سازوکار مالی اتحادیه اروپا برای برقراری تجارت با ایران در قالب غیردلاری که به «اس‌پی‌وی» موسوم شده است، احتمالا به زودی راه‌اندازی می‌شود و با این حال، هنوز در مورد ماهیت این کانال مالی و شیوه دقیق کارکرد آن اطلاعات کافی در دسترس نیست.
نکته قابل توجه این است که هر چند اکنون ایران برای راه‌اندازی هر چه سریع‌تر این کانال به اتحادیه اروپا فشار می‌آورد، اما ایجاد یک سازوکار مالی جدید که پیش از این نمونه‌ای نداشته، بسیار زمان‌بر است. اتحادیه اروپا پیش از این برای جلوگیری از فشار یک‌جانبه آمریکا بر کوبا، دست به فعالیت‌های مشابهی زده بود اما نکته اینجاست که سازوکار مالی جدید برای تداوم تجارت با ایران اساساً با نمونه کوبایی آن متفاوت است. در مورد کوبا، آنچه پدید آمده بود یک سازوکار حمایت قانونی از شرکت‌های اروپایی بود که حاضر بودند ریسک مراوده مالی با شرکت‌های کوبایی را بپذیرند و در صورت مواجهه این شرکت‌ها با تحریم‌های آمریکا، آنها را قادر می‌ساخت شکایت متقابلی از نهاد تحریم‌کننده اقامه کنند.
ایجاد کانال مالی برای تداوم تجارت با ایران اما نسخه متفاوتی است که در صورت شکل‌گیری، نخستین نمونه از نوع خود در جهان خواهد بود. با این همه، نگرانی اصلی مقامات ایرانی و بسیاری از بازرگانان، زمان عملیاتی شدن این سازوکار مالی است. با توجه به نزدیکی به سال نو میلادی، طولانی‌تر شدن زمان عملیاتی شدن این کانال مالی ایران را نگران کرده است که شاید اتحادیه اروپا اساساً توانایی یا انگیزه کافی برای ایجاد چنین نهاد جدیدی را نداشته باشد. به عبارتی، هر چه تاخیر در ایجاد برقراری کانال مالی بیشتر باشد، می‌تواند هزینه‌های زیادی بر اقتصاد، صنعت و تجارت کشور داشته باشد.
عدم پذیرش میزبانی این نهاد مالی از سوی کشورهایی مانند آلمان یا فرانسه هم نشان می‌دهد ریسک مواجهه با تحریم‌های آمریکا برای کشورهای عضو اتحادیه بسیار بالا است. در مورد ماهیت این کانال هم اطلاعات چندانی در دسترس نیست، اما تجربه جریمه برخی بانک‌های آلمانی و انگلیسی که در زمان تحریم‌های سال های گذشته با ایران کار می کردند، نشان‌دهنده آن است که به احتمال زیاد تداوم مبادلات مالی با ایران از رهگذر بانک‌های کنونی در اتحادیه اروپا انجام نخواهد شد. می‌توان حدس زد که سازوکار مالی مورد اشاره، به احتمال زیاد از طریق یک بانک تازه‌تأسیس اجرایی خواهد شد. این بانک جدید به احتمال زیاد هیچ‌گونه مبادله دلاری نخواهد داشت؛ چرا که تقریباً تمامی بانک‌های جهان، هر چند به میزان ناچیز، دارای مبادلات دلاری هستند و به این ترتیب به راحتی در معرض تحریم‌های آمریکا قرار می‌گیرند.
موضوع دیگری که در مورد این سازوکار مالی جدید وجود دارد، نوع کالاهایی است که از طریق آن مبادله می‌شوند. عدهای معتقدند ایران تنها اجازه دارد وجه فروش نفت خود را از طریق این کانال دریافت کند و در مقابل، عدهای می‌گویند ایران از این طریق تنها قادر به خرید غلات و دارو خواهد بود. علاوه بر این، هنوز هم ابهاماتی در مورد سازوکار مالی اتحادیه اروپا برای برقراری تجارت با ایران وجود دارد. از جمله این ابهامات این است که کدام یک از طرفین خریدار یا فروشنده باید ریسک مبادله با ایران را تقبل کند. این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که در شرایط کنونی، به نظر می‌رسد، خریداران اروپایی حاضر به تقبل ریسک مالی مراوده مالی با ایران نباشند.
منبع: روزنامه تعادل
