دیفتری، کزاز، سیاه‌سرفه، سرخک، سرخچه و فلج اطفال، 6 بیماری قاتل نوزادان ایرانی بود، بیماری‌هایی که امروز با پوشش 100 درصدی واکسیناسیون دیگر خبری از آنها نیست و در مرحله حذف و ریشه‌کنی قرار دارد.
ایرج حریرچی معاون کل وزارت بهداشت در گفت وگو با راه امروز: شاید 40 سال پیش، مادری نبود که در دوران بارداری استرس از دست دادن فرزندش را نداشته باشد، بسیاری از والدین هم آرزو به دل می‌مانند تا یک‌سالگی فرزندشان را ببینند، کمتر کسی بود که داغ فرزند تازه به دنیا آمده‌اش را ندیده باشد، داغی که تا پایان عمر همراه پدر و مادرها بود.
پوشش واکسیناسیون واکسن‌های اصلی در ایران بالاتر از کشورهای پیشرفته
ایرج حریرچی معاون کل وزارت بهداشت بابیان اینکه سازمان بهداشت جهانی پوشش واکسیناسیون در ایران ۹۹ درصد است، گفت: این عدد در مقایسه با کشورهای مشابه ایران عدد بالایی است و این نشان می‌دهد زیرساخت‌های مناسبی ایجادشده و مردم برخلاف برخی کشورها در واکسیناسیون همراهی می‌کنند.
وی ادامه داد: پوشش ۹۹ درصدی مربوط به واکسیناسیون واکسن‌های اصلی بود و برخی واکسن‌های جدید تحت پوشش واکسیناسیون نبود، در این زمینه 3 سال پیش واکسن پنتاوالان به واکسیناسیون کشور اضافه شد و ۲ واکسن پنوموکوک و روتاویروس که در پیشگیری از عفونت و اسهال در کودکان موثر هستند، در آینده نزدیک به واکسیناسیون کشور اضافه خواهد شد. به گفته حریرچی در مورد واکسن‌های اصلی، پوشش واکسیناسیون ایران حتی از برخی کشورهای توسعه‌یافته بیشتر است چراکه مردم با مراجعه به‌موقع با ما همراهی می‌کنند.
مرگ 500 هزار کودک براثر سرخجه در نبود واکسن
سرخک و سرخچه از بیماری‌های ویروسی کشنده هستند و در زمانی که واکسن این بیماری‌ها تزریق نمی‌شد، سالیانه شمار بسیاری از نوزادان جان خود را از دست می‌دادند.
زهرایی رئیس اداره واکسیناسیون وزارت بهداشت با اشاره به آمار مرگ‌ومیر ناشی از سرخک و سرخچه می‌گوید: بیماری سرخک و سرخجه، 2 بیماری ویروسی هستند که در کشور ما هم شیوع بسیار بالایی داشتند، اما در سال‌هایی که واکسن این بیماری هنوز زده نمی‌شد، سالیانه بین ۱۵۰ تا ۵۰۰ هزار مورد ابتلا داشتیم و یکی از دلایل اصلی مرگ کودکان در کشور بیماری سرخک بود.
وی ادامه داد: در بعضی از مناطق کشور آمار مرگ‌ومیر ناشی از سرخک به حدی بالابود که برخی کودکان به سن یک‌سالگی نمی‌رسیدند، سرخک سرعت انتقال زیادی دارد، اگر کودک یا فرد مبتلابه سرخک ۵ دقیقه در یک اتاق ۲۰ متری حضورداشته باشد و از اتاق بیرون برود ، سپس ۱۰ دقیقه بعد فرد مستعد دیگری وارد اتاق شود، به‌احتمال‌زیاد به بیماری مبتلا خواهد شد و این نشان از میزان سرایت‌پذیری بالا بیماری سرخک است.
رئیس اداره واکسیناسیون وزارت بهداشت اظهار کرد: خوشبختانه بیماری خطرناک سرخک به‌راحتی با واکسن قابل‌پیشگیری بوده وسالهاست موسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی واکسن سرخک را تولید می‌کند و این واکسن اثربخشی بالایی دارد و از سال ۱۳۴۶ تقریباً ۶ سال بعدازاینکه واکسن در دنیا ساخته شد وارد کشور شد، اما برنامه‌ای برای واکسیناسیون همه کودکان و گروه‌های هدف وجود نداشت.
به گفته زهرایی بعد از انقلاب؛ از سال ۱۳۶۳ که شبکه خدمات بهداشتی درمانی اولیه شکل گرفت، با سازماندهی مناسب و ایجاد شرایط و تسهیلات توانستیم خدمات واکسیناسیون را از شهر تا دورترین نقاط روستایی ارائه دادیم و خوشبختانه به‌تدریج پوشش واکسیناسیون و سطح آگاهی خانواده‌ها بالا رفت و توانستیم به پوشش‌های بالای ۹۵ درصد گروه هدف دست پیدا کنیم.
ایران در مرحله حذف سرخک و سرخچه قرار دارد
رئیس اداره واکسیناسیون وزارت بهداشت بابیان اینکه ایران در مرحله حذف سرخک قرار دارد، می‌گوید: بیماری سرخک یکی از مهمترین علل بیماری‌های مرگ کودکان زیر ۵ سال بود، اما امروز در مرحله حذف بیماری سرخک قرار داریم.
وی ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران اکنون جزو اولین کشورهای منطقه مدیترانه شرقی بوده که سازمان جهانی بهداشت با بررسی داده‌های کشور دعوت کرده است که کشورمان سندی را برای تائید حذف سرخک و سرخجه ارائه دهد؛ که این قدم بسیار بزرگی بود.
رئیس اداره واکسیناسیون وزارت بهداشت بابیان اینکه سرخک در مجاورت افغانستان، پاکستان عراق شیوع دارد، ابراز امیدواری کرد: طی ماه‌های آتی این سند به تائید و تصویب به سازمان جهانی بهداشت برسد که در صورت تحقق آن، نشان‌دهنده این است که توانسته‌ایم سطح ایمنی بدن کودکانمان را تا حد زیادی، بالابرده و این دو بیماری خطرناک را از کشورمان پاک بکنیم.
وی افزود: تجربه کشورهایی که در سایر مناطق دنیا زودتر از ما توانستند این 2 بیماری را حذف کنند نشان داده است که همه‌ساله براثر ترددها و سفرها، مواردی از سرخک گزارش می‌شود اما این بدان معنا نیست که از مرحله حذف خارج‌شده‌ایم، ولی بیماری سرخک بیماری است که باید همیشه به آن توجه کنیم. اگر پوشش واکسیناسیون کمی پایین بیاید بلافاصله بیماری سرخک شیوع پیدا می‌کند و همه‌گیری‌ها نشان می‌دهد پوشش واکسیناسیون بالا و نگهداری در بالاترین حد تا زمانی که ریشه‌کنی جهانی انجام شود مهمترین ابزاری است که کشورها برای سلامتی جامعه می‌توانند به کار بگیرند.
کزاز از ایران پاک شد
آمارهای نشان می‌دهد که سالیانه ۱۱ هزار نوزاد به دلیل ابتلا به کزاز جان خود را از دست می‌دادند اما با پوشش سراسر واکسیناسیون، دیگر شاهد مرگ‌ومیر کودکان براثر ابتلا به کزاز نیستیم.
زهرایی بابیان اینکه در سال ۱۳۶۳ در زمان آغاز برنامه واکسیناسیون کشوری یک‌چهارم مرگ‌ومیرهای نوزادی براثر کزاز نوزادی بود، گفت: در آن زمان سالیانه ۵ مرگ نوزاد درازای هر هزار تولد به دلیل ابتلا به کزاز نوزادی اتفاق می‌افتاد که خوشبختانه با پوشش واکسیناسیون کزاز در کودکان و مادران باردار، کزاز نوزادی در سال 79 از ایران حذف شد.
به گفته این مقام مسئول، بر اساس آخرین آمار سرشماری کشور در سال 95، چنانچه برنامه واکسیناسیون کزاز در کشور انجام نمی‌شد، سالیانه ۷هزار و ۵۰۰ نوزاد جان خود را براثر ابتلا به کزاز از دست می‌دادند.
کسب گواهینامه ریشه‌کنی فلج اطفال
آمار و اطلاعات دقیقی از موارد ابتلا به فلج اطفال در دهه ۴۰ و ۵۰ در کشور وجود ندارد، اما تخمین زده می‌شود که در دهه ۵۰، سالیانه ۵۰۰ هزار نفر گرفتار بیماری فلج اطفال می‌شدند، سال ۴۶ وزارت بهداری وقت واکسن فلج اطفال را از خارج کشور خریداری می‌کند اما عدم پوشش همگانی واکسیناسیون موجب می‌شود که موارد ابتلا به فلج اطفال همچنان وجود داشته باشد.
با پوشش سراسر واکسیناسیون در کشور، در سال ۱۳۹۵ ایران موفق به اخذ گواهینامه ریشه‌کنی فلج اطفال از سوی سازمان بهداشت جهانی شد. حفظ این دستاورد انقلاب اسلامی در ریشه‌کنی فلج اطفال امری مهم محسوب می‌شود چراکه ما همسایه 2 کشور افغانستان و پاکستان هستیم که فلج اطفال در این 2 کشور همچنان قربانی می‌گیرد و شمار بسیاری از اتباع این کشورها هرسال به ایران سفر می‌کنند و به همین دلیل واکسیناسیون اتباع بیگانه نیز در کشور انجام می‌شود.
این واکسن گران‌قیمت رایگان به ایرانیان و مهاجران داده می‌شود تا ویروس کشنده پولیو به‌عنوان عامل بیماری فلج اطفال جان کودکان کشور را تهدید نکند.
رئیس اداره واکسیناسیون وزارت بهداشت درباره بیماری فلج اطفال و ریشه‌کنی آن در کشور گفت: بیماری فلج اطفال هنوز در سه کشور دنیا ازجمله افغانستان و پاکستان در مجاورت ما وجود دارد و اگر در سال‌های نزدیک به مرحله جشن جهانی ریشه‌کنی فلج اطفال برسیم و احتمالاً مدتی بعد، دیگر نیازی به استفاده از واکسن فلج اطفال نداشته باشیم.
زهرایی معتقد است واکسن تزریقی فلج اطفال که بیش از سه سال در کشور ما استفاده می‌شود که یک نوبت در سن چهارماهگی تزریق‌شده و موجب می‌شود تا بالاترین سطح ایمنی را داشته باشیم. در حال حاضر به مراحل نهایی ریشه‌کنی فلج اطفال در دنیا نزدیک می‌شویم و امیدواریم هر چه سریع‌تر دو کشور افغانستان و پاکستان هم بتوانند این بیماری را ریشه‌کن کنند.
به گفته وی در سال‌های آینده باید از واکسن تزریقی فلج اطفال استفاده می‌کنیم برای همین‌الان بیش از ۳ سال است که از این واکسن استفاده می‌کنیم و خوشبختانه در حال حاضر مشکلی برای تأمین واکسن نداریم.
2 واکسن‌های جدید در راه هستند
زهرایی با اشاره به ورود واکسن‌های جدید به واکسیناسیون کشور اظهار کرد: حمایت سیاست‌گذاران ارشد کشور از برنامه ارزشمند واکسیناسیون بالاست و مجلس محترم شورای اسلامی در لایحه بودجه سال ۱۳۹۷ با اذن مقام معظم رهبری 100 میلیون دلار از منابع صندوق توسعه ملی را برای تولید واکسن پنوموکوک و روتاویروس اختصاص داد.
وی ادامه داد: خوشبختانه انستیتو پاستور ایران، فرایند تولید این 2 واکسن را با مشارکت شرکت‌های معتبر بین‌المللی دنبال می‌کند و امیدواریم هر چه سریع‌تر شاهد این باشیم که توافقات به مرحله نهایی رسیده است و نهایتاً واکسن پنوموکوک و روتاویروس به برنامه واکسیناسیون کودکان کشورمان اضافه شود.
رئیس اداره واکسیناسیون وزارت بهداشت طبق ماده ۷۴ قانون برنامه ششم توسعه کشور، وزارت بهداشت مکلف شده که برنامه‌های واکسیناسیون کشور را در حد تراز کشورهای توسعه‌یافته ارتقا دهد، اکنون از جهت اجرای و پوشش از کشورهای پیشرفته به‌هیچ‌وجه فاصله‌ای نداریم و از بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته جلوتر هستیم اما تفاوتی که وجود دارد، تنوع واکسن‌های مورداستفاده در برنامه واکسیناسیون کودکان کشور است و اگر واکسن پنوموکوک و روتاویروس، هر چه سریع‌تر به برنامه واکسیناسیون کودکان اضافه شود گفت دیگر تفاوت چندانی با بهترین کشورهای دنیا نخواهیم داشت.
زهرایی تصریح کرد: واکسیناسیون یک برنامه پویا است؛ یعنی اینکه با رشد علم و تکنولوژی واکسن‌های جدید در دنیا ساخته می‌شود و ممکن است چند سال دیگر واکسن بسیاری از بیماری‌های خطرناک تولید شود و ما نیاز تولید این واکسن‌ها را در دستور کار قرار دهیم اما اکنون 2 واکسن پنوموکوک و پنتاوالان اولویت اصلی ما هستند تا به برنامه واکسیناسیون کشوری اضافه شوند.
امید است که با ساخت واکسن‌های جدید همچون سایر دستاوردهای درخشان نظام سلامت در واکسیناسیون کمتر شاهد بیماری نوزادان و کودکان و بستری شدن آنها در بیمارستان‌ها باشیم.
