احساسات زنانه تأثیری در احکام بانوان قاضی ندارد

هر نوع پوشش و هر گونه رفتار، کرد ار و گفتاری نیز زیبند ه یک قاضی نیست. بنابراین، قضات محد ود یت هایی د ارند . البته این موضوع فقط مختص خانم های قاضی نیست. ما برای خرید به فروشگاه های شهر می رویم، ولی به صورتی که خیلی شناخته نشویم. به مرد م نیز توصیه می کنم مشکلات حقوقی خود را به اهل آن ــ یعنی وکلای د اد گستری ــ بسپارند . د ر سال های ابتد ایی انقلاب اسلامی، تعد اد قضات زن د ر ایران حد ود سی نفر بود ، ولی اکنون بیش از هزار قاضی خانم د ر کشور فعالیت د ارند .

د ر شغل ما، به خصوص د ر د اد گاه خانواد ه، هر پروند ه ای که منجر به سازش شود خاطره ای شیرین است. خاطره بد هم زمانی است که باید فرزند ی را از ماد ر یا پد ر جد ا کنیم و به طرف مقابل بد هیم. برخی آقایان برای کسب رضایت همسرشان به طلاق توافقی، مباد رت به آزار و اذیت او می کرد ند تا همسرشان راضی به طلاق شود .

چند سالی است که به حضور خانم ها د ر محاکم عاد ت کرد ه ایم، خانم هایی که د اد یار، مستشار یا رئیس مجتمع هستند و به خوبی نیز از عهد ه وظایف خود برمی آیند ولی کمتر احکام قضایی صاد ر می کنند . حال باید د ید طی سال های اخیر که خانم ها حضور پررنگ تری د ر محاکم د اد گستری د اشته اند ، این حضور چه بازتاب هایی د ر فضای محاکم کشور د اشته است، وضعیت د اد گاه ها به چه صورت است. مهین د خت د اوود ی، معاون قضایی رئیس کل د اد گستری تهران و سرپرست اجرای احکام مجتمع قضایی خانواد ه ونک، د رباره جایگاه خانم های قاضی و عملکرد آن ها در سال های گذشته سخن گفت.

**بسیاری معتقد ند قضاوت از د شوارترین شغل هاست. شما با این د ید گاه موافقید ؟

اصولاً شغل قضاوت کار آسانی نیست زیرا قاضی باید میان افراد ی د اوری کند که د رباره کاری که انجام د اد ه ا ند ، عالم هستند . علم و اطلاع قاضی نیز همان د لایلی است که ارائه می شود . بنابراین، قضاوت د ر هر زمینه ای سخت است.

**آیا این کار برای خانم ها د شوارتر است؟

به لحاظ طبع ظریف و حساس خانم ها، شاید برخی موضوعات د ر این شغل روح آنها را آزرد ه کند . با این حال، به د لیل آموزش هایی که خانم ها د ر این زمینه د ید ه اند ، گرچه باز هم ممکن است بعضی مواقع د چار تأثر د رونی شوند اما این تأثر د ر تصمیم و قضاوت آنها تأثیری ند ارد . به نظر من، این طبع ظریف و حساس خانم ها، مثلاً ارتباط با کود کان، شاید باعث شود که تصمیمات ملایم تری اتخاذ کنند که به سود فرد باشد .

همچنین د ر پروند ه های مربوط به طلاق زوجین، ممکن است خانم ها راهکارهایی ارائه د هند که برای طرفین د رگیر، د لنشین تر باشد و مورد پذیرش آنان نیز قرار گیرد .

**قضاوت بر سبک زند گی شما تأثیر د اشته است؟ اصلا زند گی یک قاضی با مرد م د یگر متفاوت است؟

بله، تأثیرگذار بود ه و زند گی ما قضات بسیار متفاوت است. یک قاضی از آزاد ی هایی که اقشار د یگر جامعه از آن ها برخورد ارند ، بی بهره است. برای مثال، قضات نمی توانند با هر کسی معاشرت کنند یا د ر هر محفل یا مجلسی حضور یابند . هر نوع پوشش و هر گونه رفتار، کرد ار و گفتاری نیز زیبند ه یک قاضی نیست.

بنابراین، قضات محد ود یت هایی د ارند . البته این موضوع فقط مختص خانم های قاضی نیست، بلکه د ر مورد آقایان هم صاد ق است، گرچه احتمالاً خانم ها محد ود یت های بیشتری د ارند . به هر حال، نوعی محرومیت و ممنوعیت از بعضی فعالیت ها برای قضات وجود د ارد ، اما سختی آن را فقط د یگران احساس می کنند و خانم ها و آقایان قاضی کمتر به این موارد توجه د ارند ، زیرا قضات واقعیت شغل خود را پذیرفته اند .

**آیا قضات می توانند به راحتی به کارهای معمولی زند گی خود برسند ؟

بله، حتماً می توانند . مثلاً قضات هم مانند د یگر افراد جامعه به مهمانی می روند و با افراد مختلف معاشرت می کنند ، ولی باید د امنه معاشرت خود را محد ود کنند ، زیرا اگر این د امنه گسترد ه باشد ، شاید همان افراد به نوعی با ما سروکار پید ا کنند . همچنین، ما برای خرید به فروشگاه های شهر می رویم ولی به صورتی که خیلی شناخته نشویم.

البته این محد ود یت ها د ر شهر بزرگی مانند تهران کمتر است زیرا د ر تهران د سترسی به مراکز خرید بزرگ وجود د ارد ولی د ر شهرستان ها، به د لیل کوچک بود ن شهر و اینکه افراد همد یگر را بیشتر می شناسند ، این شغل سخت تر و ممکن است برای قاضی محد ود یت بیشتری ایجاد شود .

**چه مقد ار خود را ملزم به رعایت قانون می د انید ؟

من شخصا همیشه این کلام حضرت علی(ع) را د ر ذهن د ارم که فرمود ند : «پشت سر قانون راه برو تا جلوی قاضی نایستی.» ما قضات به د لیل اینکه تبعات رو به روی قاضی ایستاد ن را می د انیم، اتفاقا د ر روابط خود ، از افراد عاد ی محتاط تریم. برای مثال، د ر قرارد اد ها، خرید وفروش و امور حقوقی د یگر، همواره از قوانین تبعیت می کنیم.

**د ر صورت بروز مشکل حقوقی به وکیل مراجعه می کنید ؟

من تاکنون پروند ه حقوقی ند اشته ام، ولی حتماً د ر صورت بروز مشکل حقوقی، به وکیل مراجعه می کنم. اصولاً به مرد م نیز توصیه می کنم مشکلات حقوقی خود را به اهل آن ــ یعنی وکلای د اد گستری ــ بسپارند ، زیرا وکیل تابع نظام هایی است و باید به کانون وکلا پاسخگو باشد . البته این نکته قابل ذکر است که نباید فقط د ر صورت بروز مشکل حقوقی به وکیل مراجعه کنیم، بلکه قبل از هر اقد ام قانونی (خرید وفروش، معاملات، قرارد اد ها و...) باید وکیل را د ر جریان قرار د هیم و از او مشورت بگیریم. د ر بیشتر کشورهای پیشرفته د نیا، هنگام عقد قرارد اد یا انجام معامله، باید وکیل حضور د اشته باشد .

د ر آن کشورها، حتی برای اجاره منزل یا مغازه نیز طرفین به وکلای خود مراجعه و وکلا با هم قرارد اد منعقد می کنند . قطعاً د و وکیل به د لیل اطلاعات حقوقی شان نمی توانند سر یکد یگر کلاه بگذارند ! بنابراین، اگر مرد م ما عاد ت کنند قبل از هر اقد ام حقوقی، نظر یک وکیل را جویا شوند ، هم تعد اد مراجعات به د اد گا ه ها کمتر می شود و هم جایی برای د عوا نمی ماند .

**نگاه قضات مرد د ر مورد قضات خانم چیست؟

د ر این زمینه باید با انصاف و به د ور از تعصب بحث شود ، اما د ر مجموعه ای که ما فعالیت می کنیم، به د لیل اینکه خانم ها خوب استد لال می کنند و نظریات حقوقی خوبی ارائه می د هند ، مشکلی با قضاوت خانم ها ند ارند . واقعاً همکاران خانم ما شایسته هستند و به راحتی می ت وانند یک د اد گاه را اد اره کنند .

**آیا مراجع تصمیم گیر کشور و جامعه تمایلی برای قضاوت خانم ها د ارند ؟

فکر می کنم د ر بیشتر د اد گاه ها، همکاران ما تمایل د ارند مشاور خانم د ر د اد گاه حضور د اشته باشد . مثلاً د ر د اد گاه خانواد ه، همکاران آقا گلایه د ارند که چرا د ر برخی شعب، مشاور خانم حضور ند ارد . د لیل این موضوع این است که مشاوران خانم کمک بسیار خوبی برای آن ها هستند .

اصولاً مرد م ما باید بد انند که خانم قاضی هم می تواند تصمیم بگیرد و هم قضاوت کند . بهتر است بد انیم که خانم ها از سال 1346 وارد کارآموزی قضایی و قضاوت شد ند . د ر سال های ابتد ایی انقلاب اسلامی، تعد اد قضات زن د ر ایران حد ود 30 نفر بود ، ولی اکنون بیش از هزار قاضی خانم د ر کشور فعالیت د ارند که بیشتر د ر مقام د اد یار، مستشار تجد ید نظر یا د یوان عد الت اد اری، معاون مجتمع یا معاون رئیس کل و مشاوران د اد گاه خانواد ه مشغول به خد مت هستند . به همین د لیل است که مراجعان د اد گاه به حضور خانم ها عاد ت کرد ه اند و از حضور خانم ها رضایت د ارند .

**گفتید که ظرافت و لطافت طبع خانم های قاضی گاهی به سود جریان د اد رسی است، مخصوصا د ر پروند ه هایی چون طلاق. اما عد ه ای نیز معتقد ند که خانم ها به د لیل لطافت روحی، بهتر است قضاوت نکنند . نظر شما د ر این باره چیست؟

آقایان هم از این رقت قلب برخورد ارند . اصولا انسان ها د ارای همه احساسات و عواطف عالیه هستند . وقتی انسان ناراحتی همنوع خود را می بیند ، نمی تواند بی توجه باشد و این ویژگی هم د ر خانم ها و هم د ر آقایان وجود د ارد . بنابراین، این یک ایراد نیست بلکه یک ویژگی انسانی است که د ر همه انسان ها وجود د ارد . با این حال، همان طور که گفتم، آموزش هایی که خانم های قاضی می بینند ، مانع از تأثیرگذاری احساسات آن ها بر روند د اد رسی می شود .

**نگاه خانواد ه و فرزند ان تان به شغل شما چگونه است؟ آیا همسر شما با شغل شما موافق است؟

اگر همسرم رضایت ند اشت، نمی توانستم د ر همه این سال ها و تاکنون خد مت قضایی انجام د هم. نه تنها همسرم با شغل من موافق است، بلکه همواره همراه و یار من د ر کارهای منزل بود ه. ایشان همچنین سعی می کند آرامش مرا فراهم کند تا با آسود گی بیشتر به شغلم برسم. فرزند انم نیز تابع قانون و مقررات هستند .

**د ختران تان راه شما را اد امه ند اد ند ؟

همه فرزند انم تحصیلات عالیه د ارند ، اما هیچ کد ام به قضاوت گرایشی ند ارند . سه د ختر د ارم که یکی پزشک، د یگری د ند انپزشک و سومی مهند س کامپیوتر است.

**احساس د رونی تان به کسوت قضاوت چیست؟

هر کاری سختی خود ش را د ارد و هیچ شغلی مطلقاً آسان نیست. حتماً شغل قضاوت هم مشکلات خاص خود ش را د ارد . شغل قضاوت به د لیل مسئولیت تصمیم گیری قاضی، بسیار سخت است، زیرا وجد ان قاضی همیشه د رگیر این مسئله است که تصمیم د رست گرفته یا نه.

**پس از این سال ها که به قضاوت مشغولید ، حتما خاطرات تلخ و شیرین بسیاری از این شغل د ارید . بعضی از آن ها را با خوانند گان ما د ر میان می گذارید ؟

د ر شغل ما، به خصوص د ر د اد گاه خانواد ه، هر پروند ه ای که منجر به سازش شود خاطره ای شیرین است. د ر مورد ی، مرد ی بعد از جد ا شد ن از همسرش، اجازه د ید ار فرزند ان را به ماد رشان نمی د اد و اد عا می کرد بچه ها تمایلی به د ید ار ماد ر خود ند ارند . این د ر حالی بود که د اد گاه اجازه ملاقات ماد ر با فرزند ان را صاد ر کرد ه بود . ماد ر نیز هر روز گریان به ما مراجعه می کرد و تقاضای د ید ار فرزند انش را د اشت. د ر نتیجه، پد ر و فرزند ان را به د اد گاه د عوت کرد یم.

پد ر مصرانه اد عا د اشت که خود بچه ها تمایلی به د ید ار ماد ر ند ارند .

من هم طی صحبت با پد ر گفتم که خود بچه ها باید چنین چیزی را بگویند . البته پد ر نیز بچه ها را توجیه کرد ه بود ! به هر ترتیب، توانستیم با ترفند ی بچه ها را برای 24 ساعت به ماد ر تحویل د هیم. بعد از این ملاقات، بچه ها آنقد ر شاد بود ند که یکی از آن ها برایم یک نقاشی کشید . از آن به بعد ، ملاقات ماد ر با فرزند ان برقرار شد .

خاطره بد هم زمانی است که باید فرزند ی را از ماد ر یا پد ری جد ا کنیم و به طرف مقابل بد هیم.

این اتفاق بسیار ناراحت کنند ه است. همچنین وقتی می بینیم زن و مرد ی با هزاران آرزو، زند گی مشترک را آغاز کرد ه اند اما بعد از سال ها کاخ آرزوهایشان فرو می ریزد و تصمیم به جد ایی می گیرند بسیار متأثر و متأسف می شویم. د ر این حالت، معمولاً خانم ها بیشتر صد مه می بینند .

**برای طلاق، بیشتر خانم ها به د اد گاه مراجعه می کنند یا آقایان؟

سال های گذشته، وقتی قوانین حقوق کمتری برای خانم ها د ر نظر گرفته بود ، آقایان به راحتی اقد ام به طلاق همسران شان می کرد ند و تعد اد شان نیز بیشتر بود . با تغییر قوانین، وقتی مرد ان متوجه شد ند که مهریه به روز محاسبه می شود ، یا اگر مرد همسرش را بد ون بهانه طلاق د هد ، نصف د ارایی اش به او تعلق می گیرد ، به تد ریج د اد خواست های آقایان کمتر شد .

اما متأسفانه مسیر آزار و اذیت زنان باز شد . د ر واقع، برخی آقایان برای کسب رضایت همسرشان به طلاق توافقی، مباد رت به آزار و اذیت او می کرد ند تا همسرشان راضی به طلاق شود . اکنون آمار طلاق توافقی بیشتر است و این کار معمولا با بذل حق و حقوق زنان همراه است.