کد خبر: 65899
تاریخ انتشار: 25 ارديبهشت 1400 08:39
خسارت حمله ویروس کرونا به صاحبان مشاغل با تعطیلی یک میلیون و ۸۰۰ هزار واحدصنفی طی ۲۶ روز تعطیلی فروردین و اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ حداقل۱۳۰ هزار میلیارد تومان برآورد میشود.
به گزارش راه امروز: فرشته فریادرس در گزارشی در روزنامه تعادل نوشت: اسفندماه ۹۸ اقتصاد ایران درگیر یک شوک بزرگ شد؛ شوک ناشی از بروز بیماری «کرونا ویروس». ویروسی که حمله ور شد به کسب وکارها وبا آمدنش روزهای تلخی را در تقویم اقتصاد ایران رقم زد و رونق را از بازارها گرفت. کسب وکارهایی که به روال سابق هرساله چشمشان به دخل ماه پایانی آخرسال کاریشان بود، اما دوسالی است که از همان هم بی نصیب مانده اند. اما این روزهای کرونایی به سال ۹۸ ختم نشد و سال ۹۹ و با آغاز ۱۴۰۰ تبعاتش نمود بیشتری پیدا کرد.

سطح درآمدها پایین آمد، تقاضا برای خرید به شدت کاهش یافت، اما هزینه ها افزایشی شد. هر روز که میگذشت آمار مرگ و میرها صعودی و کره کره مغازه ها پایین کشیده می شد. رنج مرگ آدمها یکطرف، قصه تلخ تعطیلی کسب وکارها از سوی دیگر. داده های اقتصادی و نمودارها هم وضعیت خوبی را از اقتصاد به نمایش نمی گذاشتند. حمله این ویروس منحوس آنقدر حجیم و بزرگ بود که قدرت های بزرگ اقتصادی نیز در مواجهه با آن ناتوان ماندند. اما وضعیت ایران متفاوت تر به نظر می رسد؛ اقتصاد تک محصولی و محصور در حلقه تحریم ها، حال گرفتار پاندمی کرونا هم شده بود. حمله ویروسی که خسارتش به صاحبان مشاغل با تعطیلی یک میلیون و ۸۰۰ هزار واحد صنفی طی ۲۶ روز تعطیلی فروردین و اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ حداقل۱۳۰ هزار میلیارد تومان برآورد میشود.
حمله پاندمی به کسب وکارها
سال ۲۰۲۰ دنیا را متحیر کرد؛ آمد، ماند و بحران ساز شد؛ ابربحرانی که از همه مرزها رد شد و ۲۰۲۱ را هم در نوردید. کسی جلودارش نبود. گستره آسیب رسانی اش آنقدر وسیع و بحران ساز است، که تخمین زدن آسیب هایش به اقتصاد جوامع هم کار آسانی نیست. شوک ناشی از بیماری کووید۱۹ همه معادلات جهانی را بهم ریخت. اما محققان دست به کار شدند؛ تا اینکه تلاش ها نتیجه داد؛ واکسنش کشف شد؛ آنهم پس از ماه ها انتظار وجان باختن هزاران نفر. خیلی از کشورها برای توقف این هیولای دهشتناک آستین هایشان را بالا زدند و موفق شدند به مهار بیماری. اما داستان غم انگیز اینجاست؛ «ایران». جایی که به گفته متولی بهداشتش همه دنیا از مدیریت و کنترل این بیماری مخوف از سوی مسوولین ما در حیرتند؛ غافل از اینکه ما هنوز اندر خم یک کوچه ایم. رفتارهای پوپولیستی، دعواهای پینگ پونگی که فقط ضربات محکم تری را به اقتصاد بیمار کشور و صاحبان مشاغل گرفتار در مصائب هزار گونه وارد کرد.
اما نگرانی ها درباره شیوع این ویروس هولناک در کشور، سیاستگذاران و دولتمردان را بر سر دو راهی تعطیلی کسب وکارها یا تداوم فعالیت آنها قرار داد؛ برخی معتقد بودند به منظور شیوع ویروس کرونا وجلوگیری از تلفات انسانی باید تا جایی که امکان دارد اجازه فعالیت از کسبوکارها گرفته شود. در مقابل برخی دیگر می گفتند از آنجایی که اقتصاد کشور علاوه بر مساله کرونا با تحریمها نیز درگیر است؛ تعطیلی ادامهدار بنگاهها وصنوف اثر سوء بیشتری خواهد داشت و اقتصاد تحریم شده ایران تاب آوری لازم برای تعطیلیهای بیشتر را ندارد و اگر روند تعطیلیها ادامه پیدا کند، بحرانهای جدید اجتماعی واقتصادی بروز خواهد کرد.
دولتمردان با نگاه به این دو دیدگاه، در سال ۹۹ رویکرد میانه ای را دنبال کردند و رای به بازگشایی گام به گام فعالیت های اقتصادی دادند. اما با ورود به سال ۱۴۰۰ ورق برگشت و آمار مرگ های کرونایی از مرز ۵۰۰ نفر هم عبور کرد. اوضاع وخیم تر از هر زمان دیگری گزارش می شد. رنگ بندی کرونایی شهرها دیگر رنگ هشدار یعنی قرمز را هم رد کرد. همین باعث شد تا دولتمردان تصمیم بگیرند که یکبار دیگر سفت و سخت جلوی فعالیت کسبه و بازاریان را بگیرند. دامنه محدودیت ها و تعطیلی ها گسترده تر شد. بساط کار خیلی ها برچیده شد. صاحبان برخی مشاغل هم عطای شغلشان را به لقایش بخشیدند وبا حرفه اشان خداحافظی کردند.
ضربه محکم تر اما فروردین ۱۴۰۰ بر کسب وکارها فرود آمد. ماهی که نقشه جغرافیایی کرونا در کشور تیر وتار شد و به رنگ سیاه درآمد. کره کره ها پایین آمد و غصه ایی که بر دل خیلی از صاحبان مشاغل نشست اما کاری از دست کسی بر نمی آمد. پاتک کرونا به کسب وکارها، خیلی ها را بیکار وخانه نشین کرد و خسارت چند هزار میلیاردیش به صاحبان مشاغل فروردین سیاه را در تقویم اقتصاد ایران رقم زد. صاحبان مشاغلی که این روزها دیگر نمی دانند صدایشان را باید به گوش چه کسی برسانند. نه از تسهیلات خبری هست و نه از جبران خسارت. هرچه هست سیاهه ای است از بدهی وگرفتاری.
صاحبان مشاغل چه گفتند؟
در این میان مصوبه ای بود که بدون درنظرگرفتن تبعاتی که داشت؛ رای به تعطیلی بیش از۷۰درصد واحدهای صنفی داد. تخلف هم مساوی بود با پلمپ!. کسبه ایی که مقصر این وضع نبودند اما قربانیان بزرگ این پاندمی به شمار می رفتند. وقتی با آنها به گفت وگو نشستیم تا شاید کسی صدایشان را بشنود؛ گله مند بودند از متولیان امر، که دود بی برنامگی ٖاشان به چشم آنها رفته است. مغازه هایی که نه خبر از فروشنده بود و نه خریدار و تنها شماره تماسی بود که بر روی کره کره هایشان، حک شده بود برای برقراری تماس. از فروشنده، خیاط و آرایشگر گرفته تا تالاردار و رستوران دار و دیگر مشاغل، همه ناراضی از وضع موجود.
وقتی از چالش هایشان می پرسم در این دوران؛ با لحنی سرشار از یک بعض سنگین فرو خورده می گویند: تعطیل می کنند بدون اینکه از صورت بدهی امان، قرض و وام یا چک هایمان خبری داشته باشند.» برخی از کسبه هم با حالتی انگار به ستوه آمده از این شرایط، تن صدایشان را بالا برده و می گفتند: «تحریم کم بود، کرونا هم مثل بختک آوار شد برسرمان.» اما حرفشان این بود: «مسوولین درک درستی از مشکلات ما ندارند؛ حتی این روزها که می توانند با تولید یا واردات واکسن کرونا، جلوی مرگ ومیرها و ضرر و زیان میلیاردی به کسب وکارها را بگیرند، ساده ترین راه یعنی تعطیلی مشاغل را انتخاب کرده اند.»
برخی هم بودند که با ابراز تاسف از اینکه کسی از درد آنها خبر ندارد، عنوان کردند: همین آقایانی که در ستاد کرونا تصمیم می گیرند، تا ما تعطیل باشیم؛ آیا به اینکه ما چگونه باید هزینه های جاریمان مثل اجاره ماهانه، بیمه، مالیات و ده ها مورد دیگر را تامین کنیم، فکری کرده اند؟» همه حرف آنها این بود: «دولت اگر می خواهد کرونا را با تعطیلی کسب وکارها، مدیریت کند، باید به قکر جبران خسارت های وارده به آنها هم باشد.» آنها که این روزها معترض به وضع موجود هستند، به قول خودشان تنها به فکر درآمد یا کسب سود نیستند، بلکه این فشارهای اقتصادی، چک، بیمه، مالیات و... است که امانشان را بریده.
این تنها یک روایت کوتاهی بود از آنچه بر کسب وکارها در دوران پاندمی در ایران می گذرد. چه بسیاری از صنوف و بنگاه های کوچک که به دلیل تعطیلیهای اخیر و محدودیت تردد با رکود مواجه اند وحتی توان پرداخت اجارهبها یا پاس کردن چکهایشان را هم ندارند. صنایع و واحدهای صنفی کوچک که در دوران شیوع کرونا و تحریم ها با مشکلات ارزی، تامین مواد اولیه، رشد قیمت مواد اولیه، مشکلات مالیاتی، تسویه چک و پرداخت اجارهبها دست و پنجه نرم میکنند، راهی هم برای برون رفت از این وضعیت برایشان ترسیم نشده و چاره ای ندارند جز انتظار برای پایان پاندمی!
این در حالی است که بنابر آمارها ۳هزار نوع رسته صنفی در کشور وجود دارد؛ یعنی بسیاری از مواد اولیه کارخانجات، صنایع، پالایشگاهها، شرکتها و ادارات از طریق اصناف توزیع میشود. این نشان میدهد که اصناف در کلیه زنجیره تولید و خدمات تاثیرگذاری دارند. بنابراین با توجه به نقش اصناف در تامین نیازهای واحدهای مختلف، وقتی از تاثیر تعطیلی و کرونا بر اصناف صحبت میکنیم، باید تاثیر آن بر کل اقتصاد را مدنظر داشته باشیم. تعطیلیهایی که منجر میشود تا تقاضا برای تولید کاهش یابد. حال اگر این وضعیت استمرار پیدا کند، دیگر خسارت محدود به یک بخش اقتصادی نیست، بلکه به کل زنجیره اقتصادی آسیب میزند.
جزئیات خسارت کووید ۱۹ به کسب وکارها
اما ببینم میزان خسارت ناشی از حمله ویروسی به صاحبان مشاغل د دوران پاندمی چقدر تخمین زده می شود. آنطور که دبیر کل اتاق اصناف ایران می گوید: تجربه آماری آذرماه ۹۹ نشان میدهد که در 15 روز تعطیلی که شرایط تقریبا مشابهی با امروز داشتیم، طبق آمار بانک مرکزی 50 هزار میلیارد تومان میزان فروش اصناف کاهش پیدا کرده است. البته این کاهش درآمد به معنای این نیست که 100 درصد آن زیان است. بخشی ارزش خود کالا و بخشی سود احتمالی است که با از دست رفتن آن ضرر ایجاد میشود.
به گفته مجتبایی اگر بر اساس همان تجربه آذرماه محاسبه کنیم، برای ۱۰ روز تعطیلات دست کم 33 هزار میلیارد تومان کاهش درآمد و فرصت فروش اصناف خواهد بود. یک تورم حداقل 36 درصدی نیز وجود داشت که در برخی از گروههای کالایی تا بیش از 68 درصد هم رسید. اگر میزان تورم را به صورت متوسط 50 درصد در نظر بگیریم، میتوانیم برای هر ده روز تعطیلی اصناف در سال 1400 پیشبینی کنیم که حداقل 50 هزار میلیارد تومان کاهش فرصت فروش برای اصناف به وجود میآید که بخشی از آن خسارت مستقیم و بخشی عدم فروش کالا و خسارت به زنجیرههای بعدی از جمله عدم پاس کردن چک ها است.
همچنین براساس آمارها، طی ۹ ماهه از اول اسفند ۹۸ تا پایان آبان ۹۹ بیش از ۲۵۰ هزار میلیارد تومان درآمد از دست رفته در کسب وکارها داشتیم. وقتی واحد صنفی کاهش درآمد داشته باشد یعنی نتوانسته چکهای خود را پاس کند و بدهی خود را به واحد تولیدی بدهد. این امر به معنای خسارت بر چرخه اقتصادی از تولید تا توزیع است.
بنابرآمار اعلامی محمدباقر مجتبایی به «تعادل»، یک میلیون و ۸۰۰ هزار واحد صنفی در ایام 26 روز تعطیلی فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۰ تعطیل بودند، که میزان آسیب وارده به صنوف در این بازه زمانی، حدود 130 هزار میلیارد تومان کاهش فروش در اصناف بوده است. او در خصوص اینکه کدام صنوف بیشتر در معرض وررشکستگی یا تعطیلی قرار گرفتند، می گوید: تالارداران جزو متضررترین صنوف هستند که طی ۱۵ ماه کرونایی کمتر از یک ماه و به صورت محدود اجازه فعالیت داشتند و عملا ۳۸۰۰ واحدصنفی تالاردار خسارت ۱۰۰ درصدی از کرونا دیده اند. اما وقتی از او در مورد تعداد چک های برگشتی در دوران پاندمی می پرسم، اینطور می گوید: طی این ۲۶روز تعطیلی در دو ماه فروردین و اردیبهشت، صنوف با حداقل ۵۰۰ هزار فقره چک برگشتی روبرو خواهند شد. اما بنابر آمار اعلامی او، طی آذرماه سال ۹۹ که ۱۵ روز آن اکثر شهرها با وضعیت قرمز روبه رو بودند و حدود 70 درصد اصناف تعطیل بودند، فقط تعداد ۸۹۳ هزار فقره در آذرماه برگشت خورد که اکثر چک ها مربوط به اصناف بود، آنهم با ارزش ۲۳ هزار میلیارد تومان.
دبیرکل اتاق اصناف ایران در مورد اینکه چه تعداد افراد شاغل در دوران پاندمی بیکار شدند، نیز بیان می کند: پیش بینی میکنیم حداقل ۴۵۰ هزار شاغل در صنوف طی این۱۵ ماه شغل خود را از دست داده باشند؛ البته این به معنی تعطیلی ۴۵۰ هزار واحدصنفی نیست بلکه از دست دادن شغل ۴۵۰هزار شاغل اصناف در صنوف مورد نظر است. باهمه اینها چند روزی است که محدودیت فعالیت برخی از مشاغل برداشته شده، اما هنوز مشاغلی هستند که در این روزهای سیاه کرونایی همچنان با تابلوی ایست دولتمردان، اجازه فعالیت ندارند و بلاتکلیفند. اما ای کاش متولیان امر برای حل مشکلات واحدهای صنفی و تولیدی در این دوران پاندمی تدبیر بیشتری به خرج می دادند تا نان خیلی ها آجر نشود.
نوع آسیب های وارده به کسب وکارها در دوران
پاندمی
|
نوع خسارت
|
میزان یا حجم خسارت
|
بازه زمانی
|
تعداد واحدهای صنفی تعطیل شده
|
۱.۸۰۰.۰۰۰ واحد تعطیل شدند
|
طی ۲۶ روز تعطیلی فروردین و اردیبهشت
|
رقم آسیب وارده به صنوف
|
۱۳۰ هزار میلیارد تومان
تخمین کاهش فروش
|
طی ۲۶ روز تعطیلی فروردین و اردیبهشت
|
درآمد از دست رفته کسب وکارها
|
بیش از ۲۵۰ هزار میلیارد تومان
|
طی ۹ ماهه از اول اسفند ۹۸ تا پایان آبان ۹۹
|
صنوف در معرض وررشکستگی
یا تعطیلی
|
تالارداران متضررترین صنوف بودند
خسارت ۱۰۰ درصدی ۳۸۰۰ واحدصنفی تالاردار
|
طی 15 ماه کرونایی
)کمتر از یکماه اجازه فعالیت محدود داشتند(
|
رقم چک های برگشتی سال ۹۹
|
۸۹۳ هزار فقره به ارزش
۲۳
هزار میلیارد تومان
|
طی آذرماه ۹۹
|
رقم چک های برگشتی سالجاری
|
500 هزار فقره
|
طی ۲۶ روز
|
تعداد شاغلین بیکار شده
در دوران پاندمی
|
۴۵۰ هزار شاغل در صنوف بیکار شدند
|
طی
۱۵ماه
|