سفر عمر البشیر، رئیس‌جمهور سودان، که با عربستان و امارات روابط نزدیکی دارد، به عنوان آغاز یک مرحله جدید در روابط سوریه با کشور‌های عربی قلمداد شده است.
سوریه هم مایل است پیروزی‌های نظامی میدانی را به امتیازات سیاسی تبدیل کند. با گسترش روابط سوریه با کشور‌های عربی و شاید بازگشت آن به اتحادیه عرب، ممکن است جایگاه دولت سوریه بهبود یابد. دمشق معتقد است که سفر البشیر به دمشق، نخستین اعتراف از جانب کشور‌های عربی است مبنی بر اینکه توازن قوا در سوریه به نفع دولت تغییر یافته است.
به گزارش راه امروز: بعد از ظهر روز یکشنبه، عمر البشیر، به طور غیرمنتظره به دمشق سفر کرد و با همتای خود، بشار اسد، درباره «روابط دو جانبه و تحولات سوریه و منطقه» دیدار و گفتگو کرد. البشیر نخستین رهبر عربی بود که پس از آغاز بحران سوریه در سال ۲۰۱۱ به این کشور سفر کرد.
اسد در این باره گفته سفیر البشیر گام مهمی برای «بازگشت روابط دو کشور به دوران قبل از جنگ علیه سوریه است.» اسد و البشیر در گفتگوهایشان تاکید کردند: «شرایط و بحران‌هایی که بسیاری از کشور‌های عربی تجربه می‌کنند مستلزم اتخاذ رویکردی جدید برای همکاری عربی است که بر احترام به حاکمیت کشور‌ها و عدم دخالت در امور داخلی آنها مبتنی باشد و این امر می‌تواند روابط عربی-عربی را به نفع مردم عرب بهبود بخشد.»
خبرگزاری دولتی سوریه، سانا، از قول البشیر گفته «سوریه کشور جبهه است و تضعیف آن به معنای تضعیف مسائل عربی است و آنچه در سال‌های گذشته در آن اتفاق افتاد را نمی‌توان از این واقعیت جدا کرد. (سوریه) علیرغم جنگ به اصول امت عربی پایبند مانده است».
پس از بازگشت البشیر به خارطوم، اسامه فیصل، وزیر خارجه سودان، گفته رئیس‌جمهور کشورش «از یک سفر مهم به پایتخت سوریه» بازگشته است. همتای سوری فیصل، ولید المعلم، نیز طی سخنرانی در دانشگاه دمشق، اعلام کرده سفر البشیر «یک گام اضافی در چارچوب شکستن محاصره» سوریه است.
هواپیمای نظامی روسیه
وزارت خارجه روسیه با صدور بیانیه‌ای از سفر البشیر به دمشق استقبال و ابراز امیدواری کرد که نتایج سفر به بازگشت روابط سوریه و کشور‌های عربی کمک کند.
گفته می‌شود که در پشت پرده، روسیه سفر البشیر را ترتیب داده است. روزنامه الاخبار لبنان، ضمن اشاره به این مسئله، گفته ایده سفر البشیر به سوریه سال گذشته، در جریان سفر رئیس‌جمهور سودان به سوچی و دیدار او با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، مطرح شده است. در آن دیدار، پیشنهاد سفر البشیر به دمشق مطرح شد و سپس پیام این سفر به سوریه ارسال شد که دولت سوریه هم از آن استقبال کرد.
برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که حتی سفر البشیر با یک هواپیمای روسی انجام شده است. کرملین از اظهار نظر در این باره خودداری کرد و پرسش‌ها در این زمینه را به وزارت دفاع روسیه محول کرد. برخی رسانه‌های روسیه گزارش کردند که البشیر به یک هواپیمای نظامی روسی از نوع «توپولوف ۱۵۴» وارد فرودگاه دمشق شد.
البشیر؛ نماینده عربستان و امارات
نکته قابل توجه در سفر رئیس‌جمهور سودان به دمشق، این است که اکثر طرف‌های متخاصم، از جمله سوریه، عربستان و امارات، یا از این سفر استقبال کردند یا اینکه در قبال آن موضع ملایمی گرفته‌اند.
برخی منابع حتی از سفر البشیر به عنوان نماینده عربستان و امارات سخن گفتند. الاخبار به نقل از منابع خود گفته البشیر به عنوان فرستاده «ائتلاف عربی جدید» (متشکل از عربستان و امارات و متحدان‌شان) به سوریه رفته است و ریاض هم از این سفر مطلع بود.
به نوشته روزنامه العرب، منابع سیاسی عربی احتمال دادند که رئیس‌جمهور سودان ممکن است پیامی از چند کشور عربی، از جمله عربستان، به اسد تحویل داده است.
در ماه‌های اخیر گزارش‌هایی درباره احتمال بهبودی روابط سوریه با کشور‌هایی نظیر اردن، امارات و حتی عربستان منتشر شده است. این کشور‌ها برای بازگشایی سفارت‌هایشان در دمشق آماده می‌شوند.
سفر البشیر به طور واضح نشان داد که دولت سوریه به تدریج دیوار انزوا میان خود و کشور‌های عربی را ویران می‌کند. سفر البشیر ممکن است مقدمه‌ای برای سفر سایر رهبران عرب به سوریه یا سفر خود اسد به یکی از کشور‌های عربی باشد. شاید سکوت رسمی کشور‌های عربی و همچنین اتحادیه عرب نشانه‌ای از این امر باشد. مقامات سوریه سفر رهبران دیگر عربی به سوریه را بعید نمی‌دانند. یکی از این مقامات گفت: «این امر واقعا محتمل است. چون برخی کشور‌های عربی بازگشایی سفارت‌هایشان در دمشق را بررسی می‌کنند.»
منابع سیاسی هم به روزنامه العرب گفته‌اند که کشور‌های عربی بزودی سفارت‌هایشان در دمشق را بازگشایی خواهند کرد. این منابع حتی تاکید کردند که رئیس‌جمهور اسد به قاهره سفر خواهد کرد و مورد استقبال رسمی عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر، قرار خواهد گرفت.
ناظران معتقدند که گشایش در روابط کشور‌های عربی با سوریه به دلیل پیروزی‌های نظامی دولت سوریه بر روی زمین صورت گرفته است. علاوه بر این، برخی از کشور‌های عربی به این نتیجه رسیده‌اند که مخاطرات بحران سوریه برای امنیت ملی آنها زیاد شده و جنگ سوریه راه را برای مداخلات کشور‌های خارجی در کل منطقه هموار کرده است. در این میان، سفر البشیر یک نوع تمایل کشور‌های عربی برای بازگشت روابط با سوریه را نشان داد.
از سوی دیگر، سوریه هم مایل است پیروزی‌های نظامی میدانی را به امتیازات سیاسی تبدیل کند. با گسترش روابط سوریه با کشور‌های عربی و شاید بازگشت آن به اتحادیه عرب، ممکن است جایگاه دولت سوریه بهبود یابد. دمشق معتقد است که سفر البشیر به دمشق، نخستین اعتراف از جانب کشور‌های عربی است مبنی بر اینکه توازن قوا در سوریه به نفع دولت تغییر یافته است.
عربستان و قطر، که در طول بحران سوریه تلاش‌های زیادی برای برکناری بشار اسد کرده بودند، در سطح رسمی سفر البشیر را نادیده گرفتند. اما رسانه‌های نزدیک به آنها برخورد ملایمی با این سفر کرده‌اند.
