كنار رفتن جلال‌پور بسيار ناگهاني اتفاق افتاد. بسياري از فعالان اقتصادي با توجه به شرايط احتمال كناره‌گيري وي را مي‌دادند اما انتظار بر اين نبود كه اين موضوع اينقدر سريع رخ دهد. نشانه‌هاي زيادي مبني بر اينكه احتمالا اتاق بازرگاني آبستن اتفاقاتي است به گوش مي‌رسيد...
به گزارش راه امروز، كنار رفتن جلال‌پور بسيار ناگهاني اتفاق افتاد. بسياري از فعالان اقتصادي با توجه به شرايط احتمال كناره‌گيري وي را مي‌دادند اما انتظار بر اين نبود كه اين موضوع اينقدر سريع رخ دهد. نشانه‌هاي زيادي مبني بر اينكه احتمالا اتاق بازرگاني آبستن اتفاقاتي است به گوش مي‌رسيد. بيش از يك ماه ديده نشدن محسن كريمي‌پور، مشاور ارشد جلال‌پور و خبرهايي كه از بيماري وي به گوش مي‌رسيد همچنين فشارهايي كه از جهت‌هاي مختلف به جلال‌پور مي‌آمد احتمال تحولات اتاق را بسيار زياد كرده بود. با اين وجود هيچ كس انتظار نداشت كه اين موضوع اينقدر سريع رخ دهد. به همين دليل تقريبا هيچ كس براي اين موضوع كاملا آماده نبود. اما جلساتي از قبل براي بررسي موضوعات اتاق بازرگاني مشخص شده بود. حال بسياري اين سوال را مطرح مي‌كنند كه گزينه‌هاي جايگزين جلال‌پور چه كساني هستند؟
دومين انتخابات ميان دوره‌اي رييس اتاق
اين دومين بار است كه براي رياست اتاق در ميان دوره انتخابات برگزار مي‌شود. در دوره قبل نيز اين موضوع رخ داد و در نهايت رييس جديد از ميان هيات رييسه انتخاب شد. در اين دوره نيز فعالان اتاق بازرگاني بيشترين شانس را به چهره‌هاي حاضر در هيات رييسه مي‌دهند. به ويژه آنكه تنها 14ماه از انتخابات قبلي گذشته است پس طبيعتا كساني كه بيشترين راي را در انتخابات 14ماه پيش آورده‌اند امروز بيشترين شانس را خواهند داشت. با اين وجود هيات رييسه به احترام جلال‌پور سعي دارد اين موضوع در سكوت برگزار شود و تمام تلاش آنها به حفظ جلال‌پور در سمت خود است اما موضوعاتي چون غيبت مشاور ارشد وي عملا مساله بازگشت وي را در هاله‌يي از ابهام قرار داده است. بر اين اساس 4 احتمال براي رياست اتاق بازرگاني در ادامه دوره هشتم مطرح شده است.
حالت اول: رياست شهرستان‌ها
نخستين احتمال براي جايگزيني جلال‌پور رياست يك نفر از شوراي روساي اتاق‌هاي شهرستان‌هاست. اين شورا متشكل از روساي شهرستان‌ها مدتي است كه قدرت زيادي در اتاق بازرگاني پيدا كرده است. شروع قدرت روساي شهرستان‌ها به كنار رفتن نهاونديان و تلاش آنها براي رياست يك شهرستاني آغاز شد. براي نخستين بار حمايت اين شورا به اضافه حمايت طيف سنتي باعث پيروزي يك شهرستاني بر اتاق ايران شد تا غلامحسين شافعي، رييس اتاق ايران شود. اما اوج اين گروه را بايد در انتخابات اين دوره هيات نمايندگان دانست. مذاكرات طولاني شوراي روسا با گروه ائتلاف براي فردا منجر به انتخاب محسن جلال‌پور به عنوان رييس و كسب 3 كرسي ديگر هيات رييسه شد. درحال حاضر بيش از 150راي از 415 راي اتاق ايران در اختيار اين گروه است. گزينه اصلي مطرح شده توسط اين گروه حسين پيرموذن، رييس اتاق بازرگاني اردبيل و خزانه‌دار فعلي اتاق بازرگاني ايران است. وي رابطه بسيار خوبي با شهرستان‌ها، دولت و مجلس دارد و به نظر مي‌رسد از اقبال خوبي براي رياست اتاق بازرگاني ايران برخوردار باشد.
حالت دوم: ائتلاف فردا
در سوي مقابل تلاش ائتلاف فردا در 18 اسفند 2 سال قبل تنها منجر به كسب اتاق تهران و 3 كرسي هيات رييسه اتاق ايران گشت اما مهم‌ترين برنامه آنها يعني كسب رياست اتاق ايران چندان موفقيت‌آميز نبود. در نهايت اين جلال‌پور بود كه به رياست اتاق ايران رسيد و روساي ائتلاف فردا تنها براي نايب‌رييسي كانديدا شدند. اين گروه ارتباط خوبي با دولت دارد و در عين حال 36 راي تهران را در اختيار دارد. همچنين لابي‌هاي قوي اين گروه با تشكل‌ها باعث شده كه گزينه اين گروه بتواند شانس خوبي براي رياست داشته باشد. با اين وجود هنوز درباره كانديداي اين گروه بحث‌هايي مطرح است. رياست ائتلاف براي فردا بر عهده مسعود خوانساري است كه رياست اتاق تهران و نايب‌رييسي ايران را عهده‌دار است. با اين وجود مشغله اتاق تهران، راي درون‌گروهي براي داشتن يك سمت همچنين شكست 3 سال قبل در انتخابات رياست باعث شده كه پدرام سلطاني به عنوان گزينه اين گروه مطرح باشد. سلطاني دومين دوره نايب‌رييسي خود را مي‌گذراند و راي خوبي در هيات نمايندگان ايران دارد.
حالت سوم: حضور يك دولتي
وقوع هر كدام از دو حالت بالا باعث ايجاد تنش ميان چهره‌هاي مختلف هيات نمايندگان مي‌شود. يكي از راهكارهاي جلوگيري از صف‌بندي در هيات نمايندگان معرفي يك رييس از جنس دولتي است. تجربه موفق نهاونديان همچنين ارتباط حسنه اتاق و دولت در دوره هشتم اين احتمال را پررنگ كرده است. در اين ميان قائم مقام وزير صنعت، معدن و تجارت يعني مجتبي خسروتاج هم سابقه طولاني حضور در هيات نمايندگان را دارد و هم 3سال قبل كانديداي رياست اتاق ايران محسوب مي‌شد. به همين دليل اگر دولت تصميم بگيرد يك دولتي را بر سر كار قرار دهد يك گزينه مناسب محسوب مي‌شود. هر چند از منصور معظمي نيز براي اين سمت نام برده مي‌شود. با اين وجود شانس اين موضوع با توجه به شعار پارلمان بخش خصوصي كم است.
حالت چهارم: حضور يك چهره بي‌طرف
اما در اين ميان حالت چهارمي هم مطرح است. با توجه به احتمال درگيري در اتاق ايران مي‌توان بر سر يك گزينه بي‌طرف از چهره‌هاي قديمي توافق كرد به شرط آنكه دخالتي در ريل‌گذاري فعلي اتاق نكند. اين موضوع مي‌توانست در چند ماه آخر هيات نمايندگان اتاق ايران رخ دهد اما هنوز 2سال و نيم از اين هيات نمايندگان باقي مانده و چنين موضوعي بسيار بعيد است. با اين وجود چهره‌هايي همچون علاميرمحمد صادقي براي اين سناريو مطرح مي‌شود.
آغاز جلسات لابي
هر چند جلال‌پور ديروز استعفا داد اما كاركشته‌هاي اتاق بازرگاني از چندي قبل جلساتي درباره بررسي تحولات اتاق را در دستور كار قرار دادند. براساس برنامه‌ريزي صورت گرفته روز سه‌شنبه تمامي كساني كه سابقه عضويت در هيات رييسه اتاق بازرگاني را داشته‌اند در خانه اقتصاد ايران گرد يكديگر جمع مي‌شوند. به نظر مي‌رسد، اتحاد سنتي‌ها در اين جلسه مجددا شكل خواهد گرفت و شايد در انتخابات آتي نيز اين جلسه اثر چشمگيري داشته باشد.
همچنين روز سه‌شنبه به دعوت سيدحميد حسيني از روساي گروه خواستاران تحول و مجيدرضا حريري از مسوولان گروه پيشگامان جلسه‌يي ميان چهره‌هاي قديمي اتاق به ويژه چهره‌هاي نزديك به تحول و پيشگامان برگزار خواهد شد.
از هم‌اكنون بازار لابي در اتاق ايران بسيار داغ است و به نظر مي‌رسد جلسات چند روز آينده، سرنوشت اتاق نه فقط در دوره هشتم بلكه پس از آن را نيز روشن خواهد كرد.
پس‌لرزه‌هاي استعفاي جلال‌پور
راس ساعت 8 صبح شنبه تلگرام محسن جلال‌پور، رييس اتاق بازرگاني ايران خبر استعفاي وي را اعلام كرد. از هفته گذشته شايعه كنار رفتن جلال‌پور بر سر زبان‌ها بود و در محافل خصوصي صحبت‌هايي مبني بر بيماري جلال‌پور شنيده مي‌شد. پس از سفر كردستان جلال‌پور احساس درد در قفسه سينه كرد و سپس دچار سكته قلبي شد. هرچند اين خبر در رسانه‌ها درج نشد اما دوستان جلال‌پور وضعيت وي را وخيم توصيف مي‌كردند. در نهايت بعد از 10روز سكوت جلال‌پور در تلگرام خود استعفا داد. اين استعفا در زماني در تلگرام وي اعلام شد كه جلسه هيات رييسه در حال برگزاري بود. در اين جلسه جلال‌پور حضور پيدا نكرد و نامه استعفاي خود را خطاب به هيات نمايندگان ارسال كرد با اين وجود هيات رييسه اتاق ايران تصميم دارد همه‌چيز را به جلسه هيات نمايندگان 2 هفته ديگر موكول كند. اين در حالي است كه جلال‌پور در پيام تلگرامي خود از اين استعفا به عنوان استعفاي قطعي نام برده است.
برداشته شدن نقطه تعادل اتاق
اتاق بازرگاني از زمان شروع دوره هشتم دوره آرامي را سپري مي‌كرد. از يك سو به‌دليل مسائل رخ داده در 18 اسفند 93 بسياري از چهره‌هاي مطرح اتاق تهران ديگر در جلسات هيات نمايندگان ايران حضور نداشتند و از سوي ديگر ميان گروه ائتلاف براي فردا و گروه شوراي روساي اتاق‌هاي شهرستان‌ها جلال‌پور توانسته بود يك توازن برقرار كند و بعد از هم‌صدايي اين دو گروه درباره رياست اتاق ايران درباره بقيه سمت‌ها به توافق رسيدند. به نظر مي‌رسد با كنار رفتن جلال‌پور اين توازن نيز با مشكل روبه‌رو خواهد شد. تقابل اين دو گروه درباره رييس جديد مشكلات ميان ديدگاه اين دو گروه را به خوبي آشكار خواهد كرد و اين موضوع مي‌تواند سكوت فعلي در اتاق بازرگاني را به دعوايي بزرگ تبديل كند.
حفظ اين تعادل در حال حاضر در دستور كار هيات رييسه قرار گرفته است. در همين رابطه نايب‌رييس اتاق بازرگاني در پيامي به اعضاي هيات نمايندگان نوشت:
«سلام خدمت همه دوستان و همكاران ارجمند
هيات رييسه مطابق معمول هر هفته امروز ساعت 7تا9 صبح جلسه داشت. همه ما در طول هفته قبل وضعيت سلامتى رييس عزيزمان جناب جلال‌پور را دنبال مى كرديم، اما به دليل بسته بودن كانال‌هاى ارتباطى با ايشان و خانواده شان (خاموش بودن تلفن ايشان و فرزندشان) اطلاعات را غير مستقيم دريافت مى‌كرديم. امروز در جلسه نامه استعفاى ايشان را كه نيمه شب قبل به دبيركل محترم اتاق تسليم شده بود دريافت كرديم و بهت‌زده و غافلگير شديم. همه مى دانيم كه محسن جلال‌پور در اين يك‌سال‌واندى فداكارانه و مسوولانه براى اتاق و بخش خصوصى كار كرد و از همه‌چيز من‌جمله سلامتيش گذشت و متاسفانه نتيجه اين كار بى‌بديل لطمه به سلامتيش شد. هيات رييسه اما اميد دارد كه ايشان بهبودى كامل خود را در هفته هاى آينده بازيابد و مجالى شود كه با او رودررو بنشينيم و تقاضا كنيم كه از استعفاى خود منصرف شود و البته اين‌بار با تقسيم بارها و كارهايش با هيات رييسه و هيات نمايندگان با فشار كمترى مواجه باشد.
به همين جهت همگى تصميم گرفتيم كه متن انتشار يافته را سريعاً منعكس كنيم تا جلوى حرف و حديثها و ساير تبعات استعفا تا حدى گرفته شود. هيات رييسه محترم با تلاش بيشتر از گذشته سعى خواهد كرد جاى خالى ايشان را كمى پر كند. از همه شما هم استدعا داريم با متانت و حمايت هميشگى به ما كمك كنيد كه اين فشار را مديريت كنيم.
فعلاً، و ان‌شاء‌الله تا آخر دوره، رييس ما محسن جلال‌پور است و هم براى سلامتيش دعا مى كنيم و هم بدون ترديد و وقفه به كار خود براى خدمت به بخش خصوصى ادامه مى دهيم»
چه كسي از اين سكون سود مي‌برد؟
در مقابل بعضي از اعضاي هيات نمايندگان مي‌گويند برگزار نشدن انتخابات ميان دوره بيش از هر كس به سود پدرام سلطاني خواهد بود. وي در حال حاضر نايب‌رييس اول است و در صورتي كه جلال‌پور براي انجام وظايف رييسي در اتاق حضور نداشته باشد تا زمان انتخابات مجدد وي مسووليت كارها را بر عهده مي‌گيرد. هرچند از سلطاني به عنوان يك گزينه اساسي براي كانديداي رياست اتاق ايران نام برده مي‌شود اما با اين روش وي بدون انتخابات مي‌تواند رياست را در عمل به دست گيرد. اما به نظر مي‌رسد كنار رفتن جلال‌پور نيز چندان با خواست وي نبوده است. وي در پيام استعفاي خود جملاتي كليدي داشت كه شايد كمتر به آن اشاره شد. وي در متن استعفاي خود نوشت «امروز اقتضاي خدمت به شما، استعفا از رياست اتاق ايران است.» بعضي از فعالان اقتصادي اين جمله را مربوط به مساله فشارهاي ديگر بر جلال‌پور به استعفا مي‌دانند. بعضي از فعالان اقتصادي از اين موضوع تعجب مي‌كردند كه تنش و مشكلات جسمي براي مديران بنگاه‌هاي اقتصادي امري طبيعي است. جلال‌پور در مصاحبه‌هاي شروع به كار خود بارها از كسب و كار بزرگ خود سخن گفت و طبيعتا چنين تنش‌هايي بايد براي وي عادي باشد. در اين ميان شايعاتي جز بيماري مانند مسائل خانوادگي و حتي سياسي و همچنين احتمال پس گرفتن استعفا مطرح بود. از سوي ديگر عدم حضور محسن كريمي‌پور مشاور ارشد وي به مدت بيش از يك ماه در اتاق بازرگاني، باعث شايعاتي درباره برنامه‌ريزي شده بودن اين استعفا مي‌دانند.
كارنامه عملكرد 4 رييس اتاق بازرگاني «تعادل» بررسي مي‌كند
عمر رياست روساي اتاق‌هاي بازرگاني در حال كوتاه شدن است. خاموشي 27سال بر اتاق بازرگاني رياست كرد، نهاونديان 6 سال و نيم، شافعي 18 ماه و نهايتا جلال‌پور تنها 14 ماه توانست بر اتاق بازرگاني رياست كند. با اين وجود هر يك كارنامه جداگانه‌يي براي خود به يادگار گذاشتند.
خاموشي، مرد روزهاي سخت
علينقي خاموشي در ابتداي انقلاب به همراه چند نفر از منتخبان امام (ره) به اتاق بازرگاني ايران راه يافت. وي در ابتدا دبيركل اتاق بازرگاني ايران بود اما پس از مدتي به رياست اين اتاق برگزيده شد و 27 سال در اين سمت باقي ماند. دوران خاموشي را مي‌توان به 3 دوره تقسيم كرد. دوره اول مربوط به ابتداي انقلاب تا پايان جنگ بود. ديدگاه‌هاي چپ در اين دوران حتي در دولت نيز به چشم مي‌خورد و بسياري دنبال حذف اتاق بازرگاني و حتي بخش خصوصي از اقتصاد بودند. شايد مهم‌ترين اقدام در اين رابطه قانون حفاظت و توسعه صنايع بود كه عملا بخش خصوصي را از چرخه اقتصاد حذف مي‌كرد و خاموشي به مخالفت شديد با اين قانون پرداخت. در حقيقت بقاي اتاق بازرگاني در اين دوره به‌خاطر عملكرد مناسب علينقي خاموشي بود.
دوره دوم خاموشي مربوط به دوران سازندگي است. وي در اين دوران پس از جنگ تا آغاز اصلاحات است. در اين دوران رابطه خاموشي با دولت بهبود يافت و حتي شاهد حضور وي به عنوان نماينده مجلس بوديم. ايجاد اتاق اكو و همچنين تلاش براي بهبود وضعيت خارجي تجار ايراني از مهم‌ترين اقدامات اين دوره بود.
دوره سوم خاموشي پس از روي كار آمدن دولت اصلاحات آغاز شد. اين دوران آغاز مشكلات ميان خاموشي و دولت بود. اتاق هنوز به سبك قديمي خود اداره مي‌شد اما دولت اصرار بر بزرگ شدن آن داشت. اين موضوع باعث اختلاف نظرات شديد ميان خاموشي و دولتي‌ها شد و در نهايت خاموشي در اتاق تهران در مقابل يكي از مديران دولت اصلاحات شكست خورد. در نهايت اين اختلافات در دولت بعد عامل كنار رفتن خاموشي شد.
نهاونديان، تكنوكراتي سخنور
بزرگ شدن اتاق از نظر ساختار و درآمد بي‌شك به خاطر برنامه‌هاي محمد نهاونديان اتفاق افتاد. نهاونديان يك مدير دولتي با ديدگاهي نزديك به تكنوكرات‌ها بود. وي ساختاري جديد براي اتاق بازرگاني تهيه كرد و ارتباط ميان مجلس و بخش خصوصي را بسيار بهبود بخشيد. با اين وجود ارتباط ميان اتاق و دولت وقت بسيار سرد بود. شايد مهم‌ترين دستاورد نهاونديان در اين دوره تصويب قانون بهبود مستمر محيط كسب و كار، تصويب بندهاي مورد نظر خود در برنامه پنجم توسعه و ايجاد شوراي گفت‌وگو و كميته ماده 76 بود.
در دوران نهاونديان درآمدهاي اتاق افزايش چشمگيري يافت و همچنين به خاطر روابط خوب نهاونديان و علي لاريجاني مجلس حمايت زيادي از اتاق بازرگاني انجام داد. در نهايت اتاق در زمان استعفاي نهاونديان به يك نهاد اقتصادي اثرگذار بدل شده بود. با روي كار آمدن دولت تدبير و اميد نهاونديان اتاق را به مقصد دفتر رياست‌جمهوري ترك كرد.
شافعي، مرد دوران گذار
كمتر كسي تصور مي‌كرد پس از نهاونديان، شافعي رييس اتاق ايران شود. وي حتي ميان خبرنگاران چندان شناخته شده نبود و اتاق به حدي بزرگ شده بود كه همه انتظار يك مدير دولتي را مي‌كشيدند. اما به نظر مي‌رسيد بلوغ اتاق بازرگاني به حدي رسيده بود كه اين‌بار يك نفر از بدنه بخش خصوصي به عنوان رييس اتاق ايران انتخاب شود. وي در رقابتي تنگاتنگ بر مسعود خوانساري پيروز شد. بسياري از افراد منتقد شافعي در زمان انتخاب بودند اما عملكرد وي به گونه‌يي بود كه در پايان دوره اكثريت اين منتقدان از وي حمايت مي‌كردند. با اين وجود دوران كوتاه مديريت وي تنها اجازه ادامه دادن به كارهاي نهاونديان را به وي داد اما از وي به عنوان رييسي بي‌طرف نام برده مي‌شود. با تمام اين اوصاف انتخابات دوره هشتم عملا وي را از رياست اتاق بازرگاني كنار گذاشت.
جلال‌پور، مرد سفر و سلفي
دوران 14 ماهه جلال‌پور هرچند كوتاه بود اما بسيار داراي برد رسانه‌يي محسوب مي‌شد. سلفي‌ها و پيام‌هاي تلگرامي جلال‌پور عملا وي را در كانون توجه‌ها قرار داده بود. وي ركورددار سفر به‌همراه دولت و حضور در جلسات دولتي‌هاست. در مجلس شوراي اسلامي دوره جديد نيز بيش از هر رييس ديگري پشت تريبون قرار گرفت و در عمل شاهد اين بوديم كه اتاق به تداركاتچي دولت در بحث روابط خارجي بدل شده بود. اما عملا انتقادهاي زيادي از عملكرد جلال‌پور به ويژه در داخل اتاق مطرح بود و وي خود در گفت‌وگو با «تعادل» اذعان داشت كه تاكنون بيشتر از آنكه براي بخش خصوصي عملكرد داشته باشد براي آن تريبون ايجاد كرده است تا بتواند در بخش‌هاي مختلف از قدرت اتاق به‌نفع بخش خصوصي استفاده كند.
نگاهي به سوابق مشكلات قلبي هيات رييسه اتاق ايران
دليل استعفاي جلال‌پور مشكل قلبي ذكر شده است. به نظر مي‌رسد، فشار كاري بالا روي جلال‌پور عامل اصلي مشكلات قلبي وي بوده هرچند كه اين موضوع پيش از اين نيز سابقه داشته است. جلال‌پور در ابتداي سال نيز مدتي به خاطر مشكلات قلبي بستري شد اما نكته مهم اين است كه پيش از جلال‌پور چهره‌هاي ديگري در هيات رييسه نيز داراي مشكلات قلبي بوده‌اند و به كار خود ادامه دادند.
علينقي خاموشي
خاموشي 27سال رييس اتاق ايران بود و دوران بسيار سختي مانند شرايط جنگ و عدم همراهي دولت در برهه‌هاي مختلف زماني را تجربه كرد. وي در زمان رياست خود يك بار عمل قلب باز انجام داد اما اين موضوع مانع ادامه فعاليت وي در اتاق بازرگاني نشد و در نهايت با وجود بيماري حتي در دوره‌هاي بعد نيز به رياست رسيد. وي در حال حاضر مديريت يك هلدينگ مهم را عهده‌دار است.
ابراهيم جميلي
جميلي 2 دوره عضو هيات رييسه اتاق بازرگاني ايران بود و در اين مدت يك بار قلب خود را عمل كرد. با اين وجود جميلي در هيات رييسه و رياست اتاق زنجان باقي ماند و حتي در دوره بعد نيز از اتاق البرز در هيات نمايندگان اتاق ايران حضور پيدا مي‌كرد. وي در حال حاضر علاوه بر مديريت چند شركت مهم معدني رياست خانه اقتصاد ايران را عهده‌دار است.
علا ميرمحمد صادقي
علاميرمحمدصادقي نيز در دوره عضويت در هيات رييسه اتاق ايران داراي مشكلات قلبي بود و يك بار عمل قلب انجام داد. با اين وجود وي را بايد ركورددار حضور در هيات رييسه اتاق ايران شمرد. وي با وجود بيماري قلبي هم‌اكنون در هيات رييسه اتاق بازرگاني تهران حضور دارد و هنوز يكي از بزرگان معدن به ويژه در بخش گچ محسوب مي‌شود. حتي بعد از كنار رفتن نهاونديان از وي به عنوان يك گزينه بالقوه براي رياست اتاق بازرگاني نام برده مي‌شد.
منبع: تعادل
