سناریوهای قیمت خودرو در بازار 98

به گزارش راه امروز: فرشته فریادرس در گزارشي در روزنامه تعادل به روند قيمتگذاري خودرو در سال 98 پرداخت. او در اين گزارش با طرح اين پرسش كه  قیمت خودرو در سال 98 به کدام سمت خواهد رفت؟ آیا روند قیمت گذاری دستوری و براساس ضوابط تنظیم بازار صورت می گیرد یا آزادسازی قیمت ها در دستور کار نهادهای تصمیم ساز قرار خواهد گرفت؟ نوشت: «اگرچه پاسخ به این پرسشها بدون در نظر گرفتن پیش فرض‌ها و احتمالاتی که در بازار این محصول وجود دارد، سخت است، اما صاحب‌نظران خودرویی برای آینده بازار خودرو چند سناریو را ترسیم می‌کنند. اگرچه در سال 97 سرانجام پس از رایزنی های فراوان، مصوب شد که قیمت محصولات ۵ درصد از قیمت حاشیه بازار تعیین شود، اما با ورود به سال جدید این پرسش همچنان قابل‌طرح است که آیا قیمت خودرو ثابت می ماند یا  بازهم در مدار صعودی قرار خواهد گرفت. یک سناریو، روند قیمت خودرو در سال 98 را به فاکتورهایی چون «ثبات روابط سیاست خارجی»، «تامین دلار 4200 تومانی برای ورود قطعات و مواد اولیه»، «ثبات در بازار تولید» و همچنین «تداوم در بازار عرضه» گره می‌زند، که در چنین شرایطی قیمت خودرو افزایش نخواهد یافت. به عبارتی، چنانچه خودروسازان بتوانند شرایط با ثبات کنونی در بازار تولید و عرضه را حفظ کنند، بازار خودرو به سمت ثبات خواهد رفت. در این چنین حالتی دیگر نیازی به دخالت نهادهای بالادستی در قیمت گذاری نخواهد بود و قیمت‌ها به سمت واقعی شدن حرکت خواهد کرد. اما چنانچه خودروسازان نتوانند تولید باثبات داشته، این امکان وجود دارد که وزارت صنعت، فرمول دستوری تعیین قیمت را به منظور مهار قیمت‌ها دستور کار خود قرار دهد. اما در سناریوی دیگر، بازار این محصول پر متقاضی همچنان در سال 98 با چالش‌های جدی مواجه خواهد شد. در این سناریو، صاحبنظران، با توجه به اتفاقاتی که سال گذشته گریبان صنعت خودروی کشور را گرفت، به آینده بازار قیمتی خودرو خوش بیین نیستند و براین باورند که منحنی قیمت این محصول به دلیل اثر پذیری از «وضعیت نامناسب تولید، پایین ماندن تیراژ، افزایش نرخ ارز ومحدودیت های بین المللی»، صعودی خواهد بود. اما صاحبنظران حوزه خودرو بر این باورند، برای اینکه قیمت گذاری خودرو در سال 98 روند منطقی خود را طی کند، باید آزاد سازی قیمت ها در دستور کار قرار گیرد و وزارت صنعت به سمت اجرای کامل فرمول قیمت‌گذاری براساس حاشیه بازار حرکت کند. به گفته آنها، چنانچه فاصله قیمتی میان بازار و کارخانه برداشته شود، خروج دلالان و سرمایه‌های سرگردان از بازار خودرو را در پی خواهد داشت.»

بازار خودرو، سال 1397 روزهای پرتنش و پرچالشی را پشت سرگذاشت. «حذف شورای رقابت از دامنه قیمت گذاری و واگذاری آن به ستاد تنظیم بازار و حاشیه بازار، کاهش تولید خودرو، و شوک قیمتی محصولات خودرویی در بازار» از مهم‌ترین اتفاقاتی بود که حسابی مشتریان را غافلگیر کرد. با نگاهی به تحولات بازار خودرو در سال 97 می‌توان شروع این نابسامانی را اما به نقض برجام از سوی آمریکا ربط داد؛ چراکه کشور با محدودیت انتقال ارز مواجه شد وهمین امر، زمینه‌ساز بروز بحران در صنعت قطعه سازی و به دنبال آن صنعت خودروسازی کشور شد. «محدودیت ورود ارز به کشور در پی ناملایمات سیاسی، «رشد نرخ ارز»، «افزایش هزینه تولید قطعات و مواد اولیه خارجی» را رقم زد، نتیجه چنین فرایندی انفجار قیمتی در بازار خودرو بود.

در سوی دیگر ماجرا با شروع بحران در صنعت خودروسازی،  سیاست گذاران و نهادهای تصمیم ساز در سال گذشته شورای رقابت را از روند قیمت گذاری خودرو خارج کردند. این در حالی بود که شورای رقابت با توجه به هزینه‌کرد تولید هر خودرو اقدام به تعیین قیمت‌ها می‌کرد. اما «افزایش قیمت نهاده‌های تولید از رهگذر افزایش نرخ ارز، بازگشت تحریم‌ها و خروج شرکای خودروساز» بازار این محصول را تحت الشعاع قرار داد و خودروسازان به منظور جذب نقدینگی جدید خواستار افزایش قیمت محصولاتشان شدند، اما شورای رقابت، زیر بار استدلال خودروسازان در ارتباط با افزایش هزینه‌های تولید و قیمت تمام شده نرفت. بر همین اساس، رضا رحمانی وزیر صنعت، معدن وتجارت که آبانماه 97 بر صندلی این وزارتخانه تکیه زده بود، با پافشاری توانست، مرجع قیمت گذاری خودرو را تغییر و به سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولید‌کنندگان واگذار کند. با این تصمیم عملا شورای رقابت از دامنه قیمت‌گذاری این محصول حذف شد. سرانجام پس از کش و قوس‌های فراوان بر سر نحوه افزایش قیمت خودرو، تصمیم بر این شد که قیمت محصولات ۵ درصد از قیمت حاشیه بازار تعیین شود.

حال با ورود به سال جدید این پرسش قابل طرح است که آیا قیمت خودرو ثابت می ماند یا بازهم در مدار صعودی قرار خواهد گرفت؟ پاسخ به این پرسش به اذعان کارشناسان بسیار دشوار است وبسته به شرایطی دارد که بازار خودرو را تحت تاثیر جدی قرار می دهد. فعالان حوزه خودرو، بر این باورند، هر گونه پیش‌بینی در شرایط ناپایدار کنونی محتمل است، اما به گفته آنها چند سناریوی قیمتی برای خودرو در سال 98 قابل تصور است.

براساس سناریوی نخست؛ بازار این محصول پر متقاضی همچنان در سال 98 با چالش‌ های جدی مواجه خواهد شد. برخی از صاحبنظران، با توجه به اتفاقاتی که سال گذشته گریبان صنعت خودروی کشور را گرفت، به آینده بازار قیمتی خودرو خوش‌بین نیستند و بر این باورند که منحنی قیمت این محصول به دلیل اثر پذیری از «وضعیت نامناسب تولید، افزایش نرخ ارز ومحدودیت های بین‌المللی»، صعودی خواهد بود.  اما فاکتور اثرگذاری دیگری که به گفته دبیر انجمن خودروسازان می تواند قیمت این محصول را دستخوش تغییر کند، «تامین ارز برای واردات مواد اولیه و قطعات مورد نیاز خودروسازان» است. احمد نعمت بخش، در گفت وگو با «تعادل» می گوید: چنانچه تیم اقتصادی دولت برای تامین قطعات و مواد اولیه مورد نیاز همچنان ارز 4200 تومانی اختصاص دهد، می توان امیدوار بود که قیمت خودرو افزایش نیابد. اما چنانچه تصمیم بر حذف ارز یارانه ای در این صنعت باشد، قطعا باید منتظر افزایش دوباره قیمت خودرو در بازار باشیم.    از سوی دیگر، این احتمال که تولید خودرو در سالجاری دستخوش تغییرات جدی شود، هم وجود دارد؛ به عبارتی قیمت خودرو در سال آینده به شدت وابسته به تولید است. یعنی در صورت پایین ماندن تیراژ، منحنی قیمت باز هم صعود خواهد کرد. از سوی دیگر، با افزایش قیمت‌ها، افت تقاضا خواهیم داشت که همین امر امکان نزول قیمت ها را در پی خواهد داشت.  نکته دیگری که در این سناریو از سوی کارشناسان قابل طرح است اینکه چنانچه خودروسازان بتوانند شرایط با ثبات کنونی در بازار تولید و عرضه را حفظ کنند، بازار خودرو به سمت ثبات خواهد رفت.

در این چنین حالتی دیگر نیازی به دخالت نهادهای بالادستی در قیمت گذاری نخواهد بود و قیمت ها به سمت واقعی شدن حرکت خواهد کرد. اما چنانچه خودروسازان نتوانند تولید باثبات داشته باشند یا به‌دنبال مهندسی بازار باشند، در چنین شرایطی ممکن است که متولیان وزارت صنعت برای مهار قیمت‌ها، بار دیگر فرمول تعیین قیمت دستوری را مبنای کار قرار دهند.

اما در سناریوی دیگر، با احتمال «تداوم شرایط عرضه خودرو همانند روزهای پایانی اسفند‌ماه ۹۷ و شرایط باثبات سیاست خارجی» نگاه خوش بینانه ای در بازار این محصول رقم خواهد خورد که براساس آن قیمت خودرو افزایش نخواهد یافت. همچنین بنابه گفته برخی فعالان حوزه خودرو، اگر دو شرکت خودروساز «سایپا و ایران‌خودرو» همانند اسفند‌ماه سال گذشته به عرضه خودرو ادامه دهند، قیمت‌ها تغییری نمی‌کند و با توجه به کاهش تقاضا در‌ ماه مبارک رمضان و نزدیکی فصل امتحانات مدارس، امکان افزایش قیمت خودرو محدود است.

از طرفی با توجه به اینکه یکی از چالش های جدی بر سر راه تامین قطعات و مواد اولیه، محدودیت نقل وانتقال پولی است، اگر سیاست خارجی در مسیر بهبود قرار بگیرد، این مانع حذف خواهد شد و روند تامین مواد به حالت اولیه خود باز خواهد گشت. در نهایت برخی دیگر از صاحبنظران بازار خودرو بر این باورند، چنانچه وزارت صنعت بخواهد قیمت‌گذاری خودرو در سال 98 روند طبیعی و منطقی خود را طی کند، باید آزاد سازی قیمت ها را در دستور کار خود قرار دهد و به سمت اجرای کامل فرمول قیمت‌گذاری براساس حاشیه بازار حرکت کند. به گفته آنها، فاصله چنانچه فاصله قیمتی میان بازار و کارخانه برداشته شود، عرصه برای حضور دلالان و سرمایه‌های سرگردان تنگ خواهد شد و آنها راه خروج از بازار خودرو را در پیش خواهند گرفت.

حال اما، با پایان یافتن تعطیلات نوروزی، روند معاملات در بازار خودرو چگونه است؟ اگرچه  بازار خودرو با پایان تعطیلات نوروزی در تکاپو برای شروع معاملات است، اما هنوز در بازار خرید و فروشی شکل نگرفته و به اعتقاد فروشندگان خودرو از هفته آینده با آغاز فاکتور کردن خودرو‌ها توسط خودروسازان بازار معاملاتی خودرو داغ شده و خرید و فروش‌ها انجام می‌شود. البته بررسی ها در بازار روز گذشته خودرو نشان می دهد،  خرید و فروش خودرو پراید ۱۱۱ با قیمت 46 میلیون و 500 هزار تومان، پژو ۲۰۶ تیپ ۲ با قیمت ۷۲ میلیون و 500 هزار تومان، پژو۲۰۶ تیپ ۵ با قیمت87 میلیون تومان، پژو۴۰۵ با قیمت 68میلیون تومان، استپ وی اتوماتیک با قیمت ۱۴۷ میلیون تومان و دانگ فنگ H30 (تیپ2) با قیمت 109 میلیون و ۵۰۰ هزار تومان مورد معامله می شود. همچنین سمند EF7 با قیمت ۷۵ میلیون و 500 هزار تومان، ۲۰۷ اتوماتیک با قیمت 127 میلیون تومان، ساینا اتومات با قیمت 74میلیون تومان وپژو ۲۰۶ صندوق دار با قیمت 88 میلیون تومان به فروش می‌رسد.

مقایسه قیمت ها در بازار روز گذشته با اولین روز پس از پایان یافتن تعطیلات نوروزی، نشان از افزایش قیمت بیشتر خودروها دارد.  اما در همین رابطه، رئیس اتحادیه دارندگان نمایشگاه‌ها و فروشندگان خودروی تهران در مورد وضعیت کنونی و چشم‌انداز بازار خودرو طی اظهاراتی گفته است: «بازار طی چند روز گذشته راکد بوده است؛ چراکه خودروسازان تا ۲۵فروردین عملا خودرویی را فاکتور نمی‌کنند و تنها خودروهای ثبت‌نامی در دعوتنامه‌های قبلی را تحویل می‌دهند.» سعید مؤتمنی با بیان اینکه قیمت‌های کنونی خودروهای داخلی همانند روزهای پایانی اسفند‌ماه سال گذشته است و از اواخر فروردین‌ماه قیمت‌های خودرو در بازار استخراج می‌شود، می گوید: «در صورتی که شرایط عرضه خودرو همانند روزهای پایانی اسفند‌ماه ۹۷باشد، افزایش قیمتی را نخواهیم داشت و در غیر این صورت، احتمال گرانی و نوسان چندباره قیمت خودرو وجود دارد».  بنابه اظهارات او، «مشتریان واقعی قبل از عید خودرو مورد نظر را خریداری کردند و معمولا در فروردین‌ماه تقاضا کاهش و عرضه افزایش می‌یابد. تنها کسانی که می‌خواستند خودروهای خود را تبدیل به احسن کنند، منتظر خودروهای مدل ۹۸هستند که این امر موجب افت قیمت خودروهای مدل ۹۷خواهد شد.»