جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - March 29 2024
کد خبر: 37707
تاریخ انتشار: 02 تير 1396 18:26
بحث برسر "منشا حکومت" بالا گرفت

صف‌آرایی روحانیون اصولگرا در برابر روحانی

هفته گذشته بخشی از سخنان حسن روحانی در جمع اهالی رسانه درباره منشا حکومت برخی را به واکنش واداشت و افرادی نظیر آیت الله مکارم شیرازی و آیت الله مصباح یزدی این صحبت‌های رئیس جمهور را نقد کردند. نقدی که آن هم واکنش‌های بسیاری درپی داشت و امثال مجتهد‌شبستری را وارد میدان کرد. اما این داستان همچنان ادامه دارد.
هفته گذشته بخشی از سخنان حسن روحانی در جمع اهالی رسانه درباره منشا حکومت برخی را به واکنش واداشت و شخصیت هایی نظیر آیت الله مکارم شیرازی و آیت الله مصباح‌یزدی این صحبت های رئیس جمهور را نقد کردند. نقدی که آن هم واکنش های بسیاری در پی داشت و امثال مجتهد شبستری را وارد میدان کرد. اما این داستان همچنان ادامه دارد.

 چهارشنبه هفته گذشته اهالی رسانه مهمان رئیس جمهور بودند در این برنامه حسن روحانی در سخنرانی خود به منشا حکومت اسلامی اشاره کرد و گفت: «اميرالمؤمنين مبناي ولايت و حکومت را نظر مردم و انتخاب مردم مي‌داند. لمن ولّيتموا امرکم، گفت هرکس که شما او را به‌عنوان ولي خودتان و رهبر جامعه برگزينيد من هم اطاعت مي‌کنم، من هم مي‌شنوم و اجرا مي‌کنم. اميرالمؤمنين مبناي حکومت و فرمانروايي را رأي مردم، خواست مردم و آراي مردم مي‌داند».

همین سخنان رئیس جمهور موجب شد، چهره های مختلفی از علی مطهری تا مصباح یزدی به آن واکنش نشان دادند. اما جنس این واکنش ها متفاوت بود. به عنوان مثال علی مطهری در واکنش به صحبت های رئیس جمهور نوشت: «مشروعيت امامت به معني مورد نظر شيعه، از ناحيه خدا و رسول خداست،‌ اما شرط تحقق يک شاخه آن يعني زعامت سياسي و رهبري جامعه، رأي و نظر مردم و به عبارت ديگر مقبوليت شخص امام نزد مردم است. اين سخن جناب ايشان قطعا ناظر به مسئله امامت نيست، بلکه همان‌طور‌که قرائن نشان مي‌دهد مقصودشان شرط تحقق حکومت امام يعني رأي و انتخاب مردم است و سيره علي (ع) نيز همين را تأييد مي‌کند.»

واکنش روحانیون اصولگرا به سخنان رئیس جمهور

اما همه اینگونه واکنش نشان نداده بودند و آیت الله مکارم شیرازی و مصباح یزدی علاوه بر اینکه اظهارات روحانی را به چالش کشیدند، به نوعی اطلاعات و سواد حوزوی وی را اندک عنوان کردند. مکارم شیرازی در این باره گفت: «یکی از دولتمردان گفته است که مبنای ولایت از دیدگاه امام علی(ع) نظر مردم بود و دموکراسی میراث این امام معصوم است، این حرف عجیبی است، او یک صفحه از نهج البلاغه را دیده و بقیه را ندیده است.»
 
آیت‌الله مکارم شیرازی با اشاره به دموکراسی اظهار کرد: «دموکراسی برای غرب است و حتی این نوع حکومت، حکومت مردم بر مردم نیست. نباید بگوییم که حاکم را رای مردم تعیین می‌کند، رسول اکرم(ص) فرمود که تعیین جانشین من با خدا است و خداوند به هر کسی که خواست، ولایت می‌دهد و کتاب‌های زیادی در خصوص غدیر نوشته شده است.»

ولی واکنش مصباح یزدی به مراتب تندتر بود: «برخی می‌گویند وقتی مردم با کسی بیعت کردند، علی(ع) وظیفه خود دانست از آن شخص اطاعت کند و حق نداشت که مخالفت کند، چون مردم رأی داده بودند، اگر یک مسلمان ایرانی این‌گونه فکر کند، پذیرفته است؟ آیا نمی‌توانست درباره این مسئله تحقیق کند به‌ویژه اگر سابقه طلبگی داشته باشد».
 
او افزود: «اگر کسی درس‌خوانده باشد، کتاب ببیند و اسم الغدیر شنیده باشد و چنین اظهاراتی داشته باشد، بعید است، نه‌تنها عقیده برخی این‌گونه است، بلکه به‌صورت رسمی می‌گویند علی(ع) حکومت برخی را پذیرفت، چون رأی مردم بود و بعد گفت هر که را شما قبول دارید، من هم قبول دارم. آیا جریان این‌گونه بوده است؟ این نشان می‌دهد که در این زمان باید درباره اصلی‌ترین مسائل تحقیق عمیق کرده و مسائل را باید برای جامعه تبیین کنیم».
 
 همین اظهار نظرها موجب شد که محمد مجتهد شبستری پژوهشگر علوم قرآنی و متخصص الهیات تطبیقی به آنها واکنش نشان دهد. او سخنان آیت الله مکارم شیرازی و دیگر روحانیون اصولگرا را رد کرد.

اما ماجرا به اینجا هم ختم نشد. از یک طرف مجلس خبرگان رهبری نسبت به صحبت های رئیس جمهور واکنش نشان داد و از سوی دیگر جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از علما خواست تا مانع از این قبیل تفسیرها شوند. ولی روزگذشته انتشار فیلم کوتاهی از حضرت امام(ره) به نوعی مهر تائیدی بر تفسیر حسن روحانی بود نشان می‌داد که دیدگاه روحانی و امام با یکدیگر شباهت دارد.

دیدگاه امام(ره) و مقام معظم رهبری درباره رای و نظر مردم

در این فایل تصویری حضرت امام(ره) می فرمایند: «ما فرض می گیریم که شاه مرد بسیار سالمی بود و بسیار هم به ملت و کشور خدمت کرده بود. ولی وقتی مردم این خدمتگزار را نخواستند باید کنار برود.» در این سخنان امام(ره) به وضوح به اهمیت نظر و رای مردم اشاره می کند و هیچ استثنایی قائل نمی شوند.

علاوه بر این در دهه 60 مقام معظم رهبری هم در این باره نظرات و دیدگاه‌های خود را بیان کرده است. ایشان می فرمایند: «اگر مردم زمامدارای را قبول نکردند، خانه‌نشین می‌شود زیرا مشروعیت ولایت و حکومت به بیعت مردم وابسته است»  البته اصلاح‌طلبان علاوه بر این دو مورد به یکی از استفتاهای نمایندگان مجلس از حضرت امام هم اشاره می کنند.

در این استفتا نمايندگان امام در دبيرخانه ائمه جمعه، مي‌پرسند: «در چه صورت فقيه جامع‌الشرايط بر جامعه اسلامي ولايت دارد؟ ايشان در پاسخ، فتوايي که صادر مي‌کنند اين است: « ولايت در جميع صور دارد. لکن تولي امور مسلمين و تشکيل حکومت بستگي دارد به آراي اکثريت مسلمين که در قانون اساسي هم از آن ياد شده است و در صدر اسلام تعبير مي‌شده به بيعت با ولي مسلمين».

در اینجا اشاره امام به چند اصل واضح در قانون اساسی است یعنی اصل یکم و ششم و پنجاه و ششم . در سه اصل مورد بحث مشخصا به تاثیر و اهمیت رای مردم اشاره می‌شود .در اصل یکم آمده حکومت ایران جمهوری اسلامی است که ملت ایران، بر‌اساس اعتقاد دیرینه‏اش به حکومت حق و عدل قرآن، در همه‏پرسی با اکثریت ۹۸٫۲٪ کلیه کسانی که حق رأی داشتند، به آن رأی مثبت داد. در اصل ششم هم آمده در جمهوری اسلامی ایران امور کشور باید به اتکاء آراء عمومی اداره شود.

همچنین در اصل 56 به نکته مهمتری اشاره شده و آمده: «حاکمیت مطلق بر جهان و انسان از آن خداست و هم او، انسان را بر سرنوشت اجتماعی خویش حاکم ساخته است. هیچ‌کس نمی‌تواند این حق الهی را از انسان سلب کند یا در خدمت منافع فرد یا گروهی خاص قرار دهد و ملت این حق خداداد را از طرقی که در اصول بعد می‌آید اعمال می‌کند.»

پاسخ روحانی به آیات مکارم، مصباح و جنتی 

با همه این تفاسیر بعد از گذشت حدود یک هفته روز گذشته حسن روحانی در مراسم افطار با علما و روحانيون پاسخ انتقادها را داد. او به دیدگاه امام در این باره اشاره کرد و گفت: امام می توانست در اواخر سال 57 حكومت اسلامي تشكيل دهد؛ مگر در سال ٤١ و ٤٢ به عنوان يك ولي فقيه و مرجع نبود؟ در ايام تبعيد مگر مرجع نبود؟ همان علم و تقوي را داشت. همان ولايت را هم داشت؛ آن امام كه مي‌تواند حكومت اسلامي تشكيل دهد، آن‌قدر مراعات مي‌كند كه اسم حكومت جمهوري اسلامي باشد. اما امام در‌عين‌حال گفت مردم آزادند كه پاي صندوق رأي بيايند. اين اصل حكومت ماست. بالاتر از اينكه چه كسي حاكم باشد و حكومت اسلامي شرايط و شكلش چطور باشد، اين حكومت را به رأي مردم مي‌گذارد.

وی با اشاره به نامه امام در سال 68 گفت: «معنای آن نامه اين است كه رأي مردم پشت سر آن ولي منتخب هست. اصلا كلمه منتخب دارد. ولي فقيه با رأي خبرگان، حكومت در دست مي‌گيرد، مگر قبلا ولايت ندارد؟ دارد؛ اما اگر بخواهد حكومت تشكيل دهد و بر مردم فرمانروايي كند، بسط يد مي‌خواهد. بدون بسط يد نمي‌شود. با دعوت مردم است كه مي‌آيد».

رئیس جمهور حتی به حکومت امیرالمونین و امام حسن مجتبی(ع) هم اشاره کرد و افزود: «مولاي ما امير مؤمنان مگر فقط پنج سال آخر امامت و ولايت داشت؟ اصل ولايت الهي، نصب الهي است و نص نبوي خداوند كه پيامبر بيان كرد اما در عين حال امير مؤمنان حاكم نبود شرايط جامعه به گونه‌اي بود كه نتوانست تولای امور را در دست بگيرد. ٢٥ سال طول كشيد تا آن طور كه پيامبر مي‌خواست مردم جمع شوند. وقتي جامعه زمينه‌اش آماده شد حكومت را در دست گرفت امام حسن هم همان حكومتي كه با خود او بيعت كرده بودند را ناچار شد ادامه ندهد. ساير ائمه هم همين‌طور. توانستند حكومت تشكيل بدهند؟ شرايط جامعه نبود»

به هرحل هرچند بعد از این سخنان، حسن روحانی فیلم فرمایشات مقام معظم رهبری در همان نماز جمعه را در صفحه اینستاگرام خود منتشر کرد اما احتمالا این داستان به همین جا ختم نخواهد شد و باید شاهد انتقادهای گسترده روحانیون اصولگرا به وی بود.
نظرات شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
مهمترین اخبار - صفحه خبر