عباس عراقچی شب گذشته در گفت و گوی ویژه خبری شبکه دوم سیما درباره برجام سخنانی را مطرح کرد که موجی از واکنش را در پی داشته است؛ عراقچی از احتمال اخراج پناهجویان افغانستانی در ایران خبر داد.
برخی نیز اظهارات عراقچی را تحریک آمیز خوانده و مایه نگرانی دانسته اند. کاربری افغانستانی در این باره نوشته است: «این اظهارات به شدت تحریک کننده افکار عمومی بر ضد مهاجران افغانستانی است، دولت ایران همواره از پناهجویان برای اعمال خواسته‌هایش به افغانستان استفاده کرده است و حالا می‌خواهد انتقام تحریم‌ها را نیز از پناهجویان بگیرد.»
عباس عراقچی معاون وزارت خارجه گفت: هم اکنون بیش از سه میلیون افغانستانی در ایران هستند که دو میلیون فرصت شغلی را اشغال کرده اند و سالانه سه تا پنج میلیارد یورو از ایران خارج می‌کنند او افزود: هم اکنون ۴۶۸ هزار دانش آموز افغان که رایگان در مدارس ایران تحصیل می‌کنند؛ در حالی که هر کدامشان سالانه ۶۰۰ یورو هزینه دارند. هم اکنون ۲۳ هزار دانشجوی افغان در دانشگاه‌های ایران مشغول به تحصیل هستند؛ در حالی که سالانه ۱۵ هزار یورو برای هر کدام از آنان هزینه می‌شود.
او گفت: "آوارگان در مجموع هشت میلیارد دلار برای کشورمان هزینه دارند" و افزود: «اگر تحریم‌ها اثر کند و فروش نفتمان به صفر برسد، جمهوری اسلامی ایران مجبور است سیاست ویژه‌ای را برای اقتصاد خود در نظر بگیرد و ممکن است نتوانیم به این شکل ادامه دهیم و از برادران و خواهران افغانستانی مان بخواهیم ایران را ترک کنند.»
این مقام وزارت خارجه گفت که از لحاظ انسانی نمی‌خواهیم چنین اتفاقی بیفتد"، اما "اگر مجبور شویم چنین خواهیم کرد و تبعاتش بر عهده آمریکاست؛ همان کشوری که افغانستان را به بحران کشید.
روز گذشته در سالگرد خروج آمریکا از برجام ایران به سه کشور اروپایی، چین و روسیه اولتیماتومی ۶۰ روزه برای رسیدن به اهدافش در راستای برجام داد. ایران همچنین در اولین گام فروش اورانیوم مازاد و آب سنگین خود را متوقف کرد.
خواسته‌های حداقلی ایران این است که بتواند نفت خود را بفروشد و از طرف دیگر کانال‌های بانکی مناسبی برای انتقال پول داشته باشد.
عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه شب گذشته گفت که تهران خروج از برجام را در دستور کار قرار داده است. او در عین حال افزود که این خروج «مرحله به مرحله» خواهد بود. عراقچی افزود که اگر سایر طرف‌های برجام به تعهداتشان عمل کنند تهران آمادگی دارد که به مرحله قبل برگردد.
سخنان عراقچی در حالی مطرح می‌شود که پیشتر مقامات سیاسی کشورمان به اروپا یادآوری کرده بودند که ایران مانع بزرگی در مقابل ورود مهاجران به اروپا و همچنین ترانزیت مواد مخدر بوده است.
حسن روحانی روز چهارشنبه در جلسه هیات دولت خطاب کشور‌های اروپایی گفت: «شما نقش ما را در اینکه سیل مهاجرین را نگذاشتیم از این منطقه به سمت اروپا حرکت کند، می‌دانید. پذیرای میلیون‌ها مهاجر بودیم و هستیم. شما می‌دانید که ما بزرگترین سنگر مبارزه با مواد مخدر بودیم و این ما بودیم که با ۴ هزار شهید از نیرو‌های عزیز و جان برکف مان در مرز‌های شرقی نگذاشتیم این همه مواد مخدر عبور کند و به کشور‌های شما برسد.»
او خطاب به طرف‌های دیگر برجام با بیان اینکه شما می‌خواهید سایه برجام همیشه بر سر شما بوده، اما همه کار این درخت به عهده ما باشد، افزود: "شما هم وظیفه دارید؛ شما امروز برای حفظ خودتان نه به خاطر ایران، برای امنیت خودتان، برای حفظ جوان‌های خودتان در برابر مواد مخدر و سیل مهاجرین و همکاری‌های دیگری که تاکنون ایران با شما داشته است، وظیفه دارید و اگر این روند ادامه پیدا کند آن همکاری‌ها تعطیل خواهد شد. "
پس از خروج آمریکا از برجام و افزایش تحریم‌های امریکا اوضاع اقتصادی ایران نیز نابه سامان شد. سقوط ارزش پول ملی و رکود شدید اقتصادی بر زندگی افغانستانی‌های ساکن ایران تاثیر منفی گذاشت. بسیاری از آنها از ایران رفتند و بسیاری دیگر قصد خروج از ایران دارند.
اوایل ماه دسامبر گذشته سازمان بین‌المللی مهاجرت گزارش داد که "بیش از ۷۲۱ هزار مهاجر افغان بین ۱ ژانویه و ۱ دسامبر سال جاری به صورت داوطلبانه از ایران به افغانستان بازگشته و یا اخراج شده‌اند." این رقم حدود ۴۰ درصد بیش از سال ۲۰۱۷ بود.
اظهارات عراقچی در واقع تفسیر بخشی از سخنان روحانی است. اما این تفسیر با انتقادات شدیدی در فضای مجازی و رسانه‌ای روبه رو شده است.
از شب گذشته بسیاری از کاربران در این باره موضع گفته اند. کاربران نزدیک به جریان اصولگرا موضع تندتری داشته اند و افغانستانی‌ها هم سخنان عراقچی را نقد کرده اند.
محمد صالح مفتاح از فعالان سیاسی و رسانه‌ای در این باره توئیت کرده است: "کاش کمی فکر می‌کردیم این حرف‌های ضد انسانی ما چه بر سر آن سه میلیون برادر و خواهر افغانستانی‌مان آورده است؛ فکر کن سال‌ها (شاید نسل‌ها) به خانه و زندگی‌ات در ایران خو گرفته‌ای و یک دیپلمات با لبخند می‌گوید تو و خانواده ات را دوباره آواره می‌کند! "
علی نادری سردبیر پیشین سایت رجا نیوز و فعال سیاسی اصولگرا نیز معتقد است "برکناری عراقچی، حداقل واکنش به غلط بزرگی است که رواداشته! نمی‌شود که عراقچی اشتباه کرده باشد، حداقل در این مورد ... "
رضا ساکی روزنامه نگار توئیت کرده است: «عراقچی تو حرف هاش افغان نمی‌گه، میگه افغانی. یعنی هنوز نمی‌دونه افغان با افغانی فرق داره!»
برخی کاربران نیز معتقدند که عراقچی نماینده مردم ایران نیست و حق ندارد اینگونه سخن بگوید. کاربری خطاب به عراقچی نوشته است "من یک ایرانی ام و شما را نماینده خودم و تصمیم گیر در مورد عزیزان افغان نمی‌دانم. من دست آنها را می‌بوسم، با آنها بر سر یک سفره می‌نشینم و گمان می‌کنم به جای حذف زحمت‌کشان باید به حبس دزدان اهتمام کرد."
عده‌ای به عباس عراقچی یادآوری کرده اند که برادرزاده اش در بحران ارزی کشور نقش داشته است. احمد عراقچی که در زمان ریاست سیف بر بانک مرکزی معاون ارزی بانک مرکزی بود، سال گذشته پس از بحران ارزی کشور بازداشت شد. پرونده او هنوز در جریان است.
بسیاری از فعالان فضای مجازی بابت این سخنان معاون وزیر خارجه از افغانستانی‌ها عذر خواهی کرده اند.
برخی از آنها با یادآوری حضور افغانستانی‌ها در قالب نیرو‌های "فاطمیون" در کنار مدافعان حرم از نگاه عراقچی به شدت انتقاد کردند.
سید محمود رضوی تهیه کننده و فیلمساز نیز در این باره در توئیتی نوشته است: "خدایا لطفا حرف‌های آقای عراقچی را جدی نگیر و عذاب نفرست. مسئولین دولتی ما وقتی فشار بهشون میاد، یک چیز‌هایی از دهنشان می‌پرد. خدایا حق باشماست، همین فاطمیون افغان بودند که دوشادوش مدافعان حرم از مرز‌های ما چند صدکیلومتر آنطرف‌تر دفاع کردند و شهید دادند. خدایا به حق این عزیزان از خطای این‌ها بگذر."
افغانستانی‌ها هم ساکت ننشسته اند و سخنان عراقچی بازتاب وسیعی میان آنها داشته است. کاربری نوشته است: «آقای عراقچی ۲۳ هزار دانشجوی افغانستانی در ایران رایگان تحصیل نمی‌کنند. ۴۶۸ هزار دانش آموز افغانستانی در ایران سالیانه مانند دیگر دانش آموزان کمک به مدرسه پرداخت می‌کنند. از این پول‌ها که می‌گوید خارج کرده اند چندین برابرش به جیب کارفرما‌های خودتان رفته است.»
برخی نیز اظهارات عراقچی را تحریک آمیز خوانده و مایه نگرانی دانسته اند. یک روزنامه نگار افغانستانی در این باره نوشته است: "این اظهارات به شدت تحریک کننده افکار عمومی بر ضد مهاجران افغانستانی است، دولت ایران همواره از پناهجویان برای اعمال خواسته‌هایش به افغانستان استفاده کرده است و حالا می‌خواهد انتقام تحریم‌ها را نیز از پناهجویان بگیرد."
