سه‌شنبه ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ - March 19 2024
کد خبر: 41004
تاریخ انتشار: 24 دی 1396 13:06
کوروش احمدی/ کارشناس روابط بین‌الملل
بیانیه ترامپ درباره برجام ضمن اینکه به گفته او تحریم‌ها را برای آخرین‌بار تمدید کرده، حاوی هشداری صریح و بسیار شدیداللحن به کنگره و «متحدان کلیدی در اروپا» و اتمام حجتی با هر دو است مبنی بر اینکه به‌عنوان «آخرین فرصت» یا «نواقص» برجام را رفع کنند یا او تا چهار ماه دیگر آمریکا را از برجام خارج خواهد کرد. لحن این بیانیه به‌قدری تند و غیر‌دیپلماتیک است که کار در چارچوب آن باید قاعدتا برای کنگره، حتی برخی جمهوری‌خواهان و اروپا بسیار دشوار باشد. با‌این‌حال آنها در نظر خواهند داشت که اولا ترامپ اختیارات قانونی کافی برای خروج از برجام را دارد و ثانیا او در این بیانیه خود را طوری متعهد کرده که هرگونه عقب‌گرد برای او خسارات سیاسی سنگینی خواهد داشت. 
او از کنگره خواسته چهار موضوع را در قانون جدید بگنجاند كه شامل... دسترسی فوری بازرسان به اماکنی که درخواست می‌کنند، نزدیک‌نشدن ایران به ساخت یک بمب اتمی، دائمی‌شدن محدودیت‌های برنامه هسته‌ای ایران و اینکه برنامه موشکی و برنامه هسته‌ای ایران جزئی از یک کل به‌شمار آیند و در صورت ادامه برنامه موشکی، ایران تحت تحریم‌های سخت قرار گیرد. در بیانیه خواسته‌شده که تبعیت‌نکردن ایران در سه مورد اول موجب اعاده خودکار تحریم‌ها شود. در بیانیه همچنین سخن از تماس آمریکا با متحدان برای نیل به یک توافقنامه تکمیلی جدید رفته که هدف آن اعمال «تحریم‌های چندجانبه جدید» در صورت عدم پذیرش خواسته‌های آمریکا است. به عبارت دیگر، ترامپ در پی آن است تا علاوه بر تغییر محتوای برجام، تحریم‌های چندجانبه‌ای را نیز با کمک اروپا اعمال کند. شایان توجه است که در اینجا سخنی از شورای امنیت و بند ١١ قطع‌نامه ٢٢٣١ نرفته است. در بیانیه درخواست‌های دیگری نیز از اروپا درباره سیاست منطقه‌ای ایران، قطع تأمین مالی سپاه، شناسایی کلیت حزب‌الله به‌عنوان یک گروه تروریستی و... شده است.

در بیانیه سخنی از مذاکره با ایران نرفته و این به آن معنی است که ترامپ از آنچه اروپا نسبت به پذیرش آن اکراه داشت، یعنی مذاکره مجدد درباره برجام فراتر رفته است. در بیانیه نقشی نیز برای روسیه و چین در نظر گرفته نشده؛ یعنی قالب ١+٥ نیز نادیده گرفته شده است. آنچه ترامپ در بیانیه خود مد نظر دارد، نوعی سازوکار ماشه است؛ یعنی صرف مخالفت ایران با مثلا انجام بازدیدی از سوی بازرسان یا آزمایش موشکی و... به معنی از سرگیری خودکار تحریم‌ها خواهد بود. واقعیت این است که ترامپ دست به ریسک بزرگی با دورنمایی بسیار مبهم زده است. سؤال مهم این است در‌حالی‌که موقعیت ترامپ در افکار عمومی آمریکا و اروپا سیر نزولی دارد، او چگونه می‌تواند کنگره و نیز اروپا را ملزم به همراهی با خود کند. تصور پذیرش اولتیماتوم ترامپ از سوی اروپا و کنگره دشوار است. اکثریت شکننده جمهوری‌خواهان که برخی از آنها با ترامپ مشکل دارند و مخالف خروج حساب‌نشده از برجام هستند، مشکل می‌تواند به کمک ترامپ بیاید. 
این در حالی است که دموکرات‌ها نیز همواره هر اقدامی درباره برجام را موکول به حمایت اروپا کرده‌اند؛ ضمن اینکه مشتاق شکست ترامپ هم هستند. بنابراین کنگره می‌تواند کنار بایستد و قبل از هر اقدامی منتظر نتیجه مذاکرات ترامپ با اروپا بماند. اروپا پیش از این چندقدمی را در چند مورد، مانند برنامه موشکی به سمت ترامپ برداشته بود اما این‌بار او تسلیم‌شدن کامل اروپا را مطالبه کرده است. واقعیت این است که اروپا باوجود وابستگی‌های زیادی که به آمریکا دارد، تاکنون مشکلات زیادی با ترامپ داشته و در برابر او بیش از حد خویشتن‌داری کرده است. این‌بار تصور یک عقب‌نشینی تام‌و‌تمام دیگر از اروپا در برابر ترامپ دشوار است. مشکل اروپا اکنون این است که چه با ترامپ همکاری کند، چه همکاری نکند، حاصل آن فرق چندانی نخواهد داشت. 
طنز موضوع این است که ترامپ در واقع از کنگره و اروپا می‌خواهد که یا با او هم‌دست شده و برجام را نابود کنند یا او خود به‌تنهایی برجام را نابود خواهد کرد. این به آن معنی است که در عمل ترامپ خود را بر سر دوراهی خروج از برجام یا عقب‌نشینی قرار داده است. بنابراین او یک تصمیم سیاسی حساب‌شده اتخاذ نکرده بلکه دست به یک ماجراجویی بزرگ زده است؛ امری که با توجه به روحیات و روان‌شناسی ترامپ و ترجیحات او در سیاست داخلی و نیازش به حفظ پایگاه رأی در حال کوچک‌شدنش جای تعجب چندانی ندارد. امروز اهمیت حفظ برجام فراتر از نفس برجام است. مسئله این است که آیا اروپا می‌خواهد یا می‌تواند در برابر رفتار خارج از هنجارهای دنیای متمدن مقاومت کند یا خیر. اروپا نباید از ترس خروج آمریکا از برجام، خود برجام را لغو کند. سکوت اروپا بعد از بیانیه ترامپ گویای دشواری تصمیم‌گیری برای آنها است.

منبع: شرق 
نظرات شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
مهمترین اخبار - صفحه خبر