رهبران اروپایی، به جای اینکه در برابر ترامپ قاطعانه بایستند و به او هشدار دهند که اروپا هم به برجام پایبند می ماند و با هرگونه تلاش واشنگتن برای اعمال تحریم های ثانویه مقابله می کند، تلاش می کنند تا تنها ترامپ را آرام کنند.
استفان والت نظریه پرداز و استاد برجسته روابط بین المللی در فارین پالسی نوشت: اگر ایالات متحده آمریکا از توافق هسته ایران خارج شود – توافقی چند جانبه ای که در حال حاضر دستیابی ایران به سلاح هسته ای را غیرممکن کرده است یک اشتباه فاحش تلقی خواهد شد. این تصمیم حاکی از تاثیر مستمر جناح افراطی لابی اسرائیل و همتایان سعودی و کشورهای عربی است. البته این اقدام همچنین نشانه دیگری از راهبرد نامناسب اروپا و ناتوانی جمعی رهبران آن در مقابل آمریکا که نتوانسته اند رویکرد ترامپ را تغییر دهند، است.
به گزارش «انتخاب»؛ در ادامه این تحلیل می خوانیم: برنامه جامع اقدام مشترک یک توافق چندجانبه بین ایران – ایالات متحده آمریکا – روسیه – چین – فرانسه – انگلیس – آلمان و اتحادیه اروپا بوده است که در آن ایران به کاهش ظرفیت غنی سازی و ذخایر اورانیوم غنی شده متعهد شده است که این امر مانع تولید سلاح هسته ای توسط این کشور می شود. این کشور همچنین در زمینه زیرساخت های هسته ای هم محدودیت هایی را پذیرفته و علاوه بر این، یک سطح بی سابقه ای از بازرسی های بین المللی علیه این کشور شکل گرفته است.
در مجموع، تمام اقدامات فوق تضمین می کند که ایران به صورت مخفیانه نمی تواند به بمب دست پیدا کند. اما در ازای این امتیازات، سایر امضاکنندگان توافق متعهد شدند که تحریم های بین المللی علیه ایران را لغو کنند و به این کشور اجازه دهند که به صورت تدریجی به جامعه بین المللی بازگردد. دولت های اروپایی، روسیه و چین به شدت از این توافق حمایت می کنند. آیا این مسئله و حمایت حکایت از سادگی و ساده لوح بودن آن ها دارد؟ جواب منفی است، چراکه گزینه های جایگزین برجام بسیار بدتر خواهد بود و اینکه تعامل با ایران و نه نابودی توافق، می تواند از گسترش بحران جلوگیری کند. بنابراین فروپاشی توافق هسته ای به احتمال زیاد می تواند باعث شود که ایران در نهایت تصمیم بگیرد که به سرعت به سمت ساخت بمب حرکت کند.( چراکه ایرانی ها می بینند که کیم جونگ اون رهبر کره شمالی ظرفیت موشک و هسته ای واقعی کشورش را توسعه داده و در عین حال با احترام روبرو است. )
بنابراین خروج آمریکا از توافق و برای جلوگیری ایران در تقلید از الگوی کره شمالی، آمریکا باید یک جنگ پیشگیرانه دیگری با عواقب غیرقابل پیش بینی در خاورمیانه به راه اندازد در حالی که این منطقه از زمان تهاجم آمریکا به عراق در سال 2003 به شدت متشنج شده است. از زمانی که توافق هسته ای ایران به امضا رسیده است آژانس بین المللی انرژی اتمی و دولت آمریکا به طور مرتب اذعان کرده اند که ایران به مفاد برجام پای بند بوده است. در این میان، همانطور که پیتر بینارت اشاره کرده است، این آمریکا است که در حال نقض این توافق است چرا که پیوسته خواهان محروم ساختن ایران از منافع اقتصادی ای است که وعده داده شده بود. دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا همچنان بدون این که تبیین کند که چگونه این توافق قابل بهبود است آن را محکوم می کند و وی و مشاوران ارشدش به طور مکرر از پاره کردن توافق هسته ای در 12 می سخن می گویند. در پاسخ به تهدیدات ترامپ به ترک توافق هسته ای، کشورهای اروپایی به طور خاص سه رهبران کلیدی اروپا – امانوئل ماکرون – ترزا می – آنگلا مرکل وارد کارزار شدند و تلاش های گسترده ای انجام دادند تا ترامپ را راضی کنند که کار درستی انجام دهد. ماکرون در نقش بهترین دوست ترامپ به کاخ سفید آمد و چند روز بعد آنگلا مرکل دیدار کوتاهی با دونالد ترامپ در واشنگتن داشت و بنا بر گزارش ها ترزا می هم گفتگوهای تلفنی با ترامپ داشته است. اما رهبران اروپایی، به جای اینکه در برابر ترامپ قاطعانه بایستند و به او هشدار دهند که اروپا هم به برجام پایبند می ماند و با هرگونه تلاش واشنگتن برای اعمال تحریم های ثانویه مقابله می کند، تلاش می کنند تا تنها ترامپ را آرام کنند. ماکرون در طی این دیدار درصدد طرح یک پیشنهاد در قالب توافق مکمل بین طرف های مختلف بود و وی تنها در پایان دیدارش گفت که ترامپ به دلائل داخلی از برجام خارج می شود. پس از آن آنگلا مرکل بعد از یک جلسه سه ساعته با ترامپ به خبرنگاران گفت: توافق هسته ای موجود ناکافی است.
نتیجه تمامی این نرمش ها، فاجعه بار بود. قدرت های اروپایی، سرانجام در برابر نظر دولت ترامپ کوتاه آمدند که برجام، ناکافی است و یا باید تغییر کند یا با توافق هایی فرعی تکمیل شود. اگر آمریکا، محکم به برجام پایبند مانده بود و تعهدات را عمل می کرد، مشکلی ایجاد نمی شد که ایران را در دیگر زمینه ها، زیر فشار بگذارد یا بخواهد که توافق های تازه و جداگانه ای بدست آید که به موضوعات دیگر بپردازد. یک دلیل خوب برای ارتباط دیپلماتیک رسمی با تهران این است که میتوانیم روابط اقتصادی خود را توسعه دهیم و در کنار ان آمریکا یک کانال آماده برای ارتباط دیدگاه ها، بینش وسیع تر نسبت به سیاست ها و نفوذ در اقتصاد ایران فراهم می شود. اما اکنون دیگر نمی توان از تهران انتظار داشت تا به سادگی به هر خواسته ای تن دهد.هر توافقی در آینده بر سر دیگر موضوعات می بایست دربردارنده امتیازاتی برای ایران باشد. همچنین فراموش نکنید که ایران نیز ملاحظاتی دارد که می خواهد با آمریکا در میان بگذارد. تصور مذاکراتی یک طرفه که در آن، ایران صرفا در برابر خواسته های آمریکا کوتاه بیاید، احمقانه است. البته مخالفان توافق، ایده اصلاح برجام را اقدامی برای نابودی کامل آن قلمداد کرده اند و آن ها امیدوار هستند که ترامپ توافق را پاره کند یا این که ایران از اصلاح توافق خودداری کند و این میتواند مسیر جنگ را هموار کند. یا شاید امیدوار هستند که تهران از این بازی خسته شود و خود از توافق خارج شود. اما با پذیرش ادعای ترامپ در مورد این که توافق ناقص است به نوعی باعث شد که رهبران کشورهای اروپایی به طور ناخودآگاه با مخالفان توافق هسو گردند. یعنی در تلاشی سردرگم برای غلبه بر ترامپ، عملا او را تقویت کرده اند.
چرا اروپایی ها به این روش عمل می کنند؟
دلیل نخست، این است که می ترسند ترامپ آنان را از تعرفه های فولاد و آلومینیوم که در دو ماه پیش اعلام کرده است معاف نکند. از زوایه نگاه اروپایی، مقابله با ترامپ بر سر ایران، تنها این احتمال را بیشتر می کند که وی خارج از سنت فراـلانتیکی عمل کند و اقداماتی انجام دهد که به جوامع دو سوی آتلانتیک آسیب می رساند. اما یک دلیل جدی تر،این است که رهبران اروپایی گمان دارند که ترامپ هیچ گرایشی به ناتو و پیوندهای فراآتلانتیکی ندارد. اگر چه وی از زمان انتخاب به عنوان رئیس جمهور آمریکا چندین اظهارات خوب در مورد ناتو بیان کرده و حتی تعهد آمریکا را به ماده 5 ناتو چندین بار تایید کرده است اما آن ها واقعا نمی دانند که او چه کاری می خواهد انجام دهد. در واقع اگر شما هم مرکل – ماکرون و ترزا می باشید در حالی که کشور شما با اتکا به چتر امنیتی آمریکا احساس امنیت می کنند هدف شما آرام کردن واشنگتن است و به طور طبیعی اهمیتی ندارد که چه کسی در کاخ سفید قدرت دارد. در واقع واکنش اروپائیان به ترامپ نشان می دهد که چگونه آمریکا به طور موفقیت آمیزی توانسته قدرت های بزرگ سابق را که بر سیاست جهانی مسلط بودند را مطیع و تابع خود کند. خلاصه آنکه اگر برجام کشته شود، مکرون، می و مرکل باید به نقش خود در مرگ این توافق اندیشه کنند. البته بیشترین سرزنش متوجه ترامپ است اما تلاش های سردرگم اروپایی ها برای راضی کردن ترامپ به امید حفظ برجام نیز در نابودی این توافق نقش دارد.
