محمد درویش، کارشناس محیط زیست در گفتگو با فرارو گفت: "در حالی که مدیریت کلان کشور باید براساس نظام عدالت محورانه و توزیع عادلانه ثروت و امکانات در سایر مناطق کشور اقدام می‌کرد تا مردم بیشتری علاقه‌مند به این نباشند که خانه و کاشانه خود را رها کنند و وارد تهران شوند. اما باز تلاش کردیم که تعداد اتوبان ها، بزرگراه ها، پارکینگ‌های طبقاتی را اضافه کنیم و تلاش شد تا بهترین مراکز درمانی وفرهنگی و بهترین مال‌ها در تهران مستقر شود و همچنان بهترین دانشگاه‌ها در تهران مستقر هستند و این روند همچنان ادامه دارد. "
از مهرماه سال جاری تاکنون، ۸ روز مدارس تهران به علت آلودگی هوا تعطیل شده است و تعدادی بسیاری زیادی از مردم هم در اثر آلودگی هوا به مراکز درمانی مراجعه کرده اند. در روز‌های اخیر نیز میزان آلودگی از مرز بسیار ناسالم هم عبور کرده تا بحران بزرگ تهران بیشتر خودنمایی کند. البته شهردار تهران هم در مورد افزایش آلودگی هوا در روز‌های اخیر گفته که اگر آلودگی هوا توسعه می‌یافت باید شهر تهران تعطیل می‌شد.
به گزارش فرارو، بررسی آمار شرکت کنترل هوای شهر تهران نشان می‌دهد که در ۲۷۲ روز گذشته، ۲۵ روز پاک، ۱۹۲ روز سالم، ۵۱ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و ۴ روز ناسالم برای تمامی گروه‌ها در شهر تهران به ثبت رسیده است. این در حالی ست که در مدت مشابه سال گذشته، ۱۵ روز پاک، ۲۱۷ روز سالم و ۴۰ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و روز ناسالمی برای تمامی گروه‌ها گزارش نشده است که نشان می‌دهد هوا در سال ۹۸ نسبت به سال گذشته آلوده‌تر بوده است.
البته در روز‌های گذشته وضع بسیار وخیم تر هم شد. به شکلی که میزان ذرات معلق در هوا در برخی محلات تهران از مرحله قرمز عبور کرد و به مرحله بحرانی بسیار ناسالم رسید.
شهردار تهران هم با اشاره به رسیدن میزان ذرات معلق در هوای تهران به ۲۰۰ پی پی ام، گفته که " این حالت خطرناک است و وقتی در چنین شرایطی از آلودگی هوا قرار می‌گیریم باید شهر تخلیه شود که البته این امر ناشی از تمرکز است و برای کنترل آلودگی هوا علاوه بر کاهش آلاینده‌ها باید به مسأله تمرکزی توجه شود. "
این در حالی است که کلانتری، رئیس سازمان محیط زیست هم اواخر آبان ماه گفته بود که "به دلیل عدم رعایت استاندارد‌ها توسط کارخانه‌های خودروسازی، تیرماه امسال آلودگی گاز اُزُن در هوا آن قدر زیاد شد که باید ۱۱ روز تهران را تعطیل می‌کردیم. "
با عبور آلودگی هوای تهران از مرز هشدار، برخی نمایندگان مجلس نسبت به عدم اقدام برخی نهاد‌های مرتبط با کاهش آلودگی هوا انتقاد کرده اند. در این رابطه سید فرید موسوی نماینده تهران در توئیترش نوشته است: " فاجعه آلودگی هوا در حالی رخ می‌دهد که قانون هوای پاک را چند سال پیش تصویب کردیم، اما خیلی از دستگاه‌ها با استنکاف از اجرای آن، عملا جان شهروندان را به بازی گرفته‌اند. درخواست کردیم که مجلس، قصور دستگاه‌ها از اجرای این قانون را بررسی و در صورت احراز، موضوع پیگرد قضایی شود. "
بهرام پارسایی نماینده شیراز هم به شدت از خودروسازان و سه قوا انتقاد کرده و در توئیترش نوشته است: "۸۲درصد آلودگی هوای تهران از خودروهاست. آلودگی هوا عامل سالانه ١١هزار مرگ و ده‌هاهزار بیمار سرطانی و تنفسى در کشور است. ۹۵درصد خودرو‌های کشور تولید داخل هستند. کجای دنیا به عامل کشتار جمعی شهروندان جایزه می‌دهند؟ حمایت رانتی و بى‌تفاوتى سه قوه نسبت به مافیای خودرو شرم‌آور است. "
رئیس اداره سلامت هوا و اقلیم وزارت بهداشت درباره آخرین وضعیت آلودگی هوا گفته که" پیش بینی سازمان هواشناسی نشان می‌دهد که طی هفته آینده بارندگی نخواهیم داشت و احتمال افزایش دوباره آلودگی هوا با توجه به ادامه پایداری هوا بسیار زیاد است. "
چرا تهران از بحران آلودگی هوا خارج نمی‌شود؟
محمد درویش معتقد است که بهبود کیفیت بنزین وخودروها برای کاهش میزان آلودگی هوا آدرس دادن اشتباه است وباید به بهبود وضعیت حمل و نقل عمومی توجه شود.
تعداد ساکنان تهران بیش از ظرفیت آن است
محمد درویش، کارشناس محیط زیست در گفتگو با فرارو گفت: " از سال‌ها پیش اکولوژیست‌ها میزان بارگذاری در تهران را با توجه به مجموعه شرایط اقلیمی، سرعت باد غالب و آب قابل استحصال در مخروط افکنه البرز مرکزی - که این شهر در وسعت ۷۵۰ کیلومتر مربعی از آن قرار گرفته - را بین ۲.۵ تا سه میلیون نفر تخمین زدند."
وی ادامه داد: "بهترین کیفیت و سرویس دهی در چنین منطقه‌ای حداکثر برای سه میلیون نفر امکان پذیر است. اما در چنین شرایطی از سرشاخه رودخانه کرج و طالقان به تهران آب منتقل کردیم وحالا قرار است از سرشاخه‌های لار و سد هراز هم آب به این شهر منتقل کنیم وبه این ترتیب جمعیت را اضافه کردیم. "
درویش افزود: "تهران قرار بوده با منابع آب سد لتیان حیات خود را به صورت پایدار ادامه دهد. اما سد لار، ماملو، کرج و طالقان احداث شد و حالا هم قرار است سد هراز زده شود، و فکر کردیم که اگر مشکل آب مردم را حل کنیم می‌توانیم به جای سه میلیون نفر، ۱۰ میلیون نفر را در تهران ساکن کنیم. "
این کارشناس محیط زیست خاطرنشان کرد: " حجم سکونتِ بیش از حد مردم در جایی که متوسط باد غالب، کمتر از ۲ تا ۳ متر در ثانیه است، به شدت می‌تواند مشکل آفرین باشد و در مواقعی از سال بحران وارونگی هوا ودیگر مشکلات اساسی را به دنبال داشته باشد. "
وی گفت: "تهران یکی از بالاترین رکورد‌های فرونشست زمین را در جهان دارد. این فرونشست درجنوب غرب به میزان ۳۶ سانتیمتر و در جنوب شرق ۲۵ سانتی متر بوده و باعث شده تا تهران با پدیده فرونشست شدید زمین هم دست وپنجه نرم کند."
درویش خاطرنشان کرد: "علاوه بر این بحران، تهران در هر ۱۰۰ هزارنفر، ۷ هزار نزاع خیابانی را شاهد است، بالاترین میزان خودکشی و افسردگی را به خود اختصاص داده است و نیروی انتظامی در تهران بالاترین میزان هزینه‌ها را برای امنیت صرف می‌کند. این مسائل نشان دهنده این است که اصل قضیه غلط بوده، چراکه هنوز هم از محل فروش تراکم و آینده، می‌خواهیم هزینه خدمت رسانی را تامین می‌کنیم. "
این کارشناس محیط زیست گفت: "در حالی که مدیریت کلان کشور باید براساس نظام عدالت محورانه و توزیع عادلانه ثروت و امکانات در سایر مناطق کشور اقدام می‌کرد تا مردم بیشتری علاقه‌مند به این نباشند که خانه و کاشانه خود را رها کنند و وارد تهران شوند. اما باز تلاش کردیم که تعداد اتوبان ها، بزرگراه ها، پارکینگ‌های طبقاتی را اضافه کنیم و تلاش شد تا بهترین مراکز درمانی وفرهنگی و بهترین مال‌ها در تهران مستقر شود و همچنان بهترین دانشگاه‌ها در تهران مستقر هستند و این روند همچنان ادامه دارد. "
وی افزود: "ما همچنان به خودرو محوری چراغ سبز نشان می‌دهیم. مثلا تعداد خودرو‌ها در تهران در سال ۸۴ سه برابر ظرفیت معابر عمومی بود، اما در حال حاضر کار به جایی رسیده که تعداد خودرو‌ها به هفت برابر ظرفیت معابر عمومی رسیده است. در این صورت حتی این اتوبان‌هایی که حتی بیشتر از افق ۱۴۰۴ توسط قالیباف ساخته شده هم نتوانسته مشکل را حل کند. "
تجربه شهر‌های موفق جهان در زمینه کاهش آلودگی هوا چه می‌گوید؟
درویش گفت: تا زمانی که ما این تجربه و درس را نگیریم که باید از اتفاقات مثبت و موفقیت آمیز در دیگر کشور‌های پر ترافیک جهان استفاده کنیم، مثلا در بوگوتا در کلمبیا، مکزیکوسیتی در مکزیک، آمستردام در هلند یا شهر‌های اسکاندیناوی وآلمان این چرخه اشتباه تکرار خواهد شد.
وی اذعان داشت: "این شهر‌ها با تقویت زیرساخت خود بر اساس آموزه تی او دی، سراغ بهبود کیفیت وسایل حمل ونقل عمومی وبهبود تراموا و مترو‌های زیر زمینی، ایجاد مسیر‌های ایمن برای دوچرخه سواری، ایجاد مسیر‌های جذاب برای پیاده روی رفتند."
این کارشناس محیط زیست ادامه داد: البته بعد از اینکه این زیر ساخت‌ها را ایجاد کردند. هزینه تردد با خودرو‌های سواری را افزایش دادند و قیمت سوخت و مالیات در این حوزه افزایش یافت. در نتیجه مردم به این دریافت رسیدند که استفاده از خودروی شخصی هم از نظر اقتصادی وهم از نظر زمانی به صرفه نیست واز نظر ایمنی هم استفاده از حمل ونقل عمومی صرفه دارد.
وی تصریح کرد: "چرا ما چنین کار‌هایی را انجام ندادیم، درحالی که قدمت ترافیک و آلودگی هوا در تهران به ۶۲ سال رسیده است. اما همچنان تلاش می‌کنیم تا کیفیت سوخت و کاربراتور خودرو‌ها را بهتر و معاینات فنی را بیشتر کنیم. ولی هیچ وقت به این فکر نمی‌کنیم که اگر همه‌ی این خودرو‌هایی که درتهران تردد می‌کنند حتی اگربرقی هم می‌شدند باز ما نمی‌توانستیم مشکل ترافیک وهدررفت وقت شهروندان را حل کنیم.
بهبود کیفیت بنزین وخودروها آدرس اشتباه دادن است
درویش گفت: "دو فرضیه جدی وجود دارد. اول اینکه مدیران شهری در طول چند دهه گذشته از فهم لازم در این حوزه برخوردار نبوده اند. دوم اینکه مافیا‌های پرقدرتی که پشت این موضوع منافع اقتصادی دارند همچون شرکت‌های خودروسازی وارگان‌هایی که منفعت شان در ساخت اتوبان وتونل است و شرکت‌های مهندسی مشاوری که در این حوزه هستند اجازه نمی‌دهند تفکراتی که به غلبه تفکرات سازه‌ای در مدیریت شهری پایان می دهد، جان بگیرند. "
وی افزود: "شورای شهر اصلاح طلب تهران اعتراض کرده که چرا شهرداری باید ۵ میلیارد تومان یارانه به شرکت بیدود بدهد تا به ترویج دوچرخه سواری کمک شود. شهرداریی که ۶ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان می‌دهد تا صدر را دو طبقه کند و هزاران میلیارد را صرف ساخت اتوبان‌ها و بزرگراه‌ها می‌کند تا خودرو‌های بی کیفیت بیشتری وارد شهر شوند آن زمان صدای کسی در نمی‌آید. اما زمانی که قرار است ۵ میلیارد تومان به ترویج دوچرخه سواری کمک شود صدای همه در می‌آید. این واقعا خجالت آور وشرم آور است. "
این کارشناس محیط زیست اذعان داشت: "تاکید بر بهبود کیفیت بنزین و مسائل این چنینی آدرس اشتباه دادن است و منحرف کردن افکار عمومی است. روز گذشته سازمان محیط زیست نامه‌ای به شرکت‌های خودروساز نوشته با این مضمون که خودرو‌هایی که در حال پیش فروش است، قرار بوده بر اساس استاندارد یورو ۵ باشد، اما حالا این خودرو‌ها با استاندارد یورو ۴ تولید شده است. این کار‌ها مشکل تهران را حل نمی‌کند.
چه باید کرد؟
وی تصریح کرد: " سازمان محیط زیست باید تلاش کند تا قوانینی وضع شود که شهرداری‌ها با قدرت بیشتری وضعیت حمل ونقل عمومی را بهبود ببخشند. نه اینکه تلاش شود تا این خودرو‌های فشل وارد شهر شوند و فضای شهری را تنگ وتنگ‌تر کنند. "
درویش تاکید تاکید کرد: "برای حل مشکل آلودگی شهر تهران باید مدیریت شهری به نحوه‌ای عمل کند که شهروندان تهرانی مطمئن شوند که بیش از ۵ دقیقه منتظر اتوبوس عمومی و مترو نخواهند بود و بدانند که با ۲۰۰ متر پیاده روی به یک ایستگاه بی آر تی و یا ایستگاه مترو می‌رسند. برای این کار لازم است که شهرداری تهران یک پنجم ترنول مالی خود یعنی حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان را به این موضوع اختصاص دهد. "
وی خاطرنشان کرد: "یک بار برای همیشه باید این اتفاق رخ بدهد. یعنی تعداد ناوگان اتوبوس رانی با کیفیت را ارتقا ببخشد. خطوط معوق مانده مترو را تکمیل وتعداد واگن‌ها را افزایش دهد. این برای شهرداریی که جز ده شهرداری ثروتمند جهان است کاری ندارد. اما شهرداریی که ۶۰ هزار پرسنل را بدون ضابطه استخدام می‌کند که دو سوم آن اضافی است. مجبور هم می‌شود تا بخش بزرگی از بودجه اش را صرف حقوق و دستمزد کند. در چنین شرایطی مشخص است در چنین حوزه‌هایی به شدت کُند و محافظه کار عمل می‌کند ونمی تواند این مسئله را به شکل درست حل کند. "
این کارشناس محیط زیست گفت: "شهرداریی که بانک اختصاصی به نام بانک شهر دارد چگونه نمی‌تواند تسهیلات به شهروندان بدهد تا قدرت خرید شهروندان برای تهیه دوچرخه‌های برقی افزایش پیدا کند. یا مردم را تشویق به استفاده از دوچرخه در مسیر‌های کمتر از ۵ کیلومتر کند. "
وی ادامه داد: "کل اعتبار مسیر ایمن دوچرخه سواری شهر تهران ۴۰۰ میلیارد تومان است. چگونه این شهرداری توان تامین این بودجه را ندارد. اما ده‌ها برابر این مبلغ را دارد تا اتوبان و تونل وبزرگراه بسازد. این‌ها مسائل قابل قبولی نیست. "
درویش خاطرنشان کرد: " ۴۴.۳ درصد تردد‌های شهر تهران با خودرو‌های تک سرنشین انجام می‌شود و علت این امر هم این است که جز تردد با خودرو هیچ گزینه دیگری برای شهروندان وجود ندارد. ما باید اول گزینه‌های جایگزین برای مردم فراهم کنیم و بعد از آنها بخواهیم تا خودروهایشان را کنار بگذارند. "
با این حال همچنان برای درمان آلودگی هوا مسئولان مرتبط، اقدام به تعطیلی مدارس ودانشگاه‌ها می‌کنند و برخی نیز چشم امید به آسمان دوخته اند تا شاید باران و بادی بیاید و آلودگی شهر تهران را با خود ببرد.
