بازار خودرو، سال گذشته به دلیل فشارها از جمله «تحریم ها و نوسان نرخ ارز» دچار یک به‌هم‌ریختگی و آشفتگی قیمتی شد. این روند در ماه های اولیه سال 98 نیز ادامه دار بود. به‌طوریکه قیمت خودروها به صورت لحظه ای بالا می رفت و مشتریان در این بازار را دچار سردرگمی کرده بود. اما بازار خودرو این روزها که تا حدی روی آرامش به خود دیده است؛ با روند کاهشی نرخ دلار در حال ریزش قیمتی محسوسی است.
نرخ دلار هفته گذشته ۷.۳ درصد از ارزش خود را از دست داد و به کف قیمتی ۱۱ هزار و ۱۰۰ تومانی برخورد کرد، اما در روزهای پایانی هفته گذشته، مجددا افزایش قیمت را تجربه کرد و از ۱۱ هزار و ۸۰۰ تومان هم بالا رفت. بازار دلار که بعد از مدت‌ها التهاب برای چند روزی در کانال ۱۱ هزار تومانی آرام گرفت، تاثیرش را بر برخی بازارهای دیگر برجای گذاشت. بازار خودرو یکی از همین بازارها بود که از بازار دلار تاثیرپذیرفت و تن به کاهش قیمت ها داد. به‌طوریکه خریداران خودرو را می‌توان در این روزها، بازیگران اصلی تعیین قیمت خودرو در این بازار عنوان کرد.
البته برخی از فعالان حوزه خودرو، بر این باورند که بازار خودروهای داخلی بیش از آنکه از قیمت دلار تأثیر بپذیرد، از میزان عرضه در بازار متأثر است، اما در بازار خودروهای خارجی، ریزش قیمت دلار باعث پایین آمدن قیمت‌ها شده است. به گفته آنها، در کنار این روند کاهشی قیمت خودرو، چنانچه خودروسازان به افزایش عرضه خودرو در بازار اقدام کنند، این کاهش قیمت چشمگیرتر خواهد بود.
دلار و خودرو
در شرایطی که بازارهای کشور تحت تاثیر فشارهای تحریم دچار بحران هایی شده بودند، برخی تولیدکنندگان سودجوی داخلی، با کاهش عرضه محصولات خود به بازار التهابات بازار را تشدید کردند. با ورود دلالان و واسطه‌گران و همچنین سرمایه‌های سرگردان، بازار خودرو با آشفتگی بیشتری همراه شد و این آشفتگی در معاملات خودرویی ادامه دار شد. در عین حال خودروسازان با فشار وزارت صنعت برای کاهش التهابات بازار تعدادی از محصولات خود را پیش‌فروش کردند؛ هر چند این پیش‌فروش‌ها با اهدافی همچون کاهش قیمت و خروج دلالان از بازار صورت گرفته است، اما این اقدام خودروسازان تاثیری بر التهابات بازار نداشت؛ چراکه بیشتر متقاضیان پیش‌فروش خودروسازان دقیقا همان دلالان بازار خودرو بودند!
به این ترتیب طی یک ماه گذشته اگرچه نرخ ارزهای خارجی با اعلام برخی اخبار داخلی و خارجی روند نزولی به خود می‌گرفت، اما قیمت خودرو روند صعودی خود را حفظ می‌کرد. از سوی دیگر بازار خودروهای وارداتی نیز که با توقف ثبت‌سفارش، قیمت‌های باورنکردنی را به خود دیده بود، به ثبات نرسید و به تبعیت از برخی رویدادهای بین‌المللی و نرخ ارز روند صعودی به خود می‌گیرد. اما همزمان با افت نرخ ارزهای خارجی، بازار خودرو جزو معدود بازارهایی بود که کاهش نرخ ارز واکنش نشان داد. از این رو، قیمت بسیاری از خودروها به‌ویژه وارداتی‌ها با کاهش قیمت مواجه شدند. اما در این میان بسیاری از دلالان، با نگرانی از روند کاهشی قیمت‌ها، به بازار ورود کردند و قصدشان فروش خودرو آنهم با قیمت‌هایی پایین تر از هفته های گذشته بود.
کاهش شدید قیمت خودرو
آرام گرفتن دلار در کانال ۱۱ هزار تومانی، باعث کاهش ۷ تا ۶۰ میلیون تومانی قیمت انواع خودرو در بازار شد. بیشترین کاهش قیمت در این بازار، برای خودروی پژو ۲۰۶ اتفاق افتاد تا قیمت این خودرو بعد از چند ماه به زیر ۱۰۰ میلیون تومان برسد. قیمت هر دستگاه پژو ۲۰۶ تیپ ۲، برابر با ۷۷ میلیون و تیپ ۵، 88 میلیون تومان شد. این در حالی است که دو هفته پیش قیمت این خودرو به ۱۰۱ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان در بازار آزاد رسیده بود.
بررسی وضعیت دیگر مدل‌های خودروی تولید داخل نیز نشان می‌دهد، «پژو پارس، دنا و سمند» نیز حدود ۶ میلیون، «پژو ۴۰۵ » حدود ۴ میلیون و «پراید» نیز حدود ۲ میلیون تومان کاهش قیمت را تجربه کرده‌اند. البته قیمت خودروهای داخلی بیش از آنکه از قیمت دلار تأثیر بپذیرد، از میزان عرضه در بازار متأثر است. به اعتقاد کارشناسان بازار خودرو، افزایش عرضه خودروهای گروه ایران‌خودرو این افت قیمت را در بازار رقم زده است. اما در بازار خودروهای خارجی، ریزش قیمت دلار باعث پایین آمدن قیمت‌ها شده است. به گفته «سعید موتمنی» رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو تهران، قیمت خودروهای وارداتی ارتباط مستقیم با نرخ ارز دارد و به همین دلیل قیمت این خودروها در بازار با کاهش روبرو شده است. به همین خاطر در روزهای اخیر در بازار کاهش حدود ۳۵ میلیون تومانی قیمت خودروی سراتو، کاهش ۱۵ میلیون تومانی قیمت سانتافه و ۵۰ تا ۶۰ میلیون تومانی قیمت خودروهای گران‌قیمت‌تر وارداتی اتفاق افتاده است.
در این زمینه یکی از فعالان بازار خودرو عنوان می کند که در طول دو ماه گذشته قیمت خودروهای داخلی افزایش زیادی داشته که می‌توان گفت با کاهش نرخ دلار متقاضیان باید به روند کاهشی بیشتر قیمت خودروهای داخلی امیدوار باشند! به اعتقاد او بازار با ادامه روند فعلی و کاهش قیمت‌ها به جای فروشنده، خریدار قیمت نهایی خودرو را تعیین و این فروشنده است که با قیمت پیشنهادی موافقت یا مخالفت می‌کند!
همچنین سعید موتمنی، رئیس اتحادیه صنف دارندگان نمایشگاه و فروشگاه خودروی تهران از کاهش یک و نیم تا ۱۲میلیون تومانی قیمت خودروهای داخلی و کاهش قیمت در خودروهای خارجی از ۴۰ تا ۵۰ میلیون تومان خبر داد. او در توصیف بازار خودرو که همزمان با کاهش نرخ ارز با شوک همراه بوده تاکید کرد که در یک‌شنبه فروشنده در این بازار زیاد بود، اما خریداری وجود نداشت. از همین رو، بعد از مدت زیادی، خریداران به جای فروشندگان قیمت را تعیین می‌کردند. او می گوید: با ادامه این روند قیمت خودرو باز هم کاهش می‌یابد. در کنار کاهش قیمت خودرو، اگر خودروسازان عرضه را بیشتر کنند، این کاهش قیمت چشمگیر خواهد بود. وقتی نرخ دلار افزایش می‌یابد، فروشندگان خودرو هم کم می‌شوند، اما به محض اینکه دلار حالت ریزشی پیدا می‌کند، فروشنده زیاد می‌شود! موتمنی در نهایت اضافه کرد که ما برای کاهش بیشتر قیمت خودرو از خودروسازان می خواهیم تا عرضه خودرو به بازار را افزایش دهند.
قیمت خودرو در مسیر کاهشی
صاحب نظران بر این باورند که افزایش نرخ دلار در سال 97 حباب قیمتی را ایجاد کرد که تنها در میان افراد سودجو در بازار رونق داشت و اکنون با کنترل مصارف ارزی توسط دولت شاهد آرامش بازار خودرو هستیم. حسین کاکایی، کارشناس مسائل اقتصادی در این‌باره به «ایسنا» می گوید: اکنون دولت به شدت مصارف ارزی خود را تحت کنترل درآورده و این موضوع را می‌توان در بازار خودرو مشاهده کرد. سال گذشته قیمت دلار به ۱۹ هزار تومان رسید و این حباب قیمت‌ها فقط میان افراد سودجو در بازار به وجود آمده بود. او معتقد است که روند کاهشی قیمت خودرو منوط به کاهش نرخ ارز در بازار است و باید دید قیمت ارز تا کی و کجا به روند کاهشی خود ادامه می‌دهد؛ اگر قیمت ارز روند کاهشی خود را ادامه دهد، قیمت خودرو نیز کاهش خواهد یافت. او با اشاره به اینکه برخی مواد اولیه ساخت قطعات در صنعت خودروسازی در داخل کشور به تولید می‌رسد، که افراد سودجو در این حوزه دخالت می‌کنند، می‌گوید: خوش‌بختانه دولت به این قضیه ورود کرده و تمهیداتی اندیشیده که یکی از آنها کنترل نرخ ارز است، کالاهای بورسی و مواد اولیه کنترل می‌شود. کاکایی کاهش تقاضا را یکی دیگر از دلایل کاهش قیمت خودرو دانسته و معتقد است که در سه ماه اخیر شاهد کاهش تقاضا در بخش خودرو و ارز بوده‌ایم. او قیمت خودروهای خارجی را وابسته به نرخ ارز می داند و معتقد است که با توجه به ممنوعیت واردات این خودروها، بازار وارداتی‌ها دارای حباب زیادی است.
در این راستا، علیرضا شکیبایی، رئیس بخش اقتصاد دانشگاه شهید باهنر کرمان معتقد است که افزایش عرضه خودرو توسط شرکت‌های خودروساز به بازار و اینکه این عرضه در روزهای آینده افزایش بیشتری خواهد داشت؛ باعث کاهش قیمت خودرو شده و قیمت خودرو را واقعی‌تر خواهد کرد و اگر مذاکرات و مراودات سیاسی نتیجه بخش باشد تصور می‌کنم روند کاهشی قیمت‌ها ادامه خواهد یافت.
همچنین زین‌العابدین صادقی، دانشیار بخش اقتصاد دانشگاه شهید باهنر کرمان درباره بازار خودرو می گوید که اکثر بنگاه‌داران با نشان‌های جعلی در سایت‌های مجازی نام‌نویسی و قیمت‌گذاری می‌کنند و وقتی بررسی می‌کنیم در می‌یابیم اکثر آنها بنگاه‌داران شهرهای بزرگ هستند که به زور یک قیمتی را به بازار خودرو القا می‌کنند. از طرفی تولیدکنندگان داخلی خودرو نیز نیم نگاهی به این قیمت‌ها دارند و خود این عامل باعث افزایش پله‌ای قیمت خودرو می‌شود. از این رو، سایت‌های معاملاتی مجازی و انحصار در بازار خودرو باعث افزایش سوداگران قیمت خودرو شده است که پلیس برخوردهایی با این فعالان سایت‌های مجازی که قیمت خودروها را به صورت غیرمنطقی افزایش داده بودند، انجام داد؛ این اقدام نیز مؤثر بوده است.
این در حالی است که قیمت‌های مندرج در این سایت‌ها برای خودروها، خیلی بیشتر از ارزش واقعی خودرو بود که این افزایش قیمت برای شرکت‌های بیمه که تأمین کننده خسارت مردم بودند نیز مشکل ایجاد کرد. او از انحصاری بودن بازار خودرو انتقاد شدید کرد وگفت: اگر ورود خودروهای دست دوم خارجی به کشور آزاد شود، باعث شکسته شدن انحصار بازار خودرو خواهد شد، همچنین کیفیت بسیاری از خودروهای دست دوم خارجی از خودروهای مونتاژ چینی بالاتر است.
این اقتصاددان، روند کاهشی قیمت ارز، طلا و خودرو را وابسته به شرایط آینده می داند می گوید: اگر در مذاکرات برجام تعهداتی که طرفین به ایران داده‌اند، اجرایی شود، قطعا روند کاهشی قیمت‌ها ادامه خواهد داشت زیرا بسیاری از این قیمت‌ها حباب است.
از این منظر، عرضه و تقاضا را می توان بازیگران اصلی بازار «طلا، مسکن و خودرو» عنوان کرد. حال چنانچه عرضه و تقاضا با یکدیگر برابر باشند، قیمت‌ها افزایش پیدا نمی‌کند. کاهش تقاضا یکی از دلایل کاهش قیمت در برخی از بازارها است و اکنون به دلیل اتفاقاتی که در سه ماه اخیر در بازار ایران رخ داد شاهد کاهش تقاضا در بخش مسکن، خودرو و ارز هستیم. در این میان، کارشناسان سیاست‌های بانک مرکزی را یکی از تاثیرگذارترین موارد در زمینه کاهش قیمت‌ها می دانند و معتقدند که رئیس کل بانک مرکزی سیاست‌های اقتصادی درستی به‌کار برد و لذا سیاست‌های کلان پولی بانک مرکزی و مالی دولت اوضاع اقتصاد ایران را بهبود بخشیده است.
