پارلمان اقتصادی پایتخت، در نشست اخیر خود میزبان رییس سازمان بورس و اوراق بهادار بود و فعالان اقتصادی از نقاط ضعف وقوت بازار سهام در دوره اقبال عمومی به این بازار گفتند و پرسشها و پیشنهادات خود را با او مطرح کردند.
به گزارش راه امروز: نشست مردادماه اتاق تهران به واکاوی وضعیت بازار سهام گذشت. بازاری که این روزها با استقبال گسترده مردم، روزهای پرنوسانی را تجربه می‌کند. شاخص جهش‌وار بازاری که یک روز سبز رنگش می‌کند، اما روز دیگر قرمزپوش. اما نوسان بازار سهام در روزهای اخیر بیشتر از همه تازه واردهای بورسی را نگران کرده؛ هرچند همچنان امیدها به تداوم روند صعودی و بازگشت شاخص پررنگ است. از همین رو، پارلمان اقتصادی پایتخت، در نشست اخیر خود میزبان رییس سازمان بورس و اوراق بهادار بود و فعالان اقتصادی از نقاط ضعف وقوت بازار سهام در دوره اقبال عمومی به این بازار گفتند و پرسشها و پیشنهادات خود را با او مطرح کردند. رییس سازمان بورس هم سعی کرد به این دغدغه‌های بورسی پاسخ دهد.
«چگونه رشد مستمر بازار به سمت ثبات پایدار حرکت خواهد کرد؟ آیا تامین کسری بودجه دولت، نخستین هدف متولیان بازار است؟ تدابیر سازمان بورس در مورد مدیریت ریزش‌های احتمالی چیست؟ میانگین سرمایه مردم به چه میزان است و در صورت اصلاح شدن روند بازار کدام دهک‌ها بیشتر متحمل آسیب می‌شوند؟» مهمترین پرسش‌هایی بود که از سوی برخی از اعضای اتاق تهران مطرح شد. رییس سازمان بورس و اوراق بهادار هم در ابتدا به ترسیم فعالیت این بازار در سال ۹۹ پرداخت. بنابرآمار واطلاعات ارایه شده از سوی حسن قالیباف اصل، از ابتدای امسال تاکنون، ۴.۵ میلیون کد بورسی صادر شده و تقاضای بزرگی به بازار سرمایه آمده که ۵۰ تا ۶۰ درصد آن تازه‌واردهایی با ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان سپرده هستند. به‌طوری‌که از ابتدای سال تاکنون ۱۱۰ هزار میلیارد تومان پول جدید از سوی تازه واردان به بازار سرمایه وارد شده، که این رقم در سال گذشته ۳۵ هزار میلیارد تومان بوده است.
هم‌اکنون روزانه ۱۰۰ هزار تا ۱۲۰ هزار رکورد توسط شرکت‌های بورسی صادر می‌شود، که این یعنی روزانه ۲ هزار میلیارد تومان پول وارد بازار سرمایه می‌شود. اما او در پاسخ به نگرانی‌ها در مورد اصلاح شاخص بیان کرد که افت و خیز در ذات بازار سرمایه است و سرمایه‌گذاران باید مسوولیت ریسک موجود در این بازار را بپذیرند. رییس اتاق تهران هم در این نشست، طی اظهاراتی عنوان کرد فهرست کسانی که ارز صادراتی سال‌های ۹۷ و ۹۸ را رفع تعهد نکرده‌اند، برای اتاق تهران ارسال شده است. البته مسعود خوانساری روایت جدیدی از بازنگشتن ارز حاصل از صادرات در مذاکره با ۹۰ بنگاه داشت که عمده‌ترین دلایل این اتفاق را «عدم هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف مانند گمرک، سازمان توسعه تجارت، بانک مرکزی»، «نبود سامانه متحد که همه بتوانند از اطلاعات آن استفاده کنند» و«صدور بخشنامه‌های متعدد و عدم آگاهی بعضی از صادرکنندگان از دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های صادره» عنوان کرد.
وزارت صمت از بلاتکلیفی خارج شود
در ابتدای این نشست، رییس اتاق تهران با تسلیت به مناسبت نزدیک شدن به ماه محرم و شهادت حضرت امام حسین(ع) و یارانش، پیشاپیش هفته دولت و روز کارمند را هم تبریک گفت. مسعود خوانساری همچنین با تبریک به جعفر سرقینی که به تازگی به عنوان سرپرست وزارت صمت منصوب شده و سابقه زیادی از حضور در ترکیب هیات نمایندگان اتاق تهران به عنوان نماینده دولت دارد، گفت: امیدوارم رییس‌جمهور محترم هرچه سریع‌تر تکلیف این وزارتخانه را که چند ماهی است بدون وزیر اداره می‌شود، روشن کنند و تصمیم بگیرند تا این وزارتخانه از بلاتکلیفی خارج شود. او در ادامه به مساله 27 میلیارد دلار ارز بازنگردانده حاصل از صادرات که از سوی رییس‌کل بانک مرکزی اعلام شده بود، اشاره کرد وگفت: جدا از اینکه این عدد چقدر واقعیت دارد و میزان دقیق آن چه عددی است، ما مکاتباتی با بانک مرکزی انجام دادیم تا فهرست صادرکنندگانی که ارزشان را برنگردانده‌اند و میزان ارزی که بازنگشته را برای اتاق تهران ارسال کنند. خوشبختانه این اتفاق رخ داد و بانک مرکزی فهرستی از اشخاص را همراه میزان ارز برگشت نشده ارسال کرد؛ اگرچه این فهرست رقم اندکی از 27 میلیارد دلاری است که عنوان شده. در دو هفته گذشته ما جلسات متعددی را برای بررسی این مساله تشکیل دادیم و تاکنون مذاکراتی با بیش از 90 شرکت، بنگاه و افرادی که در این فهرست قرار دارند در حضور نمایندگان بانک مرکزی انجام دادیم.
روایتی از ارزهای نیامده
وهمکاری دیرهنگام بانک مرکزی
اما خوانساری روایت دیگری از برنگشتن ارزهای صادراتی داشت. او دلایل عمده بازنگشتن ارز حاصل از صادرات این اشخاص را «عدم هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف مانند گمرک، سازمان توسعه تجارت، بانک مرکزی»، «نبود سامانه متحد که همه بتوانند از اطلاعات آن استفاده کنند» و «صدور بخشنامه‌های متعدد و عدم آگاهی بعضی از صادرکنندگان از دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های صادره» عنوان کرد. او گفت: تاکنون جلسات بسیار خوبی تشکیل‌شده است و توانسته‌ایم مقدار زیادی از مشکلاتی که موجب کندی بازگشت ارز شده را بررسی کنیم؛ خوشبختانه بانک مرکزی هم همکاری بسیار خوبی دارد اما‌ای کاش این هماهنگی پیش از اعلام مساله و بیان آمار و ارقام صورت می‌گرفت. خوانساری همچنین به موضوع صدور کارت بازرگانی اشاره کرد و گفت: طبق بخشنامه که از سوی سازمان توسعه تجارت در اول بهمن‌ماه صادر شد؛ قرار شد از اول مرداد کارها از طریق این سامانه انجام شود و امروز که 28 مرداد است، هنوز سامانه به درستی راه‌اندازی نشده و اخلال در کارها وجود دارد. همچنان افراد زیادی به اتاق تهران برای صدور کارت و تمدید مراجعه می‌کنند اما دست ما بسته است؛ من همین‌جا از فعالان اقتصادی خواهش می‌کنم که دیگر به اتاق مراجعه نکنند.
او به موضوع کسری بودجه نیز پرداخت وگفت: پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد 180 تا 200 هزار میلیارد تومان کسری بودجه در سال جاری وجود دارد. تاکنون دولت از طریق فروش اوراق قرضه دولتی و عرضه سهام شرکت‌های دولتی در بورس توانسته تا اندازه‌ای این کسری را جبران کنند. خوانساری افزود: بحثی که هفته گذشته از سوی رییس‌جمهور اعلام شد، ارایه اوراق سلف نفتی بود که به‌صورت ریالی عرضه می‌شود. عبدالناصر همتی هم اعلام کردند این اوراق به‌صورت فروش قطعی، تحویل دو سال آینده است و برای آن دو ویژگی اصلی طرح کردند. اول اینکه انتظارات تورمی را مدیریت می‌کند و دوم اینکه نسبت به اوراق قرضه قابل مدیریت‌تر است و همزمان سود بیشتری را ارایه می‌دهد. اما انتظار بود قبل از اینکه این موضوع به عنوان یک خبر ناگهانی اعلام شود؛ به‌صورت کارشناسی مطرح و جوانب مختلف آن بررسی می‌شد.
بازار سهام به روایت رییس
پس از صحبت‌های رییس اتاق تهران، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار که به خانه بخش خصوصی آمده بود، سخنان خود را با این جمله آغاز کرد که در حال حاضر، بازار سرمایه به جایگاه واقعی خود در اقتصاد ملی نزدیک شده و نقش خاص خود را در اقتصاد کشور ایفا می‌کند. حسن قالیباف‌اصل سپس به رشد و جهش اتفاق افتاده در بازار سرمایه طی مدت سال جاری اشاره کرد و با بیان اینکه سال گذشته در مجموع 820 هزار کد معاملاتی در بورس صادر شده بود، یادآوری کرد که این میزان طی مدت گذشته از سال جاری، به 4.5 میلیون کد رسیده است. به گفته وی، در حال حاضر 50 تا 60 درصد تازه‌واردان به بازار سرمایه، به‌طور میانگین 10 تا 15 میلیون تومان وارد بازار سرمایه کرده‌اند.
وی در عین حال تصریح کرد که هر روز 100 تا 120 هزار کد بورسی جدید صادر می‌شود. اما رقم پول جدید وارد شده به بازار سرمایه چقدر است؟ براساس آمار اعلامی قالیباف، از ابتدای امسال تاکنون در حدود 110 هزار میلیارد تومان پول جدید وارد این بازار شده است در حالی که سال گذشته در مجموع این میزان 35 هزار میلیارد تومان بود. او با بیان اینکه این میزان از نقدینگی در صورتی‌که به هر بازار دیگری سرازیر شود، رشد تورم را به همراه خواهد داشت، تاکید کرد که این نقدینگی حجیم را باید در بازار سرمایه حفظ کرد. بنابراین در بازار سرمایه در تلاش هستیم تا به همان میزان که نقدینگی جدید وارد بورس می‌شود، عرضه جدید نیز صورت گیرد. او تقویت سمت عرضه را یکی از اقدامات جدی بازار سرمایه عنوان کرد و از دیگر برنامه‌های سازمان بورس، را افزایش سهام شناوری دانست وافزود: در حال حاضر سهام شرکت‌ها در بازار سرمایه بالاتر از 27 درصد است که جای رشد دارد.
از دیگر اقدامات سازمان بورس به گفته او، اینکه برای اولین‌بار شرکت‌ها را مجاز کردیم که در بورس سهام ممتاز داشته باشند و شرکت‌ها بتوانند با حفظ کرسی‌های مدیریتی خود، مابقی سهام شرکت را در بورس عرضه کنند که به این ترتیب، نگرانی از کنترل شرکت نیز برطرف می‌شود. البته برای شرکت‌هایی که از قبل در بورس بوده‌اند، نمی‌توانیم اجازه داشتن سهام ممتاز بدهیم اما برای این بخش از شرکت‌ها نیز صندوق تامین مالی را در نظر گرفته‌ایم.
قالیباف‌اصل به برخی گلایه‌ها مبنی بر روند کند پذیرش شرکت‌ها در بورس، نیز گریزی زد و گفت: این ادعا را قبول ندارم؛ چراکه در حال حاضر، شرکت‌هایی که صورت‌های مالی آنها شفاف و آماده باشد، ظرف کمتر از یک ماه پذیرش می‌شوند. همچنین براساس اطلاعات ارایه شده از سوی او، در یک ماه گذشته، در فرابورس 10 شرکت پذیرش شده‌اند. اکنون نیز 100 شرکت در خواست پذیرش در فرابورس را دارند و 50 شرکت نیز خواهان پذیرش در بورس هستند. همچنین از سال 1387 که نخستین مجوز صندوق‌های سرمایه‌گذاری صادر شد، تا پایان سال گذشته ارزش دارایی این صندوق‌ها 200 هزار میلیارد تومان بود که اکنون به عدد 350 هزار میلیارد تومان رسیده است.
بنابر آمار اعلامی قالیباف، سال گذشته حدود 260 هزار میلیارد تومان از طریق این بازار تامین مالی صورت گرفته و امسال این رقم در ۵ ماه نخست سال معادل260 هزار میلیارد تومان بوده است. همچنین ارزش عرضه‌های اولیه در سال گذشته 5 هزار و 300 میلیارد تومان برآورد شد که امسال در این رقم 5 ماه نخست سال به 20 هزار میلیارد تومان رسیده است.
دغدغه‌های بورسی اعضای اتاق
در ادامه این جلسه، نوبت به دیگر اعضای هیات نمایندگان رسید تا دیدگاه‌ها و دغدغه‌های بورسی خود را در حضور رییس سازمان بورس و اوراق بهادار مطرح کنند و با او از نقاط ضعف و قوت بازار سهام در دوره اقبال عمومی به این بازار بگویند. رییس سازمان بورس هم به بخشی از این سوالات پاسخ داد. ابتدا رییس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق تهران پرسش‌هایی را خطاب به رییس سازمان بورس اوراق بهادار مطرح کرد. فریال مستوفی گفت:«چه چشم‌اندازی از رشد و آینده بازار وجود دارد؟ چگونه رشد مستمر بازار به سمت ثبات پایدار حرکت خواهد کرد؟ آیا تامین کسری بودجه دولت، نخستین هدف متولیان بازار است؟ تدابیر سازمان بورس در مورد مدیریت ریزش‌های احتمالی چیست؟ میانگین سرمایه مردم به چه میزان است و در صورت اصلاح شدن روند بازار کدام دهک‌ها بیشتر متحمل آسیب می‌شوند؟» مهدی معصومی اصفهانی هم این پرسش را مطرح کرد که آیا در حال حاضر برای خرید و فروش سهام، امکان استفاده از نرم‌افزارهای بر پایه هوش مصنوعی وجود دارد یا خیر؟محمدرضا نجفی‌منش نیز امکان تامین سرمایه‌گذاری برای پروژه‌ها از طریق بازار سرمایه را با قالیباف اصل در میان گذاشت و اینکه آیا دوره‌های آموزشی برای مردم که بتوانند با شرایط بهتر وارد بازار سرمایه شوند، برنامه‌ریزی شده است؟
ناصر ریاحی، نیز درباره پذیرش پروژه‌های نیمه‌تمام در بورس نیز از متولی این نهاد خواست تا راهکارهایی برای ارزیابی طرح‌های نیمه‌تمام عرضه شده در بورس طراحی شود. محمدرضا انصاری، هم با اشاره به ورود 4.5 میلیون نفر بازیگر جدید به بازار سرمایه عنوان کرد که رشد شاخص بورس، شمشیری دو لبه است و ریزش احتمالی آن به ورشکستگی میلیونی مردم منجر می‌شود. او سپس پیشنهاد شکل‌گیری یک کارگروه برای بررسی تحولات جدید بازار سرمایه را مطرح کرد و خواستار تسهیل روند پذیرش شرکت‌های پیمانکاری در بورس شد.
انصاری همچنین با اشاره به وجود 80 هزار طرح نیمه‌تمام در کشور گفت: دست کم 20 هزار طرح نیمه‌تمام قابل عرضه در بازار سرمایه است. شهاب جوانمردی هم تسهیل صدور مجوز کارگزاری‌های آنلاین را یکی از درخواست‌های بخش خصوصی عنوان کرد و گفت: سازمان بورس چه برنامه‌ای برای عرضه توکن‌ها و کوین‌ها در بازار سرمایه دارد؟ محمدرضا فیاض، هم پیشنهاد تعیین یک سخنگو برای سازمان بورس را مطرح کرد تا ارتباط تنگاتنگی با مخاطبان داشته باشد.
پاسخ قالیباف به دغدغه‌ها
در ادامه رییس سازمان بورس و اوراق بهادار به پرسش‌های مطرح شده از سوی اعضای اتاق پاسخ داد. حسن قالیباف اصل با بیان اینکه خرید و فروش سهام بر پایه هوش مصنوعی در حال حاضر برای بازارگردانی فعال است، گفت: روی هسته معاملات و به‌طور وسیع در حوزه معاملات، نمی‌توانیم از این مکانیزم استفاده کنیم هرچند مذاکراتی نیز با دانشگاه تهران صورت گرفته وقرار است تا دی ماه امسال در این زمینه آزمایش‌هایی انجام شود. او با بیان اینکه خط قرمز بازار سرمایه، اعتماد مردم به این بازار است، افزود: در رابطه با تامین مالی پروژه‌ها از طریق بورس، چندین فراخوان صادر شده و به افرادی که پروژه نیمه‌تمام در دست دارند، اجازه داده شده که با تاسیس شرکت سهامی عام پروژه، در بورس پذیره‌نویسی کنند. قالیباف با بیان اینکه تاکنون دو نهاد برای تامین مالی پروژه‌های نیمه‌تمام، درخواست خود را به بورس داده‌اند، افزد: دوره‌های آموزشی به سرمایه‌گذاران از روش‌های مختلف، در بورس ارایه می‌شود. او این را هم گفت: کسانی که به بازار سرمایه وارد می‌شوند، مسوولیت ریسک موجود و طبیعی در این بازار را نیز باید بپذیرند ضمن آنکه در بازار سرمایه، انواع دیگر ابزارها نیز برای سرمایه‌گذاری فعال است؛ از جمله، صندوق‌هایی با درآمد ثابت و این انتخاب سرمایه‌گذار است که ریسک را بپذیرد. رییس سازمان بورس با اشاره به طرح نگرانی‌ها درمورد اصلاح شاخص گفت: افت و خیز در ذات بازار سرمایه است و سرمایه‌گذاران با علم به این موضوع قدم در این بازار می‌گذارند.
