا آنها را از صحنه خارج کند. نقش مدیر با یک ستاره سبز در کنار نام کاربری‌اش ظاهر می‌شود. مدیران همچنین میتوانند به افراد دیگری برای میزبانی مشترک، نقش مدیر بدهند.
زمانی که یک کاربر به اتاق می‌پیوندد، در ابتدا تنها «شنونده» است، که می‌تواند با کلیک روی نماد « بالا بردن دست» درخواست حضور در صحنه برای گفت‌وگو را داشته باشد. کاربرانی که به صحنه دعوت می‌شوند، «سخنران» هستند و میتوانند با دیگران سخنرانان گفت‌وگو کنند. هر کاربر نیز می‌تواند هر زمان با زدن دکمه «ترک بی صدا»، از گروه خارج شوند.
کاربران در کلاب‌هاوس میتوانند برای ایجاد رویدادهای مکالمه برنامه‌ریزی کنند، بدین‌ترتیب که رویدادی را نامگذاری کرده و برای آن تاریخ و زمان تعیین کنند. زمانی که رویدادی ایجاد می‌شود، به «بولتن» کلاب هاوس اضافه شده و این بولتن رویدادهای برنامه‌ریزی‌شده را نمایش می‌دهد و کاربران میتوانند برای حضور در این رویدادها، نوتیفیکیشن خود را روشن کنند تا از زمان شروع آن مطلع شوند. کاربران همچنین میتوانند با کلیک روی نماد تقویم در بالای صفحه اصلی، به بولتن دسترسی پیدا کنند.
کلابها انجمن‌هایی از کاربران هستند که درباره موضوع خاصی گفت‌وگو می‌کنند و میتوانند برای اعضای کلاب، رویدادهای منظمی ترتیب دهند. تنها کاربران فعالی که حداقل سه اتاق را میزبانی کرده باشند، میتوانند کلاب ایجاد کنند و هر کاربر فقط می‌تواند یک باشگاه ایجاد کند.. کلابها می‌تواند خصوصی یا برای عموم آزاد باشد و متشکل از بنیانگذاران، اعضا و دنبال‌کنندگان است. کاربران میتوانند در صفحه کاوش، کلابها را جست‌وجو و آنها را دنبال کنند تا هنگام ایجاد یک اتاق عمومی در این کلاب، به آنها اطلاع داده شود. برای عضویت در کلاب، کاربران باید توسط یکی از بنیانگذاران اضافه شوند. فقط بنیانگذاران توانایی راه‌اندازی اتاق‌های عمومی را دارند، البته اعضا میتوانند اتاق‌های خصوصی را با سایر اعضای کلاب تشکیل دهند. کلابهایی که کاربر در آن عضو است در صفحه پروفایل کاربر نمایش داده می‌شود.
صفحه اصلی کلاب‌هاوس، دسترسی به اتاق‌های گفتگویی که جریان دارد را فراهم میکند که براساس افراد و کلابهایی که هر کاربر دنبال میکند، به او توصیه می‌شود. با ضربه زدن روی نماد ذره‌بین، کاربران به صفحه کاوش هدایت می‌شوند. در صفحه کاوش، کاربران میتوانند افراد و باشگاه‌ها را برای دنبال کردن جستجو کنند و همچنین اتاقها را بر اساس عنوان‌هایشان انتخاب کنند و در آنها حاضر شوند.
گفت‌وگوها ضبط و در پایان پاک می‌شوند
در اساسنامه کلاب‌هاوس آمده که ضبط یا به اشتراک‌گذاری گفت‌وگوها بدون اجازه صریح ممنوع است، هرچند از زمان راه‌اندازی این شبکه اجتماعی، مواردی از جمله آزار و اذیت و نژادپرستی در برنامه رخ داده است. همچنین کلاب‌هاوس به‌دلیل خصوصیات ذاتی حریم خصوصی مورد انتقاد قرار گرفته است. در کشورهایی مانند عمان، اردن و چین این برنامه مسدود شده و یا استفاده از آن ممنوع شده است. البته کلاب هاوس اعلام کرده که به‌منظور حمایت از تحقیقات در صورت بروز حادثه، صدا را در اتاق‌های مجازی ضبط میکند، درصورتی که کلاب‌هاوس گزارشی مبنی‌بر نقض قوانین اساس‌نامه‌اش دریافت کند، صدای اتاق مرتبط توسط کارکنان بررسی می‌شود و در صورتی که چنین گزارشی ارائه نشود، ضبط اتاق به‌طور خودکار با پایان جلسه حذف می‌شود. البته کلاب‌هاوس روند بررسی این گفت‌وگوها را به‌صورت شفاف توضیح نداده است.
برای حضور، به دعوت‌نامه نیاز دارید
برای پیوستن به کلاب‌هاوس، باید حتما از طرف یکی از کاربران موجود دعوت‌نامه داشته باشید. با ضربه زدن روی نماد «پاکت» در صفحه اصلی، کاربران میتوانند تعداد دعوت‌هایی را که میتوانند اختصاص دهند، مشاهده کنند. هنگام دعوت شدن، یک پیام متنی با لینک برای کاربر جدید ارسال می‌شود که کاربر جدید را به صفحه ثبت‌نام هدایت میکند. کاربران جدید در ابتدا دو دعوت خواهند داشت و میتوانند با شرکت در گفت‌وگوها، تعداد دعوت‌نامه‌های بیشتری کسب کنند. همین موضوع هم به کسب درآمد برای برخی تبدیل شده، حتی کدهای دعوت از سوی کاربران به فروش می‌رسد، برای مثال برخی از کدها در ای‌بی، تا ۴۰۰ دلار هم هزینه دارد.
در حالی که حضور در این شبکه اجتماعی نیاز به دعوت‌نامه‌ای از طرف یکی از اعضا دارد، مدیران کلاب‌هاوس اعلام کردند که این ویژگی و الزام دعوت برای حضور را حفظ می‌کنند، برای اینکه بتوانند رشد کاربران خود را مدیریت کنند و به مرور به اصلاح این برنامه برای حمایت از مخاطبان بیشتری بپردازند. کلاب هاوس قصد دارد در آینده قابلیت دسترسی خود را برای عموم مردم گسترش دهد و هم‌اکنون در حال ساخت نسخه‌ای برای اندروید است.
برای دریافت دعوت‌نامه برای دعوت از افراد دیگر، کاربران به کلاب‌هاوس اجازه دسترسی به لیست مخاطبان خود را می‌دهند و با این روش، کلاب‌هاوس اطلاعات مربوط به افرادی را که هنوز از کاربران موجود به برنامه نپیوسته‌اند، به دست می‌آورد. اگر یک کاربر کلاب‌هاوس، حساب سایر شبکه‌های اجتماعی خود را به کلاب‌هاوس پیوند دهند، کلاب‌هاوس همچنین می‌تواند به اطلاعات مرتبط با آن حساب مانند لیست دنبال‌کنندگان دسترسی پیدا کند. اگر کاربری دیگر به عضویت در کلاب‌هاوس تمایل نداشته باشد، نمی‌‌تواند اطلاعات شخصی که کلاب‌هاوس از طریق لیست مخاطبات و شبکه‌های اجتماعی جمع‌آوری کرده است را حذف کند.
همچنین اینطور عنوان شده که کلاب‌هاوس قصد دارد با ردیابی کاربران خود و فروش اطلاعات کاربران، از این پلتفرم درآمد کسب کند، به طور مشابه با مدل کسب‌و‌کار فیس‌بوک، این اطلاعات برای افزایش کارایی تبلیغات هدفمند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. کلاب هاوس حتی اظهار کرده که ممکن است داده‌های شخصی کاربران خود را بدون اطلاع قبلی در اختیار دیگران قرار دهند. در آوریل ۲۰۱۲، اطلاعات شخصی ۱.۳ میلیون کاربر از جمله نام واقعی، نام کاربری شبکه‌های اجتماعی و سایر جزئیات حساب به‌صورت آنلاین درز کرد.
از شائبه فیلترینگ تا تهدید اپراتورها
اما کلاب‌هاوس یک اپلیکیشن چت صوتی است که این روزها در ایران طرفداران بسیاری پیدا کرده، شایعاتی مبنی بر مسدود شدن آن به گوش می‌رسد. اواسط فروردین‌ماه، محمدجعفر منتظری دادستان کل کشور، درباره اینکه آیا فیلتر «کلاب هاوس» در دستور کار قرار دارد یا خیر؟ گفته بود: هنوز راجع به این مساله تصمیم‌گیری نشده است. محمدجواد آذری جهرمی - وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات - نیز در پاسخ به سوالی در مورد کلاب‌هاوس و احتمال فیلتر آن، گفت: اینکه فضای مجازی، مجادلات و فحاشی را به گفت‌وگو و تعامل اجتماعی سوق داده، امیدبخش است. باید از ایجاد فضای گفت‌وگو استقبال کرد. اما در این میان، آنچه که رخ داد، اخلال در این اپلیکیشن بود و زمزمه های فیلترینگ آن به گوش می رسید. البته آذری جهرمی در واکنش به قطع مکرر ارتباط اعضای نشست و مطرح شدن گمانه فیلتر شدن کلاب‌هاوس، گفت: کلاب‌هاوس فیلتر نیست و مشکلاتی که برای کاربران ایجاد شده ممکن است ناشی از مسائل فنی باشد. به نظر می‌رسد ماجرای فیلتر بودن، بیشتر یک فرافکنی است؛ «فیلتر کردن»، قواعد خاص خودش را دارد و نباید با مطرح کردن «فیلتر شدن کلاب هاوس»، اقدام به تشویش اذهان عمومی کرد.
با وجود این، این اختلالات ادامه داشت تا یکشنبه ۲۲ فروردین، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، زیرمجموعه وزارت ارتباطات با ارسال هشداری به سه اپراتور همراه اول، ایرانسل و مخابرات ایران، ۲۴ ساعت فرصت داد تا اختلال مشهود در شبکه اجتماعی کلاب‌هاوس را برطرف کنند. در این هشدار، ماده ۷۳۷ قانون مجازات اسلامی که ایجاد اختلال در ارتباطات را جرم‌انگاری کرده، مورد استناد قرار گرفته بود و اینکه طبق بند ف ماده ۳ قانون وظایف و اختیارات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، این وزارتخانه را طبق قانون مامور حراست و حفاظت از تبادل اطلاعات در شبکه‌های اطلاع‌رسانی میکند. در متن نامه همچنین متذکر شده بود که در صورت استمرار این اختلال و با توجه به جمع‌آوری ادله فنی، گزارش رخداد جرم برای پیگیری قضایی به دادسرا ارائه و درخواست پیگرد قضایی آمران و عاملان این اختلال ثبت و پیگیری خواهد شد.
در این میان، حتی علی ربیعی به عنوان سخنگوی دولت،درباره مسدود شدن این شبکه اجتماعی و موضع دولت در اظهاراتی گفته بود : کسی نباید از آگاه شدن مردم واهمه داشته باشد. برخی خودشان توانایی گفت‌وگو با مردم و نخبگان را ندارند و از صحبت دولت مردان با مردم هراسان شده‌اند. دیدگاه دولت مبنی بر باز بودن این شبکه اجتماعی است. باید مطابق قانون از اختلال‌کنندگان شکایت و از اهرم‌های قانونی موجود برای پاسخگویی متخلفین و هم برای حفظ فضای ایجادشده و بازشده استفاده شود.
با همه اینها اختلالات کلاب‌هاوس همچنان ادامه داشت؛ به طوریکه علیرضا معزی -معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر رئیس جمهوری- یکشنبه ۲۹ فروردین، در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: پس از اختلال عمدی برخی اپراتورها در ارتباطات اینترنتی کاربران، هیات وزیران پس از دستور صریح رییس جمهور، ضمن تاکید بر حق آزاد شهروندان در دسترسی به اطلاعات و خلاف برشمردن اقدامات اخیر اپراتورها، به پیشنهاد وزیر ارتباطات، جرایم سنگینی برای اینگونه تخلفات تصویب کرد.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در مورد این پیشنهاد به پیوست گفته که برای برداشته شدن این اختلال از سمت اپراتورها، سه اقدام انجام شده است. در گام اول سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیوی موظف است با جمع‌آوری مستندات فنی، ظرف ۲۴ ساعت محدودیت، اختلال یا انسداد را به اپراتورها اعلام کند و همچنین جزییات این اختلال نیز باید روی سایت این سازمان اطلاع‌رسانی شود. در گام دوم، در صورتی که ظرف ۲۴ ساعت زمان اعلام‌شده نسبت به رفع این محدودیت‌ها از سمت اپراتورها، آنها اقدامی برای رفع آن نکنند، رگولاتوری موظف خواهد بود تا زمان رفع تخلفات روزانه تا سقف ۵۰ میلیارد تومان اپراتورهای متخلف را جریمه کند. در صورتی که پس از دو هفته از نامه سازمان به اپراتورها، اختلال بازهم مرتفع نشود برای اپراتور متخلف دو سال تعلیق از فروش و کاهش مدت پروانه در نظر گرفته خواهد شد.
هرچند اپراتورهای همراه تا کنون به این اظهارات واکنش نشان نداده‌اند. با وجود این، محمدرضا بیدخام ، مدیرکل ارتباطات و امور بین‌الملل شرکت مخابرات ایران چندی پیش درباره اختلالات کلاب‌هاوس گفته بود: موضوع ایجاد محدودیت برای پلتفرم کلاب‌هاوس در شبکه شرکت مخابرات ایران بررسی شد و در حال حاضر هیچگونه اختلال و محدودیتی در راستای استفاده از این پلتفرم در شبکه داخلی شرکت مخابرات ایران مشاهده نمی‌شود.
